Η Ελλάδα σήμερα διαφέρει από εκείνη της Επανάστασης του 1821. Τότε η κοινωνία ήταν κατακερματισμένη σε φατρίες, ομάδες τοπικής εξουσίας και αντιπάλους, προκρίτους και αρματολούς.
Τώρα οι αντιπαλότητες διαδραματίζονται στη Βουλή και έχουν κομματικό περιεχόμενο κυρίως μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς. Η κοινωνία του 1821 είχε όλα τα γνωρίσματα της προ-νεωτερικής αντιπαλότητας ανάμεσα στους «ημέτερους» και τους άλλους. Τα χαρακτηριστικά της κάθε ομάδας ήταν ανεξίτηλα: Πρώτον, τόπος καταγωγής και δράσης, δεύτερον, ιδιότητα ως μέλους οικογενειακής φατρίας, τρίτον, θρήσκευμα και σχέση με την Εκκλησία.
Με την μετάβαση από την προ-νεωτερικότητα στο νεωτερικό έθνος-κράτος, σημειώνεται μια σημαντική μετατόπιση πίστης και εμπιστοσύνης από το μερικό στο συνολικό, από τον τοπικισμό στον εθνικισμό, από τη φατρία στο έθνος. Θεμελιωτής του έθνους-κράτους είναι ο Ιωάννης Καποδίστριας, και ανάδοχος ενός συγκεντρωτικού αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος το οποίο οδηγεί τη χώρα στη νεωτερικότητα. Σε ελάχιστο διάστημα, οι κατακερματισμένοι υπήκοοι των Οθωμανών γίνονται πολίτες ενός ενιαίου κράτους που ονομάζεται Ελλάς.
Η σημερινή Ελλάδα διοικείται από κόμματα τα οποία διακρίνονται από αριστερές ή δεξιές ιδεολογίες. Η αλλαγή τοποθέτησης των βουλευτών δεν αποκλείεται, και ιδιαίτερα ανάμεσα σε εκείνους της κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς.
Η προσήλωση όμως στα δίκαια του έθνους είναι εξίσου ισχυρή σήμερα με τότε. Όταν οι Ρουμελιώτες, Μωραΐτες και νησιώτες ανακαλύπτουν την κοινή πολιτισμική τους καταγωγή, η έννοια τους έθνους καθίσταται κυρίαρχη και συνεχίζεται έκτοτε. Κατά τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο το έθνος χαρακτηρίζεται από κοινά πολιτισμικά χαρακτηριστικά.
Η ελληνοφωνία, η οποία διατρέχει την αρχαία, τη βυζαντινή και την εποχή του νεότερου ελληνισμού, αποτελεί το κοινό γνώρισμα όλων αυτών των εποχών. Η συνείδηση την οποία καλλιεργεί ο εθνικός ιστορικός κυριαρχεί και στις κατοπινές γενεές, έως σήμερα.
Εξαίρεση θα αποτελέσει η διαίρεση των Ελλήνων, ανάλογα με την ταξική τους συνείδηση, σε αντιπάλους κατά τον Εμφύλιο του 1946-49. Η σημερινή διάταξη των ψηφοφόρων σε Δεξιά-Αριστερά αποτελεί υπόλειμμα του Εμφυλίου. Όμως, η αναφορά σε γεγονότα που ανήκουν πλέον στην Ιστορία προδικάζει αλλαγές συνθημάτων σε μελλοντικές εκλογικές αναμετρήσεις.
Κατά την 8ετία της Επανάστασης, η δημιουργία λειτουργικού πολιτεύματος υπήρξε το κύριο μέλημα του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Ο πρόωρος θάνατός του δεν του επέτρεψε να ολοκληρώσει το έργο του. Το ολοκλήρωσαν όμως οι Βαυαροί Αντιβασιλείς.
Η ελληνική επανάσταση κατάφερε να αφομοιώσει Αρβανίτες, Βλάχους, Σλάβους και να τους εντάξει στο ελληνικό έθνος. Πρόκειται για πραγματικό κατόρθωμα. Η ιδεολογία ως προς την ταυτότητα των σημερινών Ελλήνων του ελληνικού έθνους λίγο διαφέρει από εκείνη που επικρατούσε ως προς την δημιουργία έθνους-κράτους κατά την ελληνική Επανάσταση του ’21.
* Ο Θάνος Βερέμης είναι αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΕΛΙΑΜΕΠ, Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιστορία, Διεθνείς Σχέσεις
