Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου
Οι προφητείες για το τέλος του ανθρώπινου είδους από τον κίνδυνο της πείνας, λόγω του υπερπληθυσμού στον πλανήτη, προβλέπουν ένα παγκόσμιο πληθυσμό των 35-30 δισ. Είναι όμως έτσι; Όχι ακριβώς. Η πληθυσμιακή αύξηση πλησιάζει στο σημείο, από το οποίο θα σταματήσει, θα ισορροπήσει και θα κινηθεί αποκλιμακούμενη.
Ήδη στις χώρες που η γήρανση του πληθυσμού μαζί με τη μείωση των γεννήσεων έχουν αρχίσει να αφήνουν τα σημάδια τους, σχεδιάζονται πολιτικές υποδοχής μεταναστών από την Ασιατική και Αφρικανική ήπειρο, καθώς η έλλειψη εργατικού δυναμικού μαζί με τη αστάθεια των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών συστημάτων αποτελούν κινδύνους που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν.
Ο δείκτης γεννητικότητας, στον οποίο φαίνεται ο αριθμός των παιδιών που γεννιούνται σε μια οικογένεια, έχει υποχωρήσει σε παγκόσμιο επίπεδο στο 2,4 μέσα στην τρέχουσα δεκαετία, από το επίπεδο του 5 που βρισκόταν στην δεκαετία του 1960. Επομένως ο δείκτης πλησιάζει στο 2,1 που αποτελεί το σημείο κλειδί για την μακροπρόθεσμη σταθεροποίηση του πληθυσμού της Γης. Σε χώρες όπως είναι η Σιγκαπούρη και η Νότιος Κορέα, ο δείκτης έχει υποχωρήσει στο 1,2 όμως σε ορισμένες αναπτυσσόμενες αγορές ο δείκτης βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα όπως για παράδειγμα στην Αφρικανική ήπειρο που διατηρείται πάνω από το 5.
Τις τελευταίες δεκαετίες οι εξελίξεις στην αγροτική παραγωγή και στη φαρμακοβιομηχανία έχει επιτρέψει στους ανθρώπους να ζουν περισσότερο και ταυτόχρονα έχει συρρικνώσει τους δείκτες παιδικής θνησιμότητας. Ταυτόχρονα η αστικοποίηση, έχει οδηγήσει στη μείωση της ανάγκης για περισσότερα αγροτικά χέρια, οπότε οι οικογένειες δεν αποκτούν πλέον πολλά παιδιά. Όλο και περισσότερες γυναίκες αργούν να παντρευτούν και να τεκνοποιήσουν για λόγους που άπτονται της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής καριέρας. Οι οικονομολόγοι της Unesco, έχουν βρει ένας συσχετισμό ανάμεσα στην οικονομική κατάσταση μιας οικογένειας και των παιδιών που φέρνει στον κόσμο. Έτσι μόλις το εισόδημα υπερβεί τα $10.000, οι γυναίκες τείνουν να μην επιθυμούν να αποκτήσουν πάνω από δυο παιδιά. Επιπλέον οι σύγχρονες μορφές αντισύλληψης μαζί με τη εκπαίδευση έχουν μειώσει αισθητά την εφηβική μητρότητα.
Τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ως ο πληθυσμός της Γης θα αυξηθεί μέχρι το 2050, περίπου στα 8,5 δισ., δηλαδή 2,5 δισ. περισσότερο από σήμερα, οπότε και θα ακολουθήσει μια περίοδος μείωσης. Ήδη σε αρκετές χώρες ο δείκτης έχει υποχωρήσει σε επίπεδα που αγγίζουν το 1,6. Αναμένεται πως το μέχρι το τέλος του αιώνα, θα υπάρξει μείωση του πληθυσμού της Κίνας κατά 28% και της Ιαπωνίας κατά 34%. Στις ΗΠΑ, παρ' όλο που ο δείκτης βρίσκεται στο 1,8 δεν εμφανίζονται συμπτώματα συρρίκνωσης του πληθυσμού κυρίως λόγω της εισερχόμενης μετανάστευσης.
