Ανησυχώ πολύ για το 2021. Αν έπρεπε να δώσω οπωσδήποτε ένα νούμερο, θα έλεγα ότι η ανάπτυξη της οικονομίας θα είναι μηδενική, απαντά στο liberal ο γνωστός οικονομικός αναλυτής Ζολτ Ντάρβας, χωρίς να αποκλείει ακόμη και ύφεση αν ενταθούν τα lockdowns και παραμείνουν σε ισχύ για καιρό. Ερωτηθείς για την Ελλάδα, ο αναλυτής του Bruegel, απαντά ότι το βασικό του σενάριο είναι το ίδιο με της Ευρωζώνης, δηλαδή μια μηδενική ανάπτυξη.
Διότι σήμερα κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά αν το επόμενο καλοκαίρι θα έχει αποκατασταθεί η κανονικότητα στον τουρισμό, όπως λέει χαρακτηριστικά. “Αλλα μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα μέσα στην ατυχία της είναι τυχερή, καθώς είναι από τις πιο ωφελημένες χώρες από το Ταμείο Ανάκαμψης και μετά τα τέλη καλοκαιριού θα είναι διαθέσιμα σημαντικά κονδύλια απ’ όσα της αναλογούν. Είναι στα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης να τα διαθέσει αποτελεσματικά”, σημειώνει ο κ. Ντάρβας. Στο ερώτημα πάντως κατά πόσο η κρίση που βιώνει ο πλανήτης μπορεί να εξελιχθεί σε κρίση χρέους, αντίστοιχη με εκείνη του 2010, απαντά ότι δεν τον ανησυχεί η Ελλάδα, αλλά η Ιταλία.
Ανησυχώ πολύ για το 2021. Αν έπρεπε να δώσω οπωσδήποτε ένα νούμερο, θα έλεγα ότι η ανάπτυξη της οικονομίας θα είναι μηδενική, απαντά στο liberal ο γνωστός οικονομικός αναλυτής Ζολτ Ντάρβας, χωρίς να αποκλείει ακόμη και ύφεση αν ενταθούν τα lockdowns και παραμείνουν σε ισχύ για καιρό. Ερωτηθείς για την Ελλάδα, ο αναλυτής του Bruegel, απαντά ότι το βασικό του σενάριο είναι το ίδιο με της Ευρωζώνης, δηλαδή μια μηδενική ανάπτυξη. Διότι σήμερα κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά αν το επόμενο καλοκαίρι θα έχει αποκατασταθεί η κανονικότητα στον τουρισμό, όπως λέει χαρακτηριστικά.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Σε μια συγκυρία όπου η πανδημία βρίσκεται σε έξαρση, Γερμανία και Γαλλία ανακοίνωσαν χθες ότι μπαίνουν σε καθεστώς lockdown και ενώ οι αγορές υποχωρούν, ποια η πρόβλεψή σας για την πορεία της οικονομίας, φέτος, αλλά κυρίως του χρόνου;
Η εκτίμησή μου για την φετινή ύφεση στην Ευρωζώνη δεν αλλάζει. Διατηρείται η εκτίμηση για άνω του 8%, έτσι όπως την έχουν προβλέψει και οι διεθνείς οργανισμοί και πιο συγκεκριμένα το ΔΝΤ. Το outlook της φετινής χρονιάς δεν θα αλλάξει τόσο πολύ, άλλωστε δύο μήνες έχουν απομείνει.
Εκείνο όμως που θα αλλάξει είναι η εικόνα για το 2021. Ανησυχώ πολύ για την επόμενη χρονιά. Όλοι είχαν προβλέψει μια γρήγορη ανάκαμψη, αλλά τα νέα μέτρα lockdown και η ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων, καθιστούν πολύ δύσκολη την επίτευξη ενός τέτοιου στόχου. Αν έπρεπε να δώσω οπωσδήποτε ένα νούμερο για την επόμενη χρονιά, θα έλεγα ότι η ανάπτυξη θα είναι... μηδενική. Αυτό είναι το βασικό μου σενάριο. Τα πράγματα θα είναι ελαφρώς καλύτερα εφόσον στις αρχές της χρονιάς καταστεί δυνατό να ελεγχθεί η πανδημία. Αλλά μπορεί και να γίνουν χειρότερα, δηλαδή να βιώσουμε ύφεση και το 2021 αν τα lockdowns ενταθούν και παραμείνουν σε ισχύ για καιρό.
Aβεβαιότητα. Aυτή είναι η λέξη που καθορίζει τις προβλέψεις. Σκεφτείτε τι συνέβη φέτος. Τους πρώτους δύο μήνες όλα πήγαιναν καλά, ακολούθησαν τέσσερις μήνες βαθιάς ύφεσης, στις αρχές καλοκαιριού άρχισε να διαφαίνεται μια δειλή ανάκαμψη και σήμερα, δύο μήνες πριν την λήξη του έτους, ξανά τα σύννεφα πληθαίνουν. Επομένως, προσδοκίες για ανάπτυξη 5% του χρόνου στην Ευρωζώνη και γρήγορη ανάκαμψη είναι πολύ απίθανες, περισσότερο πιθανό βλέπω μια ανάπτυξη, όπως αυτήν που βιώνουμε σήμερα στα τέλη της χρονιάς. Σχεδόν μηδενική ή με ένα πρόσημο ελαφρώς θετικό ή ελαφρώς αρνητικό, δηλαδή το πολύ μια μονάδα πάνω ή κάτω από το μηδέν.
