Λιβύη: η συμφωνία που υπογράφηκε τον περασμένο Οκτώβριο για την κατάπαυση του πυρός και την έναρξη συνομιλιών δημιούργησε ελπίδες για τον σταδιακό τερματισμό της σύρραξης. Μάλιστα, εδώ και ενάμιση μήνα δεν καταγράφηκαν μάχες ανάμεσα στην διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας και τις δυνάμεις του στρατάρχη Χάφταρ. Την περασμένη Κυριακή, ωστόσο, οι δύο πλευρές συγκρούστηκαν στην νοτιοδυτική πόλη Awbari. Οι συγκρούσεις σταματήσαν όμως η γενικότερη κατάσταση στην Λιβύη δείχνει ότι δεν έχουν γίνει μεγάλα βήματα προς την ειρήνη. Αυτή την κατάσταση θα επιχειρήσω να περιγράψω στο παρόν άρθρο.
Νέες συγκρούσεις
Οι συγκρούσεις στην πόλη Awbari υπήρξαν ουσιαστικά οι πρώτες συγκρούσεις μετά την υπογραφή της εκεχειρίας τον περασμένο Οκτώβριο. Η εν λόγω περιοχή βρίσκεται στην Φεζάν, μια αραιοκατοικημένη περιοχή στα νοτιοδυτικά της χώρας η οποία έχει τεράστιες εκτάσεις ερήμου όπου κατοικούν κυρίως νομάδες Τουαρέγκ. Όμως στην περιοχή στρατηγικής σημασίας διότι βρίσκεται κοντά στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του μεγαλύτερο κοιτάσματος της χώρας (Sharara) και επειδή από εκεί περνάει ο δρόμος ο οποίος οδηγεί στα σύνορα με την Αλγερία. Οι εχθροπραξίες έχουν σταματήσει όμως η κυβέρνηση απειλεί ότι θα αποχωρήσει από την συμφωνία.
Οι μισθοφόροι παραμένουν στην Λιβύη
Η συμφωνία του Οκτωβρίου προέβλεπε την αποχώρηση όλων των ξένων δυνάμεων από την Λιβύη. Εντούτοις, οι εισροές μισθοφόρων συνεχίζονται κανονικά. Τον Νοέμβριο, στην χώρα έφτασαν μαχητές από το Σουδάν με την βοήθεια των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ενώ πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι η Τουρκία συνεχίζει την αποστολή τζιχαντιστών από την Συρία. Στην χώρα βρίσκονται επίσης μαχητές από το γειτονικό Τσαντ και την Σομαλία, καθώς και Ρώσοι μισθοφόροι της Βάγκνερ.
Η κινητικότητα των δυνάμεων Χάφταρ
Οι πρόσφατες συγκρούσεις δεν αποκλείεται να αποτελούν τμήμα ενός ευρύτερου σχεδίου του Λιβυκού Εθνικού Στρατού του οποίου ηγείται ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ. Οι δυνάμεις του στρατάρχη έχουν αποστείλει το τελευταίο διάστημα σημαντικό αριθμό στρατευμάτων και εξοπλισμών στην Σύρτη καθώς και στην περιοχή όπου βρίσκεται η στρατηγικής σημασία βάση al-Jufra νοτίως της Σύρτης. Επιπλέον, οι δυνάμεις Χάφταρ αναχαίτισαν πλοίο τουρκικών συμφερόντων το οποίο κατευθυνόταν στο λιμάνι της Μισράτα στην δυτική Λιβύη.