Η υπογεννητικότητα και η μείωση του δυναμικού πληθυσμού των χωρών, αναμφισβήτητα, προκαλεί οικονομικές και κοινωνικές παρενέργειες. Έτσι παρ' όλο που η τεχνολογική επανάσταση, έχει αυξήσει την παραγωγικότητα υποκαθιστώντας σε σημαντικό βαθμό την έλλειψη νέου εργατικού δυναμικού, λύνει το θέμα της παραγωγής και κατανάλωσης υπηρεσιών και προϊόντων. Όμως προκαλεί κενά στα ισοζύγια των δημοσίων εσόδων και δημοσίων δαπανών. Ταυτόχρονα δε, προκαλεί ανισορροπία ανάμεσα στα ασφαλιστικά έσοδα και στις συνταξιοδοτικές δαπάνες. Ως αποτέλεσμα, δεν θα πρέπει να αποκλείεται η έναρξη μιας έντονης διαμάχης ανάμεσα στις γενιές, που έχουν διαφορετικές προτεραιότητες και ανάγκες.
Στην Ιαπωνία, οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να καλύψουν τις νέες θέσεις εργασίας που ανοίγονται. Οι κρατικές δαπάνες για την ιατρικοφαρμακευτική κάλυψη και τις συντάξεις, ανέρχονται σήμερα σε μέγεθος διπλάσιο από το αντίστοιχο της Ιαπωνικής παραγωγής. Την τελευταία έκθεση του ΔΝΤ για την Ιαπωνική οικονομία, το Ταμείο προβλέπει πως η γήρανση του πληθυσμού θα προκαλέσει για τα επόμενα τριάντα χρόνια μια μείωση στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά 1%.
Και ενώ από αυτά που γράφουμε φαίνεται πως ο πληθυσμός της Γης δεν θα καταστραφεί από τη έλλειψη τροφής, το μεγάλο θέμα της μετανάστευσης χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Ακόμα και η Ιαπωνία που παραδοσιακά είχε κλειστά σύνορα, αναμένεται να κάνει βήματα προς την υιοθέτηση κάποιας πρώτης μεταναστευτικής πολιτικής, παράλληλα με την προσπάθεια για ένταξη περισσότερων γυναικών στις οικονομικές και παραγωγικές δραστηριότητες. Στη Γερμανία ο δείκτης βρίσκεται στο 1,5 κυρίως λόγω της νέας μεταναστευτικής πολιτικής, της υιοθέτησης οικογενειακών επιδομάτων και θέσπισης αδειών γονικής μέριμνας.
Η Κίνα μετά το 2016, κατήργησε την ουσιαστική απαγόρευση γέννησης δεύτερου παιδιού και σήμερα δίνει και αυτή κίνητρα για την αύξηση των γεννήσεων. Παρ' όλα αυτά, το υψηλό κόστος διαβίωσης, τα εξουθενωτικά ωράρια εργασίας και τα απαγορευτικά ιατρικά, νοσοκομειακά και φαρμακευτικά κόστη στην Κίνα, δεν δείχνουν πως θα ενθαρρύνουν προς αυτήν την κατεύθυνση τα νέα ζευγάρια.
Καλό θα είναι λοιπόν, να αφήσουμε στην άκρη τις ακραίες προφητείες και τα καταστροφολογικά σενάρια και να συγκεντρωθούμε στα απτά θέματα που έχουμε να χειριστούμε. Όπως είναι αυτό της μετανάστευσης, που αποτελεί, όπως έχει φανεί στο πέρασμα των αιώνων, είναι ένα είδος ”φυσικού φαινομένου”.
*Ο αρθρογράφος είναι οικονομικός αναλυτής, με ειδίκευση στο σχεδιασμό σύνθετων επενδυτικών στρατηγικών.
Αποποίηση Ευθύνης: Το περιεχόμενο της στήλης, είναι καθαρά ενημερωτικό και πληροφοριακό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Ο αρθρογράφος δεν ευθύνεται για τυχόν επενδυτικές και λοιπές αποφάσεις που θα ληφθούν με βάση τις πληροφορίες αυτές.
