Του Γαβριήλ Χ. Σερέτη
Το Καντίντο Γκοντόι, μια μικρή πόλη περίπου εφτά χιλιάδων κατοίκων στη Νότια Βραζιλία, στην επαρχία Ρίο Γκράντε Ντο Σολ δυτικά του Πόρτο Αλέγκρε, κοντά στα σύνορα με την Παραγουάη, αντικειμενικά θα είχε κάθε λόγο για να περάσει απαρατήρητο από τον ταξιδιώτη. Κι όμως, εδώ και δεκαετίες η μεθοριακή αυτή περιοχή διαθέτει ένα μοναδικό αξιοθέατο. Eνα αξιοθέατο που συναποτελούν άνθρωποι και συνιστά ένα παγκόσμιο ρεκόρ διαφορετικό από τα άλλα. Eνα ρεκόρ που κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει καταφέρει να βρει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες σημειώθηκε. Eνα ρεκόρ που εξακολουθεί να διατηρείται υπό μια αχλή, ένα πέπλο μυστηρίου και σιωπής, που απλώνεται πάνω σε μια ετερόκλητη βεντάλια και περιλαμβάνει από ναζιστικά πειράματα ως και μπόλικη επιστημονική άγνοια.
Μπαίνοντας στον οικισμό συναντάς μια πελώρια πινακίδα που σε καλωσορίζει στην «Πόλη των κήπων και τη γη των διδύμων». Και πράγματι, περπατώντας στους δρόμους, αν και απολύτως νηφάλιος, έχεις την αίσθηση ότι... τα βλέπεις διπλά, καθώς συνεχώς συναντάς διδύμους κάθε ηλικίας. Διδύμους όχι στο ζώδιο. Ζωντανούς διδύμους. Μπροστά σου και όχι σε κινηματογραφική αίθουσα όπου προβάλλεται κάποιο έργο επιστημονικής φαντασίας. Δυο μουσάτους εβδομηντάρηδες, δυο καλοντυμένες κυρίες που παρά τη διαφορετική κουπ δεν μπορούν να κρύψουν ότι είναι δυο σταγόνες από το ίδιο νερό, δυο ολόιδιους ξανθούς γαλανομάτηδες που επιβαίνουν στο αγροτικό τους, δυο φτυστές κατάξανθες μαθήτριες που με τις σάκες στην πλάτη πηγαίνουν στο σχολείο.
Η αδρεναλίνη της περιέργειας «χτυπά κόκκινο», όταν πληροφορείσαι πως η μικρή αυτή πόλη, όχι μόνο κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ μονοζυγωματικών διδύμων, δέκα φορές πάνω από τον εθνικό και παγκόσμιο μέσο όρο -με κάποιους υπολογισμούς να αποδεικνύουν ότι υπήρξε περίοδος της ιστορίας κατά την οποία μια κύηση στις πέντε κατέληγε σε γέννηση διδύμων, ενώ η στατιστική έλεγε ότι θα έπρεπε να είναι μία στις ογδόντα- αλλά και ότι το 80% των κατοίκων της είναι γερμανικής καταγωγής. Με μια παράξενη διάλεκτο που παραπέμπει στη μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα να μιλιέται, ακόμα και σήμερα, κυρίως στη συνοικία Σαν Πέδρο, εκεί ψηλά στον λόφο όπου πρωτοχτίστηκαν, το 1918, τα πρώτα σπίτια του αγροτικού οικισμού από ομάδα Γερμανών μεταναστών. Τα πράγματα ξεφεύγουν όταν ακούς τη Λουτσία και τη Λουτσιάνα, δύο δίδυμες αδελφές με ολόλευκη επιδερμίδα, να σου λένε: «Για μας είναι κάτι φυσιολογικό. Είχαμε πολλά ξαδέλφια διδύμους, τόσο πολλούς συμμαθητές και τόσους φίλους διδύμους. Ήταν πραγματικά παράξενο όταν κάποιοι δεν ήταν δίδυμοι. Ήταν η εξαίρεση. Οι δάσκαλοί μας υπέφεραν. Μια φορά το αγόρι μου βγήκε με την αδελφή μου». Και άλλους να τονίζουν, με υπερηφάνεια, το γερμανικό αίμα που ρέει στις φλέβες τους.
