Της Νικολέττας Μουτούση
«Πονούσα, κρατούσα την κοιλιά μου. Πρόσφατα είχα μία αποβολή και δεν είχα την κατάλληλη φροντίδα μετά τον βιασμό που δέχθηκα στην Τουρκία από τους διακινητές. Ήμουν φοιτήτρια Νομικής. Οι γονείς μου σκοτώθηκαν μετά την επίθεση που δέχθηκαν στο σπίτι μας από οπλισμένους διαρρήκτες. Η γιαγιά μου έβαζε λεφτά στην άκρη για να με βοηθήσει να φύγω από τη χώρα.
»Όταν ήμουν στην Τουρκία, προσπάθησα να βρω τρόπους να πάω στην Ευρώπη. Δεν είχα μαζί μου χρήματα και χαρτιά. Κατέφυγα στην πορνεία. Ένας άντρας με βοήθησε να περάσω το Αιγαίο και μου πήρε όλα τα λεφτά που είχα βγάλει από την πορνεία. Δεν έχω ταυτότητα, έχω χάσει την αξιοπρέπειά μου, αλλά το όνομά μου είναι υπομονή».
Είναι μία από τις μαρτυρίες δεκάδων προσφύγων που έπεσαν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Μαρτυρία που έδωσε όταν έφτασε στην Ελλάδα στον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Υπομονή κάνουν καθημερινά τα θύματα trafficking, που βρίσκονται στα… δίχτυα κυκλωμάτων, τα οποία τα εκμεταλλεύονται από τη χώρα καταγωγής τους, τους ενδιάμεσους σταθμούς και μέχρι να φτάσουν στα νησιά του Αιγαίου.
Μετά αρχίζει ένας νέος Γολγοθάς. Και η εκμετάλλευση συνεχίζεται, με όραμα να πατήσουν το πόδι τους κάποια στιγμή σε δυτικοευρωπαϊκή χώρα. Δεν είναι τυχαίο που όσοι ασχολούνται με το προσφυγικό ζήτημα τους αποκαλούν «περιπλανώμενους σκλάβους».
Άνθρωποι σαν αντικείμενα
«Όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται σε ανάγκη, κάνει τα πάντα. Αναγκάζονται να δώσουν λεφτά για να περάσουν από μία χώρα σε άλλη» σημειώνει ο Δανιήλ Εσδράς, ειδικός απεσταλμένος του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) στην ελληνική κυβέρνηση και επί σειρά ετών επικεφαλής του ΔΟΜ Ελλάδας.
«Εμπορεύονται ανθρώπους, αντί για αντικείμενα. Βέβαια, όπου υπάρχει ζήτηση, υπάρχει και προσφορά» σχολιάζει, αναφερόμενος στις ευθύνες που υπάρχουν και σε εκείνους που ζητούν τις «υπηρεσίες» ανθρώπων.
«Το smuggling έχει γίνει πλέον trafficking» σημειώνει και ο πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου, Νικήτας Κανάκης, επισημαίνοντας πως από τα όπλα και τα ναρκωτικά έχουμε πλέον περάσει στη διακίνηση ανθρώπων. «Οσο οι νόμιμες οδοί είναι δύσκολες, οι άνθρωποι θα αναζητούν τις παράνομες» αναφέρει και τονίζει: «Ετσι γίνονται πρώτη ύλη για τις μαφίες».
Οπως σημειώνει, το τελευταίο διάστημα γίνεται μεγάλη συζήτηση για τη σεξουαλική παρενόχληση (σ.σ. με καταγγελίες ηθοποιών κ.ά.) και δικαιολογημένα ενδεχομένως. Ωστόσο, έχει να προσθέσει και μία άλλη παράμετρο. «Αγνοούν το γεγονός πως η αγορά είναι γεμάτη από καταναγκαστικές σκλάβες. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι υποκριτικές» σημειώνει.