- Εδώ βέβαια υπεισείρχεται και το θέμα των δημοσιονομικών αντοχών των ευρωπαϊκών χωρών και ειδικά των πιο αδύναμων οικονομιών, όπως η ελληνική. Τι θα συμβεί αν του χρόνου και εφόσον η πανδημία συνεχίζεται με ένταση, οι κυβερνήσεις κάποιων χωρών δεν έχουν τις ίδιες δημοσιονομικές δυνατότητες στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων με τις φετινές;
Ασφαλώς και υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. Το βασικό μου σενάριο για την Ελλάδα το 2021 είναι μηδενική ανάπτυξη, όπως και στην Ευρωζώνη. Ουδείς μπορεί να απαντήσει με σιγουριά αν θα έχει αποκατασταθεί η κανονικότητα στον τουρισμό ως το καλοκαίρι του 2021 ή λόγω συνέχισης της πανδημίας και των απανωτών περιοριστικών μέτρων, η εικόνα θα είναι ρευστή. Ουδείς το ξέρει.
Αλλά μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα είναι τυχερή μέσα στην ατυχία της. Θα είναι από τις πιο ωφελημένες χώρες από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πρόκειται να εισπράξει επιδοτήσεις ίσες με περίπου το 10% του ΑΕΠ της, δηλαδή κοντά στα 19 δισ ευρώ μέσα στην επόμενη εξαετία. Εφόσον μάλιστα αποφασίσει να πάρει και τα δάνεια που της αναλογούν, τότε μαζεύεται ένα πολύ μεγαλύτερο κεφάλαιο. Κάποια χρήματα θα εκταμιευθούν του χρόνου.
Εφόσον η ελληνική κυβέρνηση τα αξιοποιήσει αποτελεσματικά, μπορεί να καλύψει τα όποια κενά υπάρξουν στο δημοσιονομικό χώρο του 2021. Και όπως ξέρετε, από τα συνολικά 32 δισ. που αναλογούν περίπου στην Ελλάδα, ένα περίπου 10% θα εκταμιευθεί το 2021 ως προκαταβολή, ενώ οι επόμενες εκταμιεύσεις θα γίνονται κάθε έξι μήνες και με βάση τις συμβάσεις που θα έχουν κλείσει. Εφόσον λοιπόν η Ελλάδα υποβάλει εγκαίρως και μέσα στους επόμενους μήνες το δικό της εθνικό σχέδιο, το οποίο πρέπει να είναι αξιόπιστο, ακόμη και αν η Κομισιόν καθυστερήσει τις εγκρίσεις, κάπου γύρω στα τέλη του καλοκαιριού του 2021, θα είναι διαθέσιμα τα πρώτα κονδύλια. Δηλαδή αυτό το 10% της προκαταβολής. Είναι στα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης να τα διαθέσει αποτελεσματικά.
- Πανευρωπαϊκά δεν έχουμε ακόμη δει αυτό που όλοι φοβόνταν στην διάρκεια του πρώτου κύματος. Δηλαδή τις χιλιάδες μαζικές χρεοκοπίες επιχειρήσεων, τα εκατομμύρια νέων ανέργων, μια έκρηξη στα κόκκινα δάνεια, κι αυτό προφανώς λόγω των δημοσιονομικών μέτρων στήριξης. Φοβάστε ότι θα το δούμε τους επόμενους μήνες;
Εξαρτάται από το εύρος των περιοριστικών μέτρων, την διάρκεια που θα έχουν, το αν θα δούμε καθολικά lockdowns ή όχι, και κατά πόσο οι κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να ρίχνουν στις οικονομίες τα τεράστια πακέτα στήριξης των προηγούμενων μηνών.
- Βλέπετε όλη αυτή η κρίση ζήτησης που βιώνουμε στον πλανήτη να εξελίσσεται κάποια στιγμή σε κρίση χρέους;
Βλέπω ως νούμερο ένα κίνδυνο μιας τέτοιας κρίσης την Ιταλία, όχι την Ελλάδα. Στην περίπτωση της Ελλάδας δεν ανησυχώ, επειδή τα κονδύλια που θα λάβει από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι πολλά, αλλά και διότι οι επίσημοι δανειστές της, δηλαδή το Eurogroup θα μπορούσε να παρατείνει την αποπληρωμή των δανείων της. Ανησυχώ όμως για την Ιταλία. To χρέος της, όπως και άλλων χωρών, πρόκειται να εκτιναχθεί. Η ανάπτυξη της όμως σε αντίθεση με άλλων χωρών, προβλέπεται πάρα πολύ υποτονική. Και κάποια στιγμή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πάψει να ασκεί την σημερινή πολιτική.
Τότε λοιπόν πολύ φοβάμαι ότι οι αγορές θα αρχίσουν να αναρωτιούνται πως θα καταφέρει η Ιταλία να εξυπηρετήσει το χρέος της, χωρίς την υποστήριξη της ΕΚΤ και ενώ συγκεκριμένες πολιτικές φωνές στην χώρα έχουν κατ’ επανάληψη εκφράσει την αντίθεσή τους προς την Ευρώπη. Ίσως όχι την επόμενη χρονιά, αλλά σε 2-3 χρόνια από σήμερα θα έλεγα ότι ναι, είναι πιθανό να δούμε μια κρίση χρέους στην Ιταλία.
* O Ζολτ Ντάρβας είναι οικονομικός αναλυτής του Ινστιτούτου Bruegel.