Το φαινόμενο
Τι συμβαίνει άραγε; Πώς εξηγούνται όλα αυτά; Πρόκειται για κάποια γενετική μετάλλαξη, ενισχυμένη από δεκαετίες απομόνωσης και ενδογαμίας ή μήπως η ρίζα του πρωτόγνωρου αυτού φαινομένου βρίσκεται σε κάτι πιο σκοτεινό; Η απάντηση είναι ότι, δυστυχώς, κανείς δεν ξέρει. Κι αυτό, στον 20ό και 21ο αιώνα περιπλέκει τα πράγματα ακόμα περισσότερο. Παρά το γεγονός ότι οι ντόπιοι το... διασκεδάζουν και εξαργυρώνουν ποικιλοτρόπως τον άλυτο αυτό γρίφο. Όπως, για παράδειγμα, με το «Φεστιβάλ διδύμων» που πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια και προσελκύει χιλιάδες τουρίστες, τις ακόμα περισσότερες «διπλές» φωτογραφίες που γίνονται viral στο διαδίκτυο. Αλλά και τις ομαδικές βαφτίσεις διδύμων με τις ευχές των ιερέων της κεντρικής εκκλησίας της πόλης, επίσης διδύμων.
Κάποιοι, όπως ο δήμαρχος της πόλης, αποδίδουν το φαινόμενο στην τύχη, άλλοι, όπως η Ούρσουλα Μάτε, γενετίστρια, «βρίσκει» τη λύση του μυστηρίου σε ένα γονίδιο που φέρουν οι μητέρες των διδύμων. Γονίδιο που ενισχύεται, λένε, από τις ενδογαμίες. Παρ'' όλα αυτά, συνάδελφοί της ακόμα «ψάχνονται». Παρά τα επανειλημμένα τεστ DNA, τις συνεντεύξεις για τις οικογενειακές συνήθειες, τα ποσοστά δεξιόχειρων και αριστερόχειρων. Υπενθυμίζοντας ότι το να φέρεις στη ζωή δίδυμους δεν είναι κληρονομικό και πως οι ενδογαμίες, συνήθως, συνοδεύονται από παραμορφώσεις. Άλλοι κάνουν συγκριτικές μελέτες με μέρη του κόσμου όπου παρουσιάζονται ανάλογα περιστατικά, όπως η Νοτιοδυτική Νιγηρία, χωρίς αποτελέσματα. Ελάχιστοι αποδίδουν το φαινόμενο στο τοπικό νερό, σε κάτι που υπάρχει μέσα στην τρεχούμενη πηγή της ζωής, ένα μυστηριώδες ορυκτό που υποβοηθά την ωορρηξία, ίσως. Με όλους τους υπόλοιπους να το αμφισβητούν. Τονίζοντας με κακεντρέχεια, «καλό το παραμύθι αλλά δεν έχει δράκο».
Το μυστήριο έρχεται να φωτίσει μια... απολύτως σκοτεινή θεωρία. Αυτή που υποστηρίζεται από ιστορικούς, όπως ο Αργεντινός Χόρχε Καμαράσα, σύμφωνα με τον οποίο η πηγή αυτής της... παραδοξότητας βρίσκεται στα πειράματα ευγονισμού του Γιόζεφ Μένγκελε. Του ναζιστή αρχιεγκληματία, που αφού έκανε φρικτά βασανιστήρια στους έγκλειστους του Άουσβιτς, διέφυγε μαζί με άλλους 200 αξιωματούχους του Τρίτου Ράιχ το 1949, πρώτα στο Μπουένος Αϊρες και μετά -όταν το 1960 η Μοσάντ συνέλαβε στην πρωτεύουσα της Αργεντινής τον Αντολφ Αϊχμαν- στην Παραγουάη,και τέλος στη Βραζιλία, όπου και πέθανε το 1979.
