Της Μαρίας Χούκλη
Οι Αμερικανοί τις αποκαλούν popcorn moments. Είναι οι στιγμές που οι πολίτες γίνονται φιλοθέαμον κοινό, το οποίο στρέφει το ενδιαφέρον του από τον πυρήνα ενός σημαντικού διακυβεύματος στις πιπεράτες «γιρλάντες» του.
Συμβαίνει με τις επικείμενες προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το μεταναστευτικό, η τρομοκρατία, η οικονομία μπήκαν πολλές φορές στην άκρη για πιο φωτογενή θέματα: το παρελθόν της κυρίας Τράμπ και το μήκος των δακτύλων του Ρεπουμπλικάνου υποψηφίου(!) μέχρι την υγεία της Χίλαρι Κλίντον. Τα καρέ της κατάρρευσής της, ο επίμονος βήχας, τα περιστατικά απώλειας επαφής με το περιβάλλον και η εμφανής κόπωσή της μονοπωλούν τα τελευταία 24ωρα την προεκλογική ατζέντα. Δικαίως θα μου πείτε, διότι η Χίλαρι διεκδικεί τη στέγη του πολιτικού κόσμου, όχι μόνο στη χώρα της, αλλά διεθνώς.
Η κατάσταση της υγείας των ηγετών και μάλιστα εκείνων που παίρνουν αποφάσεις καθοριστικές για το σύνολο του πλανήτη, είναι εκ των πραγμάτων πολύ κρίσιμη παράμετρος, την οποία ασφαλώς πρέπει να συνυπολογίσουν οι ψηφοφόροι. Αν το γνωρίζουν.
Η παγκόσμια ιστορία είναι γεμάτη από περιπτώσεις ηγετών που ήταν ασθενείς -σωματικά και πνευματικά - κατά τη διάρκεια άσκησης των καθηκόντων τους, ωστόσο η αλήθεια αποκρύφτηκε από τους πολίτες ή τους επιτράπηκε να μάθουν ένα μικρό, το πιο ανώδυνο, μέρος της.
Θυμήθηκα το σχετικό βιβλίο του Λόρδου Όουεν* που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα. Ο Βρετανός πρώην πολιτικός με την ιδιότητα του νευρολόγου, ασχολήθηκε με τις επιπτώσεις των ασθενειών αρχηγών κρατών στον ρου της ιστορίας. Από το 1901 έως το 2007. Πόσο η ασθένεια επηρέασε τις αποφάσεις τους; Τι κινδύνους ενέχει η συγκάλυψη της νόσου; Ποιες είναι οι δυσκολίες στην απομάκρυνση των ασθενών ηγετών από την εξουσία τόσο στα δημοκρατικά όσο και στα αυταρχικά καθεστώτα; Ποιες είναι οι ευθύνες των γιατρών τους; Έχουν μόνο καθήκον απέναντι στον ασθενή τους, όπως συμβαίνει κατά κανόνα, ή μήπως οφείλουν να λάβουν υπόψη τους την υγεία ολόκληρου του πολιτικού οικοδομήματος και του λαού;
Για να σταθούμε μόνο στους προέδρους των ΗΠΑ, ο Ρούζβελτ ήταν πολύ άρρωστος και εξασθενημένος την εποχή της διάσκεψης της Γιάλτας. Ο Νίξον έπασχε από αλκοολισμό, ο Τζόνσον από μελαγχολία και καρδιακές διαταραχές πριν από την εκλογή του. Ο Κέννεντυ, σύμφωνα με τον συγγραφέα, όταν ανέβηκε στην εξουσία, αν και 43 ετών ήταν σε χειρότερη κατάσταση από τους ηγέτες άλλων μεγάλων κρατών εκείνο τον καιρό που ήταν στην έβδομη και όγδοη δεκαετία της ζωής τους: Ντε Γκολ, Μπεν Γκουριόν, Χρουστσόφ και Αντενάουερ. Το μυστικό του Κέννεντυ λεγόταν νόσος του Αντισον που τον υποχρέωνε να ζει με ενέσεις ορμονών. Είναι γνωστό ότι με την Κρίση στον Κόλπο των Χοίρων, τον Οκτώβριο του 1962, ο κόσμος απειλήθηκε από πυρηνική καταστροφή. Σε ποιο βαθμό οι χειρισμοί του Κέννεντυ είχαν επηρεαστεί από την κατάσταση της υγείας του, αναρωτιέται ο Όουεν, επικαλούμενος πλήθος επίσημων ιατρικών εγγράφων.
Ο συγγραφέας μελέτησε πολλούς ηγέτες, από την Δύση και την Ανατολή. Χίτλερ, Μουσολίνι, Τσόρτσιλ, Ρεζά Παχλεβί, Μάο Τσε Τσουνγκ, Αϊζενχάουερ, Ιντεν, Μιττεραν, Πολ Ποτ, Θάτσερ, Μουγκάμπε, Γιέλτσιν, Μπους, Μπλερ, Αριέλ Σαρόν, αλλά και τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Άλλοτε γελάς και άλλοτε ανατριχιάζεις από τα περιστατικά που αφηγείται.
Ο βετεράνος πολιτικός πιστεύει ότι οι δημοκρατίες θα πρέπει να θεσπίσουν αυστηρούς κανόνες για τη διάγνωση των ασθενειών υποψηφίων αλλά και εκλεγμένων ηγετών, ως ασφαλιστικές δικλίδες υπέρ των κοινωνιών τους.
Όμως, θεωρεί εξίσου διαβρωτική με τα κλινικά νοσήματα μια πάθηση που ιατρικά δεν συγκαταλέγεται στις αναγνωρισμένες, αλλά μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνη. Την αποκαλεί «Σύνδρομο της Ύβρεως», με συμπτώματα την αλλοιωμένη αντίληψη της πραγματικότητας, την υπερβολική αυτοπεποίθηση και την απαξίωση των αντίθετων απόψεων ή και όλων των απόψεων πλην των δικών τους. Υποθέτω αναγνωρίζετε πολλούς και πολλές.
*Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία, Ντέιβιντ Όουεν, εκδόσεις Καστανιώτης
