Της Αναστασίας Τσιβγούλη*
O Kόλιν Γουίλσερ ένας Βρετανός καθηγητής του πανάκριβου, υπερσύγχρονου ιδιωτικού σχολείου St George στο Λουξεμβούργο, έχει βρεθεί στο 4ο Γενικό Λύκειο Ζωγράφου και μέσα σε μια απαρχαιωμένη, τουλάχιστον στα μάτια του, αίθουσα του σχολείου παρακολουθεί από απόσταση τρεις μαθητές του να αστειεύονται και να γελάνε με συνομήλικους τους Πολωνούς, Ισπανούς, Κροάτες και Ελληνες.
Το πρόγραμμα Erasmus, που φέρνει κοντά εκατομμύρια νέους σε όλο τον κόσμο, ενώνει για άλλη μια φορά τον κόσμο μέσα από τις ομοιότητες και τις διαφορές του. Ο κύριος Γουίλσερ είναι απόλυτα ευθύς όταν τον πλησιάζω για να ρωτήσω πώς βλέπει τα σχολεία μας: «Φτωχά, με σοβαρές ελλείψεις, χωρίς την τεχνολογία που διαθέτουν τα σύγχρονα σχολεία της Ευρώπης», λέει και συμπληρώνει, ωστόσο, γελώντας πως μέσα σε μόλις δύο μέρες είδε τους μαθητές του να εκφράζονται κάπως διαφορετικά, πιο ανοιχτά απ' ό,τι συνήθως.
Ο 17χρονος Σεμπάστιαν, ένας από αυτούς, φιλοξενείται στο σπίτι της 15χρονης Δήμητρας από το Λύκειο Ζωγράφου και ενώ περιμένω να ακούσω πόσο καλύτερο είναι το σχολείο του, με αιφνιδιάζει μιλώντας επικριτικά για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι καθηγητές στο Λουξεμβούργο μαθητές που δεν προσπαθούν όσο χρειάζεται... «Εάν για κάποιο λόγο μείνεις στάσιμος στα μαθήματά σου, αδιαφορούν τελείως για σένα», λέει ο Σεμπάστιαν που εντοπίζει όμως και εκείνο που του έκανε εντύπωση στους Ελληνες μαθητές. «Εχουν λιγότερη πειθαρχία και οργάνωση», συμπληρώνει
Μαζί τους και μια νεαρή Ελληνίδα καθηγήτρια, η Αριάδνη Σταματοπούλου, που εργάζεται στο σχολείο του Λουξεμβούργου.
«Αρχικά αισθανόμουν λίγο περίεργα που θα ερχόμουν στην ίδια μου τη χώρα ως πρώτη μου εμπειρία στο Εrasmus. Ένιωσα όμως περηφάνια βλέποντας τη ζεστασιά των δασκάλων και των μαθητών που την απολαμβάνουν οι δικοί μας μαθητές, οι οποίοι δεν έχουν καθόλου συνηθίσει σε αυτό. Και νιώθω πολύ περήφανη που βλέπω τη θέληση και τη δύναμη των μαθητών στην Ελλάδα να εξελιχθούν, παρά τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν», λέει η κα Σταματοπούλου, η οποία ωστόσο δεν σκέφτεται καν με τις υπάρχουσες δύσκολες συνθήκες να επιστρέψει και να εργαστεί στη χώρα της ως εκπαιδευτικός.
Ο Φραν και ο Μαρκ από την Κροατία φιλοξενούνται στα σπίτια της Βασιλικής και της Βίβιαν, μαθητριών της Β'' Λυκείου. Φέρονται σαν να είναι φίλοι χρόνια, εξασκούν και οι μεν και οι δε τα αγγλικά τους και προσπαθούν να μάθουν ο ένας στον άλλον και λέξεις από τη μητρική τους γλώσσα.
«Μας φαίνονται πολλά πράγματα περίεργα στο εκπαιδευτικό σας σύστημα, εμείς έχουμε πολύ περισσότερα μαθήματα και αυστηρότερους κανόνες, εδώ είναι πιο χαλαρά τα πράγματα και αυτό μας αρέσει», λέει ο Κροάτης μαθητής Φραν. Ο 16χρονος Μιγκέλ από την Ισπανία φιλοξενείται από την οικογένεια του συνομήλικού του Δημήτρη.
«Περνάμε πολύ όμορφα, μας αρέσει η Αθήνα, αλλά τα σχολεία σας μοιάζουν με... φυλακές», λέει ο Μιγκέλ, που μάλιστα προτείνει «να βγάλετε από το σχολείο τα κάγκελα και να τα βάψετε με ωραία χρώματα»!
Γύρω από τα τραπέζια των συνεργασιών μέσα στη λιτή αίθουσα εξελίσσονται πάντως με μεγάλο ενθουσιασμό οι δραστηριότητές τους και οι συμμαχίες τους.
«Οι μαθητές, μέσα από βιωματικές δραστηριότητες, παιχνίδια, αλλά συνδυασμένα και με θεωρία, σε μικρότερο όμως βαθμό και στο πλαίσιο της μη τυπικής μάθησης, διδάσκονται κάποιες δεξιότητες, όπως για παράδειγμα πώς μπορούν να συνεργάζονται καλύτερα μεταξύ τους, τι σημαίνει να είσαι ηγέτης σε μία ομάδα, τι σημαίνει να αναλαμβάνεις πρωτοβουλίες, να παίρνεις ρίσκα» εξηγεί η φιλόλογος Δέσποινα Κυριακάκη.