Το σχέδιο
Ο Καμαράσα ακολούθησε για χρόνια τα ίχνη του «γιατρού του Άουσβιτς» και δημοσίευσε ένα βιβλίο με τον τίτλο «Μένγκελε: ο άγγελος του θανάτου στη Νότια Αμερική». Σ'' αυτό, καθώς και σε συνεντεύξεις του, υποστηρίζει ότι ο Μένγκελε -στον οποίο ο Χίτλερ είχε αναθέσει να ανακαλύψει μέσω ποιου γενετικού μηχανισμού δημιουργούνται δίδυμοι, με στόχο να αυξηθούν οι Αριοι- ήθελε και μετά τη λήξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου να δημιουργήσει την «ιδεώδη αρία πόλη» και το Καντίντο Γκοντόι υπήρξε στις δεκαετίες ''60-''70 το «εργαστήριο», στο οποίο συνέχισε τα πειράματα τεχνητής γονιμοποίησης που είχε αρχίσει είκοσι χρόνια νωρίτερα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σύμφωνα με τον ιστορικό, ο Μένγκελε κυκλοφορούσε στην περιοχή με το όνομα Ρούντολφ Βάις και εμφανιζόταν ως κτηνίατρος. Στην αρχή ζούσε σε ένα άλλο χωριό της Παραγουάης, στην άλλη πλευρά των συνόρων και «μετά άρχισε να παρακολουθεί προσεκτικά τις εγκυμοσύνες», όπως αφηγήθηκαν κάτοικοι. Είναι ενδεικτικό, λένε, πως το πρώτο ζευγάρι διδύμων εμφανίστηκε αμέσως μετά την άφιξη του Μένγκελε.
«Όσοι μιλούν για τον Μένγκελε προσπαθούν να πουλήσουν βιβλία», υποστηρίζει από την πλευρά του ο ιστορικός Πάουλο Σαουτιέρ, διευθυντής του τοπικού μουσείου. «Πιστεύω ότι ο Μένγκελε βρέθηκε εδώ, αλλά δεν πιστεύω ότι έκανε πειράματα σε κανέναν. Επειδή εάν το έκανε θα είχε αποκαλυφθεί η ταυτότητά του, δεν είναι κάτι που θα μπορούσε να μείνει κρυφό», λέει στην ίδια κατεύθυνση ο δρ Φλόρες Ντα Σίλβα και δείχνει τοπικές φωτογραφίες του 1936 όπου, ήδη, παρουσιάζονται δίδυμοι. Ο ίδιος, ωστόσο, δεν αποκλείει ο κόσμος να κρατάει μυστικά για το παρελθόν. Και θυμάται ότι μερικοί κάτοικοι του είχαν πει πως «κάποιος Γερμανός πήγαινε με το αυτοκίνητό του από σπίτι σε σπίτι μαζεύοντας δείγματα και προσφέροντας υπηρεσίες σε γυναίκες».
Τη σκοτεινή θεωρία υποστηρίζουν και οι δραματοποιημένες, αλλά βασισμένες σε πραγματικά γεγονότα, ταινίες «Τα παιδιά από τη Βραζιλία» (1978) με τον Γκρέγκορι Πεκ και τον Λόρενς Ολίβιε και «Ο Γερμανός γιατρός» της Λουσία Πουένσο -που διαδραματίζεται βεβαίως στην Αργεντινή-, ταινίες που εστιάζουν στα ... πειραματόζωα Μένγκελε αλλά και στη συνενοχή, αναγκαστική ή οικειοθελή, των τοπικών κοινωνιών. Όλα δείχνουν ότι οι σιωπηλοί λόφοι γύρω από την «Πόλη των διδύμων» θα συνεχίσουν να κρατούν το... οικογενειακό μυστικό καλά κρυμμένο.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 20ης Σεπτεμβρίου
