Του Γιάννη Παντελάκη
Ο 85χρονος Ραούλ Κάστρο έχει καλή μνήμη. Και ρώτησε τον πρωθυπουργό για το «τι κάνει ο γιος του ο Ερνέστο». Το επικοινωνιακό επιτελείο του Τσίπρα διοχέτευσε τη σχετική πληροφορία, οι δημοσιογράφοι δεν θα μπορούσαν να την διασταυρώσουν και οι περισσότεροι την δημοσίευσαν σαν κάτι δεδομένο. Και όχι σαν μια πληροφορία κυβερνητικής προέλευσης. Η πληροφορία –ανεξάρτητα της βασιμότητάς της– έχει ελάχιστη σημασία. Ίσως και καμία. Για τον πρωθυπουργό και το επιτελείο του τεράστια. Συνεχίζουν να πορεύονται με συμβολισμούς.
Ο Ερνέστο –προς τιμήν του Γκεβάρα– η γραβάτα που εξακολουθεί να μην φοράει, το ταξίδι στην Κούβα, τα συνθήματα από την επανάσταση, η οικειότητα που θέλει να δείχνει και η ιδεολογική συγγένεια που θέλει να εμφανίζει με ανθρώπους και χώρους εντελώς μακρινούς από τον ίδιο. Από κάθε άποψη. Όλα, στο όνομα μιας επικοινωνιακής τακτικής που θα ζήλευαν και οι καλοί διαφημιστές προώθησης προϊόντων. Το φαίνεσθαι να κυριαρχεί της ουσίας, η τελευταία να μην υπάρχει καν. Το κάνουν καλά αυτό, είναι φανερό. Δεν είμαι σίγουρος αν το κάνουν και το ίδιο αποτελεσματικά.
Οι συμβολισμοί αποτέλεσαν κυρίαρχη επιλογή του Τσίπρα από την πρώτη στιγμή που κέρδισε την εξουσία. Η πρώτη επίσκεψη έγινε στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, η δεύτερη, την ίδια μέρα, στον αρχιεπίσκοπο. Ήταν ο νέος πρωθυπουργός που τιμά τους αγωνιστές (και συγκινεί τα πλήθη) και ο πρωθυπουργός που δεν θέλει ν αλλάξει το status quo στις σχέσεις με τους ιεράρχες (καθησυχάζοντας τους νοικοκυραίους). Οι συμβολισμοί, που αργότερα απέκτησαν και λαϊκίστικα χαρακτηριστικά, συνεχίστηκαν. Κάλεσε τους βουλευτές του να μη χρησιμοποιήσουν τα κρατικά αυτοκίνητα που δικαιούντο, για να δείξει δήθεν ένα διαφορετικό ύφος άσκησης της εξουσίας, αλλά, όταν οι τελευταίοι τον αγνόησαν, το ξέχασε κι αυτός. Ως απάντηση λες, λίγες μέρες αργότερα, προσέλαβε τον ξάδελφό του ως σύμβουλο. Ανάλογες περιπτώσεις πολλές.
Με τους συμβολισμούς, ωστόσο, υπάρχει ένα πρόβλημα. Έχουν μια ημερομηνία λήξης η οποία έρχεται πιο κοντά όταν η πραγματικότητα είναι ζοφερή και δεν μπορεί να την υπερκεράσουν. Και με την περίπτωση της επίσκεψης στην Κούβα, το πρόβλημα έγινε εμφανές. Τα ειδησεογραφικά μέσα ανέφεραν τον πύρινο λόγο Τσίπρα για «τη φλόγα της αντίστασης των καταπιεσμένων», αλλά μερικές ειδήσεις παραδίπλα ακύρωναν τον όποιο συμβολισμό ήθελε να στείλει. Η μια έλεγε πως 600.000 νοικοκυριά με πολύ χαμηλά εισοδήματα θα μείνουν χωρίς επίδομα θέρμανσης ως τον Φεβρουάριο και η άλλη πως θα κοπεί το ΕΚΑΣ και σε όσους δεν κόπηκε.
Σε μια τέτοια περίπτωση, φαντάζομαι πως κανένας, ακόμα και από τους εναπομείναντες υποστηρικτές, δεν θα αξιολογούσε την ομιλία Τσίπρα (έστω και αν υιοθετούσε τις ανεδαφικές αναφορές του) ως σημαντικότερη από τον νέο Αρμαγεδώνα που έρχεται για σχεδόν το σύνολο της κοινωνίας. Ο συμβολισμός έχει υποχωρήσει γενναία. Η επιβίωση προηγείται.
Ο συγκεντρωμένος κόσμος στην πλατεία της Επανάστασης χειροκρότησε την ομιλία Τσίπρα, αυτό είναι αλήθεια. Ίσως έχει την εντύπωση πως πρόκειται για έναν αριστερό ηγέτη μιας μακρινής χώρας που έκανε ένα ολόκληρο ταξίδι για να τιμήσει τον νεκρό ηγέτη με τον οποίο υπήρχε ιδεολογική συγγένεια. Η λάθος εντύπωση για τον άνθρωπο δικαιολογείται απόλυτα, άλλωστε υπάρχουν στη χώρα στην οποία είναι πρωθυπουργός άνθρωποι με λάθος εντύπωση, δεν θα υπάρχουν στην Αβάνα; Ωστόσο, στη χώρα του, τον χειροκροτούν ελάχιστοι πια. Μια ακόμα δημοσκόπηση (της Public Issue) το επιβεβαιώνει...
