Είμαστε η χώρα με τη μεγαλύτερη κρίση και δεν έχουμε κάνει κάτι το θεαματικό για να προσελκύσουμε επενδύσεις. Έχουμε μακράν το μεγαλύτερο χρέος, και το πρώτο πράγμα που επιχειρούμε, είναι να ακυρώσουμε όσα υπογράψαμε. Έτσι ακριβώς βλέπουν την Ελλάδα οι αγορές, σαν μια χώρα έτοιμη να ξηλώσει το πουλόβερ των μεταρρυθμίσεων, και η απόδειξη είναι ότι εν μέσω της ιταλικής θύελλας, τα ελληνικά spreads ανεβαίνουν πολύ περισσότερο απ'' ότι σε άλλες χώρες της περιφέρειας, όπως τονίζει μιλώντας στο Liberal.gr ο Πάνος Τσακλόγλου, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Εξηγεί ότι όσο ανεβαίνουν σε απαγορευτικά επίπεδα τα spreads, τόσο δυσκολότερα θα μπορούμε να τα ρίξουμε, πρόβλημα που αφορά πάρα πολύ τον ιδιωτικό τομέα, αφού όταν ανεβαίνει το κόστος δανεισμού για το Δημόσιο, ανεβαίνει για ολόκληρη την οικονομία. "Στραγγαλίζεται ήδη ο ιδιωτικός τομέας, για τον οποίο δεν δείχνει να ενδιαφέρεται κάποιος ιδιαίτερα", όπως λέει χαρακτηριστικά, και βλέπει μια οικονομία που πορεύεται δίχως πυξίδα, την ψυχολογία των επενδυτών να επιδεινώνεται αφού βλέπουν το ποτήρι άδειο, ενώ εκτιμά ότι η έξοδος στις αγορές θα δυσκολεύει ολοένα και περισσότερο.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Πόσο σας ανησυχούν οι εξελίξεις στην Ιταλία;
Καταρχήν να πούμε ότι η Ιταλία δεν είναι Ελλάδα. Αυτό που ζητά στην ουσία η Ιταλία είναι είτε να αγοράσει το χρέος της η ΕΚΤ, είτε μια δημοσιονομική ένωση, όμως δεν είμαστε κοντά ούτε στο ένα, ούτε στο άλλο. Αυτά που ζητούν οι Ιταλοί, δεν πρόκειται να τα δεχθούν ποτέ οι Γερμανοί, δηλαδή να είναι εκείνοι που θα κληθούν ξανά να πληρώσουν για τους άλλους.
Έπειτα ο Σαλβίνι εκλέχτηκε με σημαία το αντιμεταναστευτικό κίνημα, ενώ ο Ντι Μάιο με σημαία τη μάχη κατά της λιτότητας. Τα πράγματα λοιπόν οξύνονται, καθώς όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ντι Μάιο πέφτει, ενώ ο Σαλβίνι ανεβαίνει.
- Βέβαια η Ιταλία δεν βρίσκεται σε κάποιο πρόγραμμα, επομένως και οι δυνατότητες πίεσης από τη Κομισιόν, είναι περιορισμένες, σωστά;
Πράγματι, η Ιταλία δεν βρίσκεται σε πρόγραμμα. Επομένως μπορεί θεωρητικά να θέσει ως στόχο για το έλλειμμά της το 2,4%, αφού η συνθήκη του Μάαστριχτ έχει ως όριο το 3%. Αλλά το όριο αυτό αφορά χώρες σε ύφεση, ενώ υποτίθεται ότι σήμερα η ιταλική οικονομία βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Από εκεί και πέρα, αυτό που παραβαίνει η Ιταλία είναι το λεγόμενο Δημοσιονομικό Σύμφωνο (Fiscal Compact), που θεσμοθετήθηκε μετά τη κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, προκειμένου να ενισχύσει τη δημοσιονομική πειθαρχία και να αυξήσει την εθνική ιδιοκτησία του πλαισίου δημοσιονομικής διακυβέρνησης. Το χρέος της Ιταλίας είναι πάνω από το 130% του ΑΕΠ, δηλαδή πολύ μεγάλο, και σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, οι γείτονες οφείλουν να πάρουν μέτρα για να το μειώσουν.
- Αυτοί λοιπόν που μπορούν να επιβάλουν στην Ιταλία τη βούληση τους, είναι οι αγορές, σωστά;
Ακριβώς. Πιστεύω ότι η ιταλική κυβέρνηση θα ανακρούσει πρύμναν μόνο όταν οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων εκτιναχθούν πολύ πιο ψηλά από τα σημερινά επίπεδα. Χθες τα ιταλικά spreads έφτασαν μια ανάσα από τις 309 μονάδες, και σταδιακά αρχίζουν να μας πλησιάζουν.