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Η Άγκυρα παραμένει ενεργή στην Λιβύη. Όπως αναφέρθηκε, συνεχίζει την μεταφορά εξοπλισμών δια θαλάσσης καθώς και μαχητών από την βόρεια Συρία. Μέσα σε δύο μέρες έστειλε δύο αεροπλάνα με εξοπλισμούς τα οποία προσγειώθηκαν στην δυτική Λιβύη στην αεροπορική βάση al-Wataya. Επίσης, συνεχίζεται η εκπαίδευση στρατιωτικών και παραστρατιωτικών μονάδων από τις τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις στην περιοχή της Μισράτα. Το σημαντικότερο είναι ότι η Τουρκία ασκεί επιρροή στην πολιτική ηγεσία της λιβυκής κυβέρνησης. Σύμφωνα με το σαουδαραβικό μέσο Al-Arabiya, ο Τούρκος πρέσβυς στην Τρίπολη «μάλωσε» τον υπουργό Εσωτερικών φιλότουρκο και ηγέτη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας της Λιβύης Φάτι Μπασάγα, τονίζοντας ότι οι επισκέψεις του τελευταίου σε Αίγυπτο και Γαλλία δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Άγκυρας. Δεν έχει επαληθευτεί η ανωτέρω είδηση, όμως είναι σαφές ότι η Τουρκία συνεχίζει να έχει ισχυρή πολιτική και στρατιωτική παρουσία στην Λιβύη με σκοπό να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά της, είτε αυτά είναι ιδεολογικά (νέο-οθωμανισμός), είτε οικονομικά (λιβυκό πετρέλαιο) είτε αφορούν την πολιτική της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο (τουρκολιβυκό Μνημόνιο Συνεργασίας).
Ο ρόλος των λοιπών χωρών
Όμως δεν είναι μόνο η Τουρκία παρούσα στην Λιβύη. Η Ιταλία πρόσφατα υπέγραψε αμυντική συμφωνία με τον σύμμαχο του Ερντογάν και πρόεδρο της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας Σάρατζ. Εξίσου δραστήριες είναι και οι χώρες οι οποίες στηρίζουν τον Χάφταρ. Όπως είδαμε, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν έχουν σταματήσει να στέλνουν εξοπλισμούς και μαχητές στην Λιβύη, ενώ βρίσκονται σε μια ad hoc συμμαχία/σύμπραξη με την Ρωσία με σκοπό την επιβίωση της παράταξης Χάφταρ. Μια άλλη σύμπραξη είναι εκείνη μεταξύ Αιγύπτου και Γαλλίας. Στην πολυσυζητημένη συνάντηση Μακρόν – Ελ-Σίσι, πέραν των σχέσεων Παρισιού- Καΐρου, οι δύο ηγέτες συζήτησαν για την Λιβύη. Η χώρα η οποία παραμένει απούσα από τα τεκταινόμενα στην Λιβύη είναι δυστυχώς η Ελλάδα η οποία πρέπει να καταλάβει ότι η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στην Λιβύη θα μπορούσε να αποτελέσει πραγματική απειλή σε περίπτωση μιας ελληνοτουρκικής σύγκρουσης.
Συμπεράσματα
Η κατάπαυση του πυρός στην Λιβύη φαίνεται να είναι εξαιρετικά εύθραυστη, ενώ δεν έχουν γίνει μεγάλα και τολμηρά βήματα όσον αφορά στις συνομιλίες. Με την συνεχή αποστολή οπλισμού και μαχητών η κατάσταση δεν θα βελτιωθεί. Τα συμφέροντα των χωρών που εμπλέκονται είναι πολύ σημαντικά και ό,τι και να κάνει ο ΟΗΕ δεν θα εμποδίσει την παρουσία των εμπλεκόμενων χωρών στην πολύπαθη χώρα της Βορείου Αφρικής. Τα γεγονότα στο Awbari δεν φαίνεται να αναζωπυρώνουν το μέτωπο της Σύρτης κάτι που θα σήμαινε την ολική επαναφορά του πολέμου και την άμεση εμπλοκή της Τουρκίας και της Αιγύπτου. Όσον αφορά την Ελλάδα, δεν πρέπει να ξεχνούμε τους κινδύνους που εγκυμονεί η παρουσία της Τουρκίας στην χώρα αυτή, παρουσία η οποία είναι πολιτική, οικονομική και στρατιωτική και η οποία τείνει να γίνει μόνιμη.
