Της Μαρίας Χούκλη
Τα διλήμματα κρύβουν κάτι το μοχθηρό.
Υποχρεώνεσαι να βγεις από την βολική θέση της θεωρητικής προσέγγισης του γίγνεσθαι και να επιλέξεις πράξεις.
Οι σταθερές του βίου κλονίζονται και διαλέγεις επιπτώσεις που ενδέχεται να αποδειχθούν αδιέξοδα. Ανταριάζεσαι όταν κίνησες γι' αλλού κι αλλού σε βγάζει η ζωή. Ο θόρυβος των αισθημάτων για να καταλαγιάσει χρειάζεται αυθεντική μεταστροφή. Πόσοι την μπορούμε, πόσοι την αντέχουμε;
Συνήθως αφήνουμε τον εαυτό μας να υποκύψει σε παρορμήσεις που αποτρέπουν την κάθαρση.
Πριν από πολλές δεκαετίες, ο Karl Jaspers είχε περιγράψει τις μορφές υπεκφυγής από την κάθαρση. Ανέφερε καταρχάς την αμοιβαία ενοχοποίηση. Να μην κατανοείς ότι η κατάστασή σου μοιάζει με εκείνη των άλλων, να βλέπουμε διαρκώς όλα τα πράγματα από την δική μας οπτική γωνιά και να κρίνουμε τους απέναντι, αποφεύγοντας να κρίνουμε τον εαυτό μας.
Άλλη μορφή ηθελημένου ή ασυνείδητου στρουθοκαμηλισμού είναι η αυτοκαταδίκη και η αλαζονική ισχυρογνωμοσύνη. Δηλητηριασμένοι από τον ηθικισμό, όπως λέει ο Jaspers, είμαστε ευαίσθητοι σε οτιδήποτε καταδεικνύει ότι έχουμε άδικο. Ακόμη κι αν το ομολογούμε δεν μπορούμε να το ανεχθούμε, και όταν το κάνουμε, είναι ψευδές. Μέσω της παραδοχής της ενοχής επιδιώκουμε να αυξήσουμε το κύρος μας και να αποκτήσουμε πρόσθετη αξία. Ορισμένοι καταφεύγουν σε ιδιαίτερα επιχειρήματα, σωστά καθ' εαυτά, αλλά ασήμαντα σχετικά με το πρόβλημα της ευθύνης. Προσκολλώνται σε λεπτομέρειες, σαν να είναι αυτές ολόκληρο το πρόβλημα ή αναζητούν τα λάθη των άλλων για να τα συμψηφίσουν και να ξεμπερδέψουν με τα δικά τους. Υπάρχει και η φυγή στην γενικότητα: Αισθάνομαι ανακούφιση όταν ως άτομο χάνω την σημασία μου, μπροστά στα ιστορικά γεγονότα, τα οποία με συμπαρασύρουν και δεν μπορώ να αντιδράσω, συνεπώς δεν έχω καμία ευθύνη. Η δυστυχία μου αποκτά μεταφυσική αξιοπρέπεια και πιστεύω ότι παρά τις πράξεις μου διατηρώ ατόφια μέσα μου την ηθική αυταξία.
Υπάρχει ο δρόμος του εξαγνισμού; Στην πολιτική εξαγνισμός σημαίνει επανόρθωση, σύμφωνα με τον Γερμανό στοχαστή.
Όχι μόνο με διοικητικές πράξεις αλλά προσπαθώντας να δεις την πραγματικότητα όπως είναι. Να πάψεις να πιστεύεις – τουλάχιστον στο πολιτικό πεδίο– ότι η κακή θέληση και η βλακεία των άλλων, εμποδίζουν την επίτευξη του επίγειου παραδείσου στον οποίο πιστεύεις. Να αναζητάς μέσα στον συγκεκριμένο κόσμο, το πιθανό και το ιδεώδες της ανθρώπινης κατάστασης, αναγνωρίζοντας χώρο σε όλους όσοι το επιδιώκουν.
Όταν τίποτε δεν είναι πλέον ξεκάθαρο, όταν η αδυσώπητη περιπλοκή της ζωής οδηγεί σε σύγχυση ταυτοτήτων, σε διάρρηξη ηθικών κωδίκων και κονιορτοποίηση των ιδεολογικών συντεταγμένων, όταν αποδεικνύεται ότι εγώ είμαι οι «άλλοι», τότε δεν απομένει παρά η λύτρωση του σπαραγμού. Αρκεί οι λυγμοί να είναι ειλικρινείς.
Ακούγοντας κοπετούς, οιμωγές και θρηνωδίες πέριξ της πλατείας Συντάγματος, ο Boy George τραγουδά παρηγορητικά:
«I know all there is to know about the Crying Game».