Τα ασυνόδευτα παιδιά
«Στο Πεδίον του Αρεως βλέπει κανείς παιδιά να εκδίδονται για 3 με 5 ευρώ. Είναι κυρίως αγόρια και το επόμενο βήμα είναι να μπλέξουν με ναρκωτικά» αναφέρει ο κ. Εσδράς. «Υπάρχουν παιδιά ασυνόδευτα. Ακόμη και αν δεν είναι θύματα, είναι εύκολο να γίνουν» προσθέτει.
Και η αφήγηση μιας διαμεσολαβήτριας-μεταφράστριας, της Roia, που ανέλαβε έναν ανήλικο πρόσφυγα όταν έφτασε στην Ελλάδα, είναι σοκαριστική: «Τον είδα σε ένα παγκάκι με το κινητό στο χέρι. Είχε φοβισμένο βλέμμα, ήταν - δεν ήταν 10-12 ετών. Ο Σαμπίρ έφυγε από το Αφγανιστάν όταν ήταν 7 χρόνων, μαζί με έναν μεγαλύτερό του συγγενή, που πήρε λεφτά από την οικογένειά του για να τον πάει στη Γερμανία.
Στον Ιράν τούς συνέλαβε η αστυνομία και φυλακίστηκαν. Ο Σαμπίρ κακοποιήθηκε σεξουαλικά στη φυλακή. Αφού βγήκαν από τη φυλακή, πήγαν στην Τουρκία. Ο μεγαλύτερος υποχρέωσε τον Σαμπίρ να πηγαίνει με ενήλικες, ώστε να μαζέψουν χρήμα για να περάσουν στην Ελλάδα», περιγράφει.
«Οταν έφτασαν στη Μυτιλήνη, ο Σαμπίρ εκβιάστηκε από τον μεγαλύτερο για να εκδίδεται. Τον ρώτησα εάν θέλει να τον πάω στην αστυνομία για να τον πάνε κρυφά στην Αθήνα. Μου είπε ότι η σπείρα ξέρει τα πάντα για τις δομές ανηλίκων στην Αθήνα και θα τον βρουν. Εκείνη τη στιγμή χτύπησε το κινητό του και κατάλαβα ότι τον ψάχνουν. Πριν φύγει, μου άφησε το κινητό του» λέει.
Η Roia ενημέρωσε την αστυνομία. Στάθηκε αδύνατον να τον βρει τις επόμενες ημέρες. Το τηλέφωνό του ήταν κλειστό… Την ανησυχία του όταν βλέπει να φτάνουν στη χώρα ασυνόδευτα παιδιά ή γυναίκες μόνες εκφράζει και ο κ. Κανάκης, επισημαίνοντας και την κατάσταση στους καταυλισμούς, που επιτρέπει την εκδήλωση φαινομένων βίας και δη σεξουαλικής εκμετάλλευσης.
Το διαδίκτυο
Δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες το πρώτο που ζητάνε όταν φτάνουν σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα είναι εάν υπάρχει σύνδεση wi-fi προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τα κινητά τους για να επικοινωνήσουν τόσο με τους συγγενείς τους στην πατρίδα ή αλλού, όσο και με εκείνους που θα τους εξασφαλίσουν το επόμενο εισιτήριο του ταξιδιού τους.
«Το πρώτο πράγμα που ζητά ένας πρόσφυγας φτάνοντας στον καταυλισμό δεν είναι νερό και τροφή, αλλά wi-fi», ανέφερε πρόσφατα, σύμφωνα με τους «Times» του Λονδίνου, ο Kaan Terzioglou από την τηλεφωνική εταιρεία Turkcell, μιλώντας στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός.
Ευθύνες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, επέρριψε ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης Leonard Doyle, καθώς μέσω αυτών διακινητές βάζουν αναρτήσεις με τις… υπηρεσίες τους, ενώ σε πολλές περιπτώσεις τα χρησιμοποιούν για να ανεβάζουν βίντεο με πρόσφυγες που υφίστανται βασανιστήρια, ζητώντας λύτρα από τις οικογένειές τους στην πατρίδα.
