Του Κώστα Μποτόπουλου
Μέσα στον γενικευμένο κυνισμό της εποχής, το έχουμε ξεχάσει: κάθε νέος πόλεμος, εκτός από πλήγμα στην καρδιά της ανθρωπότητας, είναι και πλήγμα στην καρδιά της νομιμότητας. Φυσικά, κάτι που δεν μπορούν, ή δεν θέλουν, να σταματήσουν οι πολιτικοί ηγέτες και οι διπλωμάτες, είναι αδύνατο να το σταματήσουν οι νομικοί και οι δικαστές. Ωστόσο, ο φόβος που θα μπορούσε να προκαλέσει στους πολιτικούς αυτουργούς η περίπτωση να βρεθούν υπόλογοι για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, αποτελεί μια τελευταία, αμυδρή, ελπίδα για αυτοσυγκράτηση. Προς το παρόν, η βαρβαρότητα κυριαρχεί ανενόχλητη.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρόσφατη εισβολή τουρκικών στρατευμάτων στη Συρία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο. Ακόμα και αν δεχθούμε, κάτι που είναι ιδιαίτερα αμφισβητούμενο, ότι υφίσταται ένα «δίκαιο του πολέμου», και πάλι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν πληρούται καμία από τις προϋποθέσεις για τη «νομιμότητα» αυτής της εισβολής. Τα τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν και καταπάτησαν ξένο έδαφος. Το έκαναν για να «καθαρίσουν» και όχι για να αμυνθούν - οι τουρκικές δικαιολογίες ότι πρόκειται για αυτοάμυνα δεν αντέχουν σε στοιχειώδη πολιτική και νομική κριτική. Προκάλεσαν και συνεχίζουν να προκαλούν μια νέα ανθρωπιστική κρίση με θανάτους αμάχων, αναγκαστική μετακίνηση 100.000 ανθρώπων, καταστροφή οδικών, νοσοκομειακών και άλλων υποδομών, διάλυση χώρων προστασίας προσφύγων. Δημιούργησαν τις συνθήκες για έναν νέο πόλεμο (οι Κούρδοι μαζί με τους Σύρους εναντίον των Τούρκων και όσων τους υποστηρίζουν ή ανέχονται) εντός του ήδη σοβούντος επί χρόνια πολέμου. Δίνουν μια ευκαιρία αναβίωσης και δράσης στην ανοιχτά δρώσα εναντίον της παγκόσμιας ειρήνης Ισλαμική Οργάνωση.
Απολύτως εκτός νομιμότητας βρίσκονται και οι δύο προβαλλόμενες αιτιολογίες για την τουρκική εισβολή, καθώς η πραγματική αιτία, τα εσωτερικά προβλήματα του Ερντογάν, δεν αναφέρεται καν. Η μεν πρόθεση να απομακρυνθούν οι Κούρδοι από τα σύνορα με την Τουρκία παραβιάζει την εδαφική κυριαρχία και τα δικαιώματα ελεύθερης μετακίνησης και εγκατάστασης σε άλλο κυρίαρχο κράτος. Η δε δημιουργία ενός «ασφαλούς χώρου» εντός της Συρίας για τη μετακίνηση εκεί εκατομμυρίων προσφύγων, που αυτή τη στιγμή βρίσκονται υπό την «αιγίδα» του τουρκικού κράτους, παραβιάζει και το διεθνές δίκαιο γενικώς και την ειδική συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας.
Δεν χρειάζεται περαιτέρω επιμονή: ούτε η ίδια η Τουρκία, ούτε ο σιωπηλός αλλά κρίσιμος προστάτης τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες, πιστεύουν στη νομιμότητα της εισβολής. Και μόνο το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος επικαλείται ως «αναγκαίο προηγούμενο» την πριν από 45 χρόνια εισβολή στην Κύπρο, τα λέει όλα - και συναγωνίζεται, σε κυνισμό και ψεύδος, την αιτιολόγηση από τον Τραμπ της στάσης του ως οφειλόμενης στο ότι οι Κούρδοι δεν «βοήθησαν» τους συμμάχους κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το επιχείρημα είναι ένα και μόνο: η ισχύς. Στηρίζεται δε επικουρικά σε κάτι για το οποίο η διεθνής κοινότητα δεν έχει δικαίωμα να καμώνεται άγνοια, ότι δηλαδή σχετικές παραβιάσεις της νομιμότητας και του ανθρωπισμού έλαβαν χώρα από πολλούς «παίκτες» και σε κάθε στάδιο του αιματηρού μακροχρόνιου πολέμου: από τον Ασαντ και τον στρατό του, από μαχητές του στρατού της Ελεύθερης Συρίας, από την Τουρκία ξανά και ξανά (η παρούσα είναι η τρίτη παρόμοια εισβολή), από τους τρίτους «εγγυητές», είτε είναι οι Αμερικανοί είτε οι Ρώσοι είτε άλλες δυνάμεις της περιοχής.
Το ακόμα τραγικότερο είναι ότι όχι μόνο δεν υπάρχει αντίδραση σε όλες αυτές τις παρανομίες, αλλά έχει δημιουργηθεί, σχεδόν επίσημα και πάντως αδιαμφισβήτητα, μια κουλτούρα ατιμωρησίας. Ο «διεθνής χωροφύλακας της ελευθερίας» νίβει τα χέρια του. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, που έχει δικαιοδοσία για εγκλήματα πολέμου, δεν μπορεί να κινηθεί μόνο του και δεν έχει αναγνωριστεί, σε σχέση με τη συγκεκριμένη σύγκρουση, ούτε από τη Συρία ούτε από την Τουρκία ούτε από τις Ηνωμένες Πολιτείες ούτε από τη Ρωσία. Ο ΟΗΕ και η ειδική Επιτροπή του για τη Συρία έχουν μόνο ερευνητικές αρμοδιότητες, οι οποίες μάλιστα μπλοκάρονται ανοιχτά από το καθεστώς Άσαντ. Μένουν οι συγκινητικές, αλλά αδύναμες και υπονομευόμενες, μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως η Διεθνής Αμνηστία, το Παρατηρητήριο Δικαιωμάτων των Ανθρώπων και άλλες που συγκροτήθηκαν για τον συγκεκριμένο πόλεμο. Στην εποχή του Τραμπ, οι λαοί ακούνε τα νέα αλλά τα ξεχνούν γρήγορα, τα κράτη έχουν πλήρη συνείδηση της παρανομίας αλλά δεν παίρνουν κανένα μέτρο (η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητούσε ώρες για το αν θα χρησιμοποιήσει τη λέξη «καταδίκη», όχι για κυρώσεις) και χιλιάδες άμαχοι και απροστάτευτοι χάνουν τη ζωή τους, μερμήγκια που συντρίβονται κάτω από τα πέλματα των ελεφάντων που όλοι βλέπουμε και γνωρίζουμε και αποδεχόμαστε.
* Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Παρασκευής 18 Οκτωβρίου 2019.
Φωτογραφία: AP
