Του Γαβριήλ Χ. Σερέτη
Γλάροι πετούν πάνω από τόνους σκουπιδιών. Σ' ένα καταυλισμό-γκέτο Τσιγγάνων, έξω από τη Βάρνα, μια λιπόσαρκη φιγούρα, μια 30χρονη Βουλγάρα, με σημάδια στα χέρια και το πρόσωπο, περπατά στα λασπόνερα, ξεγλιστρώντας ανάμεσα σε ημίγυμνους με τατουάζ, ευτραφείς «σκιώδεις αρχηγούς», σύριγγες ναρκωτικών και ποντίκια. Έχει μετανιώσει που πούλησε το παιδί της. Αποφασίζει να μιλήσει στην αστυνομία. Χιλιόμετρα μακριά, στη Λαμία, έπειτα από σήμα της Ιντερπόλ «αποκαλύπτεται» ότι 274 γυναίκες από τη Βουλγαρία, μέσα σε πέντε χρόνια, είχαν γεννήσει, κατά παραγγελία (;) στο δημόσιο νοσοκομείο της πόλης. Σχεδόν τα μισά από αυτά τα παιδιά δόθηκαν για «ιδιωτική υιοθεσία».
Δεκάδες ανάλογες ιστορίες -από τις χιλιάδες που έμειναν στο σκοτάδι- έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Όπως αυτή της μικρής Μαρίας, της τετράχρονης με τα γαλανά μάτια και τα ξανθά μαλλιά, στον καταυλισμό των Ρομά στα Φάρσαλα, που έγινε πρωτοσέλιδο ακόμα και στους «New York Times». Κυκλώματα με τη συμμετοχή δικηγόρων, λογιστών, συμβολαιογράφων, μαιευτήρων. Μια βιομηχανία με «ταρίφες» και «παίχτες», που στην ούγια τού «υπεράνω υποψίας» κουστουμιού τους γράφει «πόσο πάει». Παλαιότερα, οι λάτρεις των μονόστηλων διάβαζαν ότι συλληφθείς για ανάλογη υπόθεση δικηγόρος, που αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση, δούλευε παράλληλα στη Γενική Γραμματεία Τύπου με απόσπαση στο υπουργείο Απασχόλησης, έχοντας παραδώσει μαθήματα ως ωρομίσθιος καθηγητής και στη σχολή Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας. Ενώ, στην Ευελπίδων, στο κτίριο 6, κάθε Δευτέρα, δεκάδες ύποπτες για συμμετοχή σε εμπόριο βρεφών γυναίκες, από την ίδια χώρα, εκπροσωπούνταν από τον ίδιο δικηγόρο.
Το εμπόριο βρεφών αποτελεί μια σύγχρονη μάστιγα. Σύμφωνα με στοιχεία της Europol, αυτή η «βιομηχανία» αποφέρει πάνω από 1 δισ. ευρώ ετησίως. Λέγεται ότι σημαντικό ποσοστό των εσόδων στο Μπουργκάς της Βουλγαρίας, και όχι μόνο, αποτελεί προϊόν ξεπλύματος μαύρου χρήματος και από παράνομη διακίνηση βρεφών. Κυρίως μετά το 2007 και την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε έπαψαν και οι έλεγχοι στα σύνορα. Κύριο θύμα οι γυναίκες Ρομά, που κατοικούν και «στρατολογούνται» σε παραγκουπόλεις χιλιάδων κατοίκων. Εκεί, τα δάνεια με υπέρογκο επιτόκιο μετατρέπονται εκβιαστικά σε δουλεί(ά) μετά τοκετού, και σε πωλήσεις βρεφών στην Ελλάδα. Ανάλογα κυκλώματα, σύμφωνα με αστυνομικές πηγές, έχουν έδρα στην Αλβανία. Μεταφέρουν γυναίκες σε μαιευτήρια κυρίως των Ιωαννίνων και της Θεσσαλονίκης, γίνονται με το αζημίωτο προγραμματισμένες καισαρικές και την επομένη οι γυναίκες επιστρέφουν στη γείτονα. Δεν λείπουν, δε, και περιπτώσεις όπου, μετά τη γέννηση του παιδιού, η θετή μητέρα είναι παρούσα ακόμα και στο μαιευτήριο και η καταγραφή του παιδιού γίνεται απευθείας στο όνομά της. Με τη μεγάλη ζήτηση να φέρνει άνοδο των τιμών, οι οποίες ανέρχονται, παρά την κρίση, σε δεκάδες χιλιάδες ευρώ, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, το φύλο ή και… το χρώμα των ματιών. Όπως χαρακτηριστικά μας θυμίζει αξιόπιστη πηγή, στα Τρίκαλα, αστυνομικοί που παρίσταναν άτεκνο ζευγάρι, άκουσαν εμβρόντητοι 45χρονο Βούλγαρο, που είχε ήδη πουλήσει «εκατό κομμάτια», να λέει «αν δεν σας αρέσει, μπορώ να σας φέρω άμεσα άλλο»…
