Της Κατερίνας Οικονομάκου
Την ανησυχητική άνοδο του αντισημιτισμού κατά την τελευταία πενταετία στην Ευρώπη καταγράφει η έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. (FRA), που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα. Πάνω από 70 χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα, το ένα τρίτο των Εβραίων πολιτών της Ευρώπης λένε ότι αποφεύγουν να παραστούν σε εκδηλώσεις της εβραϊκής κοινότητας ή να επισκεφθούν εβραϊκά μνημεία, επειδή, όπως δηλώνουν, δεν νιώθουν ασφαλείς. Την ίδια στιγμή, στη συντριπτική τους πλειονότητα, σε ποσοστό 89%, δηλώνουν ότι σύμφωνα με την καθημερινή εμπειρία τους ο αντισημιτισμός έχει κερδίσει έδαφος στην ευρωπαϊκή κοινωνία.
Έχει ενδιαφέρον, μάλιστα, να δει κανείς τα αποτελέσματα της έρευνας, σε συνδυασμό με την πρόσφατη δημοσκόπηση του CNN, που σκιαγραφεί μια μάλλον σοκαριστική εικόνα, όχι μόνο γύρω από την ανθεκτικότητα που παρουσιάζουν τα αντισημιτικά στερεότυπα στην Ε.Ε., αλλά και για την άγνοια του πληθυσμού γύρω από το Ολοκαύτωμα. Αρκεί να αναφέρουμε ότι το 34% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι γνωρίζει από ελάχιστα έως απολύτως τίποτε για τη μεγαλύτερη τραγωδία του 20ού αιώνα. Και το ένα τρίτο από τους 7.000 ανθρώπους που απάντησαν τον περασμένο Σεπτέμβριο στα ερωτήματα του αμερικανικού δικτύου, ισχυρίστηκε ότι οι Εβραίοι συμπολίτες του εκμεταλλεύονται το Ολοκαύτωμα για να προωθήσουν τις απόψεις τους. Ο,τι κι αν σημαίνει αυτό.
Έρευνα σε 12 χώρες
Η έρευνα του FRA, που έχει τίτλο «Εμπειρίες και αντιλήψεις για τον αντισημιτισμό. Δεύτερη έκθεση για τις διακρίσεις και τα εγκλήματα μίσους κατά Εβραίων στην Ε.Ε.», διεξήχθη τον περασμένο Μάιο και Ιούνιο, μεταξύ 16.395 Εβραίων πολιτών σε 12 χώρες - μέλη της Ε.Ε. (Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία, Ισπανία, Σουηδία, Μεγάλη Βρετανία). Σε αυτές τις χώρες, άλλωστε, υπολογίζεται ότι κατοικεί το 96% των Ευρωπαίων Εβραίων. Η πρώτη έρευνα του FRA πάνω στο ίδιο θέμα χρονολογείται στο 2012, σε δείγμα πολιτών που κατοικούσε σε επτά χώρες της Ε.Ε. Και όπως προκύπτει από τα ευρήματα που ανακοινώθηκαν χθες, έχουμε κάθε λόγο να ανησυχούμε.
Τα ερωτήματα στα οποία κλήθηκαν να απαντήσουν οι πολίτες που πήραν μέρος στην έρευνα αφορούσαν τις προσωπικές εμπειρίες από περιστατικά αντισημιτισμού, την αντίληψη για τη διάδοση των αντισημιτικών απόψεων στην κοινωνία, καθώς και την ανησυχία τους για τις εκδηλώσεις βίας που συνδέονται με το μίσος κατά των Εβραίων. Οι απαντήσεις που έδωσαν μαρτυρούν ότι στην πλειονότητά τους, για την ακρίβεια σε ποσοστό 85%, εκτιμούν πως ο αντισημιτισμός και ο ρατσισμός έχουν εξελιχθεί στα πιο πιεστικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα κράτη της Ε.Ε. Μάλιστα, το 72% εκφράζει την άποψη ότι εκτός από τον αντισημιτισμό έχει αυξηθεί και το μίσος κατά των μουσουλμάνων. Η αίσθηση και η αντίληψη που έχουν οι Εβραίοι της Ευρώπης για τη διείσδυση και τη διάδοση αντισημιτικών θέσεων, συνδέεται οπωσδήποτε και με την έκφρασή τους στον χώρο των κοινωνικών δικτύων, όπου τα τελευταία χρόνια διεξάγεται σε μεγάλο βαθμό ενός είδους άναρχος δημόσιος διάλογος. Χωρίς να είναι σαφές αν η δυνατότητα των χρηστών να διατηρήσουν την ανωνυμία τους παίζει ρόλο, γεγονός είναι ότι ο αντισημιτισμός εκδηλώνεται με μεγαλύτερη ένταση στο διαδίκτυο και ειδικά στα κοινωνικά μέσα. Αυτό υποστηρίζει το 89% των ερωτηθέντων, ενώ αμέσως μετά ακολουθεί ο δημόσιος χώρος (73%), τα μέσα ενημέρωσης (71%) και ο πολιτικός βίος (70%).