«Θα έπρεπε να εμποδίσουν τους διακινητές να διαφημίζουν πως υπάρχει ένα Ελ Ντοράντο που τους περιμένει στην Ευρώπη, όταν αυτό είναι ψέμα» ανέφερε. «Πόσο λιγότερα αγόρια και κορίτσια, έγκυοι και άλλες ευάλωτες ομάδες μεταναστών θα είχαν γλιτώσει τον εφιάλτη της κράτησης και της κακοποίησης στη Λιβύη, και αλλού, εάν οι λαθροδιακινητές που δρουν ατιμώρητοι δεν ήταν σε θέση να διαφημίζουν τις υπηρεσίες τους» υπογράμμισε.
Τα νέα ρεύματα
Το «προσεχώς σαράντα Βουλγάρες» αποτελεί παρελθόν, λένε όσοι ασχολούνται με το προσφυγικό. Με την πάροδο των δεκαετιών, οι ευάλωτες ομάδες για εκμετάλλευση έχουν διαφοροποιηθεί και όπως υποστηρίζουν το πρόβλημα έχει αποκτήσει θηριώδεις διαστάσεις...
«Αρχικά ήταν οι ανατολικές χώρες. Μετά, ήρθε το αφρικανικό κύμα (ήθελαν μαύρες). Στη συνέχεια, υπήρξε ανάγκη για φτηνό εργατικό δυναμικό (π.χ. Μανωλάδα). Το οργανωμένο έγκλημα βρήκε και πάλι τη λύση» αναφέρει ο κ. Εσδράς, λέγοντας πως το πρόβλημα τώρα έχει μετατοπιστεί στην Υποσαχάρια Αφρική και τη Λιβύη.
«Υπάρχει ένα καινούργιο ρεύμα trafficking από την Αφρική. Το βλέπουμε εμείς, αλλά κανείς δεν κάνει κάτι» τονίζει και ο πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου, επισημαίνοντας πως σε σχέση με το φαινόμενο εκμετάλλευσης γυναικών από την Ανατολική Ευρώπη, οι συνθήκες τώρα είναι πολύ πιο βάρβαρες.
Ενδεικτική είναι η μαρτυρία ενός πρόσφυγα που έζησε το ταξίδι προς την Ευρώπη μαζί με μία κοπέλα από το Καμερούν: «Ημασταν μαζί στη βάρκα όταν μας μάζεψε η ακτοφυλακή. Μου είπε ότι ήταν 19 χρόνων και πέντε μηνών έγκυος. Εμενε με τον φίλο της στην Τουρκία. Στην αρχή δούλευε σε μπαρ για να μαζέψουν χρήματα να πάνε στην Ελλάδα. Μετά την ανάγκαζε να πηγαίνει με άντρες για να μαζέψει περισσότερα χρήματα. Αρχισε να τη χτυπάει και αυτή δεν μπορούσε να ξεφύγει. Οταν έμεινε έγκυος, ο φίλος της την έδιωξε γιατί δεν του ήταν πλέον χρήσιμη. Της έδωσε 200 δολάρια και την έβαλε σε μία βάρκα για την Ελλάδα. Μου είπε ότι θα πάει στη Γαλλία, όπου είναι και άλλες κοπέλες σαν κι αυτήν».
«Οι τρόποι εκμετάλλευσης είναι ατελείωτοι. Πρέπει στα σχολεία να υπάρχει βασικό μάθημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θεωρητικά θα έπρεπε να είναι αυτονόητο ότι δεν πρέπει να αγοράζουμε και να πουλάμε ανθρώπους. Δυστυχώς, δεν είναι» τονίζει ο κ. Εσδράς και προσθέτει: «Δεν είναι νούμερα, είναι ανθρώπινες ζωές».
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Φιλελεύθερος, την 6η Φεβρουαρίου, τεύχος 53.