Οι γονείς της καρδιάς
Από την άλλη, οι θετοί γονείς, «οι γονείς της καρδιάς», έχουν να διαβούν έναν ολισθηρό δρόμο εγκρίσεων, πιστοποιήσεων και... προσόντων. Πρέπει ν' αντέξουν τις ωδίνες ενός «τοκετού», που κανείς δεν ξέρει πόσο θα κρατήσει. Μια κοινωνία αποθάρρυνσης. Δαιδαλώδεις διαδικασίες, μακροχρόνιες καθυστερήσεις, κατακερματισμός και επικάλυψη αρμοδιοτήτων, ανυπαρξία συντονισμού, υποστελέχωση ιδρυμάτων και υπηρεσιών, μαζί με τη διαφθορά και τα κυκλώματα, συνθέτουν το μίγμα της παρακμής. «Ήθελα ένα παιδί για να νιώσω ολοκληρωμένη, να συμπληρώσω την ευτυχία. Κοιμόμουν και ξύπναγα πάνω από το ίντερνετ, έφτασα μέχρι την Αφρική, με εκβίασαν, έδωσα πολλά λεφτά, αλλά τα κατάφερα», δηλώνει δακρυσμένη η Α.Ζ. «Ένα βράδυ, φεύγαμε από το ίδρυμα όπου συναντούσαμε το παιδί, μέχρι να μας συνηθίσει, άκουσα το κλάμα του, κι αισθάνθηκα τι σημαίνει αποχωρισμός, αισθάνθηκα μάνα», εξομολογείται η Λ.Μ.
Είναι ενδεικτικό ότι, ακόμα και σήμερα, παρά τους κατά καιρούς διαγκωνισμούς συνθηματολογικής ευαισθησίας, κανένας, με πρώτη την πολιτεία, δεν γνωρίζει τον συνολικό αριθμό των παιδιών που χρήζουν οικογενειακής αποκατάστασης, όσο και των ατόμων που επιθυμούν να γίνουν θετοί ή ανάδοχοι γονείς. Αιτία; Η παντελής απουσία συστήματος καταγραφής και ενιαίου μηχανογραφικού συστήματος. Ούτε λόγος φυσικά για τον ακριβή αριθμό των εγκεκριμένων αναδοχών και υιοθεσιών. Χωρίς, βεβαίως, να παραβλέπεται και το ότι οι περισσότεροι περιμένουν να βρουν το «δικό» τους παιδί, με τα χαρακτηριστικά που επιθυμούν....
Στο απυρόβλητο οι ιδιωτικές υιοθεσίες
Η Ελλάδα παραμένει μία από τις ελάχιστες χώρες όπου εξακολουθεί να επιτρέπεται η ιδιωτική υιοθεσία, που συνιστά σχεδόν το 85% του συνόλου των περιπτώσεων και την αχίλλειο πτέρνα του συστήματος. Έχοντας 4 φορές μικρότερο ποσοστό υιοθεσιών απ'' ό,τι ο μέσος όρος της υπόλοιπης Ευρώπης και 10 φορές μικρότερο από τις ΗΠΑ. Παράλληλα, παρατηρείται μακροχρόνια αναμονή, που φτάνει ακόμα και στα 7 έτη. Η ήδη κακή κατάσταση έχει χειροτερέψει ακόμα περισσότερο τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα οι υιοθεσίες να έχουν μειωθεί έως και κατά 50%. Το 2016 οι υιοθεσίες στην Ελλάδα εμφάνισαν νέο αρνητικό ρεκόρ δεκαετίας (221 έναντι 271 το 2015, ενώ το 2012 έφταναν τις 543).
Κι όμως, στο σχέδιο νόμου που έρχεται προς συζήτηση και… υιοθέτηση στη Βουλή απουσιάζει κάθε πρόβλεψη για την αυστηροποίηση-ποινικοποίηση των παράνομων ιδιωτικών υιοθεσιών και για το παράνομο εμπόριο βρεφών. Περισσεύουν, αντίθετα, βερμπαλισμοί του τύπου «ιδρύουμε στη χώρα μας την κοινωνική αλληλεγγύη», όπως τιτλοφορείται το σχετικό δελτίο τύπου της αρμόδιας υπουργού Θ. Φωτίου. Βερμπαλισμοί που θυμίζουν άστοχες συνταγές για… γεμιστά και ντολμαδάκια.