Ποια είναι, σύμφωνα με την έρευνα, τα πιο διαδεδομένα αντισημιτικά σχόλια στον χώρο του διαδικτύου; Κυρίως εκείνα που καλύπτουν την αντισημιτική τους φύση πίσω από το πρόσχημα της κριτικής προς την κυβέρνηση του Ισραήλ. Χαρακτηριστικά, οι ερωτηθέντες αναφέρονται σε απόψεις σύμφωνα με τις οποίες «οι Ισραηλινοί συμπεριφέρονται στους Παλαιστίνιους όπως οι ναζί» (51%). Στο μεταξύ, αξιοσημείωτη αντοχή στον χρόνο παρουσιάζει, όπως φαίνεται, το στερεότυπο που θέλει τους Εβραίους «να έχουν συγκεντρώσει υπερβολικά μεγάλη δύναμη» (43%). Η επίδραση που έχει η ευρεία διάδοση τέτοιων απόψεων, γίνεται εμφανής στον βαθμό που επηρεάζει την καθημερινή συμπεριφορά των Εβραίων της Ε.Ε.
Αίσθημα ανασφάλειας
Χωρίς αμφιβολία, το αίσθημα ανασφάλειας μεταξύ τους έχει οξυνθεί στο διάστημα των τελευταίων πέντε χρόνων. Και είναι οπωσδήποτε ανησυχητικό το γεγονός ότι στο πλαίσιο της έρευνας εκατοντάδες άνθρωποι (28%) αποκάλυψαν ότι στη διάρκεια του τελευταίου έτους έχουν γίνει στόχος παρενόχλησης ακριβώς λόγω του θρησκεύματός τους. Φυσική βία δηλώνει ότι έχει δεχτεί ένα 2%-3%. Και μεταξύ των 12 ευρωπαϊκών χωρών, φαίνεται ότι τη θλιβερή πρωτιά κατέχει η Γαλλία. Εκεί το 88% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι τους τρομάζουν τα περιστατικά βανδαλισμών σε βάρος των κτιρίων της εβραϊκής κοινότητας. Αξίζει, μάλιστα, να θυμηθεί κανείς ότι μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Γάλλος πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ έλεγε ότι τα περιστατικά αντισημιτικής βίας είχαν αυξηθεί κατά 69% από τις αρχές του χρόνου. Κι ενώ ο πρωθυπουργός δεν αναφέρθηκε σε αριθμούς, δημοσίευμα της εφημερίδας Le Monde έκανε λόγο για 311 περιστατικά μέσα στο 2017.
Με αυτά τα δεδομένα δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο ότι το 38% των ερωτηθέντων έχει σκεφθεί να μεταναστεύσει. Ειδικά τη στιγμή που στη μεγάλη πλειονότητά τους (70%) νιώθουν ότι η κυβέρνηση της χώρας τους δεν κάνει αρκετά για να καταπολεμήσει τα φαινόμενα αντισημιτισμού. Ενδεχομένως σε αυτή τη διαπίστωση οφείλεται και το γεγονός ότι οι οκτώ στους δέκα που έχουν γίνει στόχος κάποιας επίθεσης, απέφυγαν να το καταγγείλουν στην αστυνομία ή, έστω, σε κάποιον οργανισμό. Ο λόγος; Η βεβαιότητα ότι τίποτε δεν πρόκειται να αλλάξει, λέει το 48%, ενώ ένα εντυπωσιακό 43% θεωρεί ότι το επεισόδιο δεν ήταν κάτι ιδιαίτερα σοβαρό ή τέλος πάντων κάτι πέρα από τα συνηθισμένα.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 11ης Δεκεμβρίου
Photo by AP