Το δύσκολο σημείο για τους Ελληνες μαθητές πάντως αποδεικνύεται η ομαδική εργασία. Κάθε μήνα, μια χώρα βάζει ένα θέμα, το οποίο αναπτύσσεται ταυτόχρονα στα σχολεία που μετέχουν σε πρόγραμμα ανταλλαγής νέων, και το τελευταίο ήταν οι διαπραγματευτικές δεξιότητες μέσα από ένα μπρα-ντε-φερ.
«Χωρίστηκαν σε ομάδες και θα κέρδιζε όποια έπαιρνε τους περισσότερους πόντους. Την ώρα που έκαναν αυτό το μπρα-ντε-φερ, αντί να αξιοποιήσουν κάποιες δεξιότητες για να μπορέσουν να ενισχύσουν την ομάδα τους, προσπαθούσε ο καθένας μόνος του να διακριθεί και να αναδείξει τη δύναμή του. Αυτό είναι ένα έλλειμμα του ελληνικού σχολείου, δεν μαθαίνουμε στα παιδιά να συνεργάζονται κι έχουμε ευθύνη οι εκπαιδευτικοί για αυτό» λέει η κα Κυριακάκη.
Η καθηγήτρια Αγγλικών του 4ου Λυκείου Ζωγράφου, Ζέττα Καλαντζή, ήταν στην ομάδα των Ελλήνων καθηγητών που είχαν βρεθεί πέρυσι στο St George και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να πάρουν τις κατευθύνσεις του Προγράμματος Ανταλλαγής Νέων που ακολουθούν με άλλα ευρωπαϊκά σχολεία. Οι οδηγίες που δόθηκαν ήταν απόλυτα σαφείς. Οι αυριανοί πολίτες του κόσμου πρέπει να αποδέχονται το διαφορετικό, να ταξιδεύουν, να συνεργάζονται και να γνωρίζουν πώς επιβραβεύονται οι ομάδες που δεν περιθωριοποιούν, αλλά στηρίζουν και ενθαρρύνουν τους αδύναμους να ενταχθούν στο σύνολο. Και το καλύτερο μάθημα για όλα αυτά αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά η βιωματική εμπειρία. Η αναγνώριση του εαυτού μέσα από τον «διαφορετικό» άλλο.
«Τα παιδιά του Λουξεμβούργου, για παράδειγμα, τα οποία φοιτούν σε ιδιωτικό σχολείο και έχουν γονείς υψηλού βιοτικού επιπέδου -οι περισσότεροι δουλεύουν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή στο Ευρωκοινοβούλιο- είπαν στους καθηγητές τους για τα παιδιά τα δικά μας, των Ελλήνων, πως όταν εμείς πάμε κάποια στιγμή για ένα μεταπτυχιακό σε άλλη χώρα, μακριά από τους γονείς μας, θα δυσκολευτούμε πολύ περισσότερο από τα παιδιά στην Ελλάδα. Με αυτά τα ελάχιστα εφόδια που διαθέτουν και χωρίς τις δικές μας υποδομές, έχουν εξασκηθεί στη δυσκολία και θα τους φανούν όλα πολύ πιο εύκολα από ό,τι φαίνονται σε εμάς, που μας παρέχετε τα πάντα» λέει η κα Καλαντζή.
Η Ευρώπη είναι μια μεγάλη χώρα και όλα τα παιδιά που μετέχουν στο Erasmus αποκτούν μια νέα ταυτότητα που θα αλλάξει το μέλλον της, καθώς αποκτούν επίγνωση των κοινών προβλημάτων, αλλά και της ενότητάς τους, ανεξάρτητα από τις διαφορές και τις πολιτικές που ακολουθούνται», λέει ο Βίκτορ Μπάνοζ, ένας από τους δύο καθηγητές που συνοδεύουν τους μαθητές από την Ισπανία.
Για την εκπαιδευτικό Ιβάνα Στίγκλετς από την Κροατία, που είναι η υπεύθυνη χώρα του συγκεκριμένου προγράμματος των πέντε σχολείων, το σημαντικό είναι να διαπιστώσουν όλοι όσοι μετέχουν στο Εrasmus πως είναι όμοιοι και ταυτόχρονα πολύ διαφορετικοί και να χτίσουν σχέσεις φιλίας και συνεργασίας ως πολίτες μιας δημοκρατικής Ευρώπης.
«Διευρύνεται η γνώση όλων μας με τις μετακινήσεις σε διάφορα ευρωπαϊκά σχολεία. Συγκρίνεις, αξιολογείς τις δυνατότητές σου και προσπαθείς να γίνεις καλύτερος», καταλήγει η κα Στίγκλετς.
Περίπου μία εβδομάδα θα διαρκέσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα, όπως και τα περισσότερα ανάλογα προγράμματα, μικρό διάστημα, που αυξάνει την ενσυναίσθηση των νέων της Ευρώπης. Και αυτό ίσως είναι μια ελπίδα για την Ευρώπη.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο 10/7, Φύλλο 73