- Ποιες επιπτώσεις μπορεί να φέρει στην Ελλάδα η ιταλική αναταραχή;
Έχουμε το γενικότερο και το ειδικότερο σκηνικό. Το γενικότερο σκηνικό είναι ότι κάθε φορά που ζούμε παρόμοιες κρίσεις, οι επενδυτές φεύγουν από την περιφέρεια και αναζητούν ασφαλή λιμάνια. Ασφαλές λιμάνι η Ελλάδα δεν ήταν ούτε στους καλύτερους καιρούς, πόσο περισσότερο τώρα.
- Εδώ όμως, πέρα από το γενικότερο σκηνικό, οι αγορές εκτιμούν ότι κάτι έχει κάνει λάθος η Ελλάδα, σωστά;
Εδώ είναι το ζητούμενο. Δηλαδή ότι το τελευταίο καιρό δεν έχουμε κάνει κάτι δραματικά λάθος, ούτε όμως και κάτι ιδιαίτερα θετικό. Είμαστε η χώρα με τη μεγαλύτερη κρίση, και δεν έχουμε κάνει κάτι το θεαματικό για να προσελκύσουμε επενδύσεις. Είμαστε η χώρα με το μεγαλύτερο χρέος, και το πρώτο πράγμα που επιχειρούμε, είναι να ακυρώσουμε όσα υπογράψαμε. Έτσι ακριβώς βλέπουν την Ελλάδα οι αγορές, σαν μια χώρα έτοιμη να ξηλώσει το πουλόβερ των μεταρρυθμίσεων, και η απόδειξη είναι ότι τα ελληνικά spreads ανεβαίνουν πολύ περισσότερο απ'' ότι σε άλλες χώρες της περιφέρειας, όπως της Πορτογαλίας. Βλέπω λοιπόν, ότι όσο εξελίσσεται η αναταραχή στη γειτονιά μας, η έξοδος στις αγορές θα δυσκολεύει ολοένα και περισσότερο.
- Μιλάτε ακόμη και για ένα παρατεταμένο αποκλεισμό;
Όσο υψηλότερα ανεβούν τα spreads, τόσο δυσκολότερα θα είναι για εμάς να τα ρίξουμε. Προσοχή, το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το Δημόσιο, αλλά κυρίως τον ιδιωτικό τομέα. Κάθε φορά που ανεβαίνουν τα spreads, ανεβαίνει και το κόστος δανεισμού για ολόκληρη την οικονομία. Στραγγαλίζεται ήδη ο ιδιωτικός τομέας, για τον οποίο δεν δείχνει να ενδιαφέρεται κάποιος ιδιαίτερα.
- Τι γνώμη έχετε για το σχέδιο κρατικών ενισχύσεων στις τράπεζες;
Το σχέδιο για "Bad Bank" θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μπούμερανγκ, δημιουργώντας περισσότερα προβλήματα απ'' αυτά που φιλοδοξεί να λύσει. Ακόμη και αν παρακαμφθούν οι κανόνες περί κρατικών εγγυήσεων, αμέσως μόλις παρουσιαστούν ζημιές, αυτές θα επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος που βρίσκεται στο "ανθηρό" επίπεδο του 180% του ΑΕΠ. Έπειτα η χρήση μέρους από το μαξιλάρι, απαιτεί έγκριση του ESM, και μάλλον αυτό δεν μπορεί να περπατήσει, αφού τα χρήματα έχουν δοθεί για να εξυπηρετούμε τα χρεολύσια.
- Ανησυχείτε ότι όσο δεν λαμβάνονται αποφάσεις, οι κατάσταση με τις τράπεζες θα χειροτερεύει;
Κοιτάξτε, οι τράπεζες δεν είναι σε χειρότερη κατάσταση το 2018 συγκρινόμενες με το 2014. Είναι η χώρα σε χειρότερη κατάσταση. Επίσης είναι η ψυχολογία των επενδυτών που βλέπουν το ποτήρι της ελληνικής οικονομίας ολότελα άδειο. Οι καταθέσεις είναι ένας δείκτης εμπιστοσύνης. Το θέμα είναι πολύ σοβαρό για να το χειριζόμαστε με σχετική ελαφρότητα τόσο εμείς όσο και οι Βρυξέλλες.
- Ανακεφαλαιώνοντας, βλέπουμε να επιβεβαιώνονται οι φόβοι όλων των προηγούμενων μηνών, δηλαδή η εντεινόμενη αναταραχή στην Ιταλία, ένα ήδη βαρύ κλίμα στην οικονομία, η έλλειψη εμπιστοσύνης. Τι να περιμένουμε;
Η ελληνική οικονομία πορεύεται δίχως πυξίδα. Οπως σας είπα, δεν είναι οι τράπεζες σε χειρότερη κατάσταση απ'' ότι το 2014. Αλλά είναι η επιδείνωση της ψυχολογίας, των εκτιμήσεων και των προσδοκιών για την ανάπτυξη της οικονομίας.