Αν και προβλέπεται η θέσπιση Εθνικού Συμβουλίου Αναδοχής Υιοθεσίας, θεσπίζεται η εισαγωγή ηλεκτρονικών, συμβατών μεταξύ τους, εθνικών Μητρώων ανήλικων παιδιών που διαβιούν σε μονάδες προστασίας, υποψήφιων αναδόχων και θετών γονέων και εγκεκριμένων αναδοχών και υιοθεσιών, καθώς και ανώτατο χρονικό όριο αναμονής για τις διάφορες φάσεις των διαδικασιών αναδοχής και υιοθεσίας, οι σύλλογοι θετών γονέων και επιστημονικοί φορείς με τους οποίους μίλησε ο «Φ» δηλώνουν ήδη την αμφιβολία τους για το αποτέλεσμα στην πράξη. Αναρωτιούνται γιατί δεν καταργούνται οι παράνομες ιδιωτικές υιοθεσίες. «Θα πρέπει να θεσπισθεί ειδικό έγκλημα και οι κυρώσεις να είναι σοβαρές. Δεν είναι δυνατό η Ελλάδα να είναι διεθνώς μεταξύ των πρώτων χωρών πώλησης παιδιών και πλασματικών υιοθεσιών διεθνώς και να μην κάνουμε τίποτε». Πάλι τίποτε για οικογενειακά δικαστήρια, όπως και για αύξηση των εισαγγελέων ανηλίκων. Ερωτήματα προκαλεί και το γεγονός ότι δεν προβλέπεται έγκαιρη και συστηματική ψυχοκοινωνική υποστήριξη της βιολογικής μητέρας, ώστε η απόφασή της να συναινέσει στην υιοθεσία να είναι συνειδητή και όχι προϊόν βίας και οικονομικής εκμετάλλευσης. Όπως επίσης και η απουσία πρόβλεψης για τη γνώμη του αναδεχόμενου παιδιού για το πρόσωπο των αναδόχων, ανάλογα με την ωριμότητα και την ηλικία του.
Ρουσφέτια
Επιπροσθέτως, πολλοί φοβούνται ότι στο μεγαλεπήβολο Εθνικό Συμβούλιο, πέρα από προσλήψεις, θα τοποθετηθούν «πολιτικοί φίλοι». Με τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις συμμετοχής να παραμένουν αδιευκρίνιστα. Τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν ότι προκειμένου όλα αυτά να ισχύσουν, θα πρέπει προηγουμένως να εκδοθούν περί τις δέκα υπουργικές αποφάσεις. Άρα, ελληνικές καλένδες και χαράς ευαγγέλια για τα κυκλώματα. Γνώστες του φακέλου θυμίζουν ότι από το 2015 υφίσταται ηλεκτρονική πλατφόρμα για το Εθνικό Μητρώο Παιδικής Προστασίας -στην οποία υπάρχουν 80 χιλιάδες ψηφιοποιημένοι φάκελοι ανηλίκων-, η οποία δεν αξιοποιείται λόγω μη έκδοσης των αναγκαίων ΚΥΑ. Άλλοι υπογραμμίζουν ότι τα δημοτικά βρεφοκομεία σύμφωνα με την σχετική παγκόσμια οδηγία του ΟΗΕ από 10ετίας θα έπρεπε να έχουν καταργηθεί, αφού κανένα βρέφος δεν θα έπρεπε να διαμένει σε ίδρυμα! Παρ'' όλα αυτά, από το νέο σχέδιο νόμου απουσιάζουν οι προδιαγραφές λειτουργίας των δομών φιλοξενίας ανηλίκων. Όπως και οι σαφείς κυρώσεις για φορείς που δεν πράττουν τα προβλεπόμενα. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα συμφέροντα που ενδεχομένως υποκρύπτονται.
Τεράστιο κεφάλαιο αποτελεί και ο ιδρυματισμός και οι επιπτώσεις του. Απουσιάζει η αποκλειστικότητα, ένα από τα τρία δομικά στοιχεία για την ομαλή ανάπτυξη των παιδιών, μαζί με τα ερεθίσματα και φυσικά την αγάπη. Είναι εις βάρος της σωματικής, διανοητικής-ψυχικής ισορροπίας και ανάπτυξή τους. Δεν έχουν γονείς, πρότυπα να ταυτιστούν και οδηγούνται σε ένα είδος συναισθηματικής… αναισθησίας. Γεγονός που επιδεινώνεται σε περιπτώσεις όπου τα ίδια τα… ιδρύματα θέλουν να κρατήσουν και να μεγαλώσουν τα παιδιά, για να τα «βγάλουν σωστά στην κοινωνία». Με το αζημίωτο, βεβαίως.
Τι θα κάνει γι'' αυτά η πολιτεία; Αλλά, ξέχασα, υπάρχουν σημαντικότερα θέματα προς επίλυση...
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Φιλελεύθερος, την 1η Φεβρουαρίου, τεύχος 50.
AP Photo/Jacques Brinon
