Του Αλέξανδρου Σκούρα
Τα δύο κυριότερα πολιτικά ερωτήματα που κάθε χώρα καλείται να απαντήσει είναι δύο: πόσο μεγάλο θα είναι το κράτος της και τι υπηρεσίες θα προσφέρει. Το μέγεθος του κράτους καθορίζει, μεταξύ άλλων, το ύψος της φορολογίας που χρειάζεται κάθε χώρα για να χρηματοδοτήσει τις κρατικές δαπάνες. Οι υπηρεσίες που παρέχει (ή δεν παρέχει) το κράτος καθορίζουν, σε μεγάλο βαθμό, την οικονομική ελευθερία, το κράτος πρόνοιας, την ασφάλεια, τη δικαιοσύνη, και τις υπόλοιπες λειτουργίες.
Θα περίμενε κανείς ότι όσο μεγαλώνουν οι δαπάνες του κράτους τόσο αυξάνεται και η ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρει. Ενδεχομένως πολλοί να πιστεύουν ότι ένα μικρό και περιορισμένο κράτος δύσκολα μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες των πολιτών. Μία πολύ εύσχημη απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα δίνει ο συνεργάτης μου στο ΚΕΦίΜ, Κωνσταντίνος Σαραβάκος, με ένα πολύ αποκαλυπτικό διάγραμμα.
Μελετώντας τα στοιχεία του ΟΟΣΑ σχετικά με το φορολογικό βάρος (φόροι + κοινωνικές εισφορές) κάθε αναπτυγμένης χώρας σε σχέση με την ικανοποίηση των πολιτών από τις υπηρεσίες που λαμβάνουν ως αντάλλαγμα της φορολόγησής τους, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν τέσσερις διακριτές κατηγορίες κρατών. Για έναν φιλελεύθερο, η καλύτερη κατηγορία είναι εκείνη στην οποία το κράτος έχει χαμηλά έσοδα και υψηλό βαθμό ικανοποίησης των πολιτών. Ένας σοσιαλδημοκράτης όμως θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι είναι προτιμότερο να έχουμε και μεγάλα έσοδα και υψηλή ικανοποίηση των πολιτών, διότι έτσι εξασφαλίζεται μεγαλύτερη ισότητα. Αυτό που όλοι συμφωνούμε, ανεξαρτήτως ιδεολογικής προσέγγισης, είναι ότι η χειρότερη κατηγορία είναι αυτή στην οποία τα έσοδα από την φορολογία είναι υψηλά και η ικανοποίηση χαμηλή.
Το διάγραμμα αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία, ιδιαίτερα σε αυτήν την προεκλογική περίοδο, διότι το μέγεθος του κράτους και το ύψος της φορολογίας έχουν την τιμητική τους σε αυτές τις εκλογές. Από τη μία ο ΣΥΡΙΖΑ που προσπαθεί να τρομάξει τους ψηφοφόρους ότι η επέλαση της Νέας Δημοκρατίας θα σημάνει μαζικές απολύσεις στο δημόσιο (πράγμα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ήδη αποκλείσει) και περικοπές επιδομάτων, ενώ από την άλλη η Νέα Δημοκρατία έχει κάνει σημαία της την μείωση της φορολογίας. Βλέποντας λοιπόν τα δεδομένα, μπορούμε να αντιληφθούμε ότι όλα είναι πιθανά για τη χώρα μας. Η επίτευξη ενός μικρότερου και αποτελεσματικότερου κράτους δεν είναι απλά ένα αντιπολιτευτικό τσιτάτο. Έχουμε πραγματικό παράδειγμα χώρας, της Ιρλανδίας, που το πετυχαίνει εντυπωσιακά. Εξίσου εφικτό είναι και το να αποκτήσουμε ένα καλύτερο και μεγαλύτερο κράτος - αν και επαναλαμβάνω ότι ως φιλελεύθερος προτιμώ την προηγούμενη λύση - όπως αυτό της Ολλανδίας.
Ένα ακόμα σημαντικό εύρημα που προκύπτει από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ είναι ότι σε απόλυτους αριθμούς, οι πολίτες δεν δείχνουν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από τη σχέση κόστους - υπηρεσιών των κρατών τους. Ακόμα και σε χώρες υποδείγματα όπως η Νορβηγία, ο Καναδάς κλπ., όταν οι πολίτες κληθούν να συσχετίσουν τις κρατικές υπηρεσίες με τους φόρους που πληρώνουν για να τις απολαμβάνουν, η πλειοψηφία δείχνει να μην είναι ευχαριστημένη. Αυτή η πραγματικότητα φαίνεται ξεκάθαρα στο παρακάτω γράφημα όπου με ανοιχτό πράσινο βλέπουμε το ποσοστό των πολιτών ανά χώρα που δηλώνει ότι δεν είναι ικανοποιημένο από τη σχέση κόστους - ποιότητας των κρατικών υπηρεσιών.
Το πως θα απαντήσουμε ως πολίτες και ως χώρα στο ερώτημα αυτό θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της χώρας μας για τα επόμενα χρόνια. Αν η επόμενη κυβέρνηση, όποια μορφή και αν έχει, δεν κάνει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και δεν μειώσει κρατικές δαπάνες ώστε να μειωθεί η φορολογία, είναι πολύ πιθανό το να παραμείνει η Ελλάδα εκεί που βρίσκεται σήμερα: Στο χειρότερο τεταρτημόριο του ακριβού και αναποτελεσματικού κράτους.
