Μου έλεγε προ ημερών κάποιος φίλος μου. «Δεν μπορώ να τους καταλάβω αυτούς τους κεντροευρωπαίους, ειδικά τους Γερμανούς. Με τους δασμούς που επιβάλει ο Τραμπ, δεν χτυπά την Ελλάδα που εξάγει λίγο λάδι αλλά κυρίως την καρδιά της γερμανικής οικονομίας. Ισοπεδώνει το εισόδημα και την απασχόληση του γερμανικού νοικοκυριού. Κλείνει τις αυτοκινητοβιομηχανίες τους και τις βιομηχανίες κεφαλαιουχικού εξοπλισμού. Και όμως αυτοί, πάνε και ψηφίζουν τους ακροδεξιούς τους, διότι ο Τραμπ και ο Μασκ τους παρωθούν να το κάνουν. Είναι τελείως παλαβοί;».
Καλό ερώτημα, που τηρουμένων των αναλογιών ισχύει για όλη την Ευρώπη για πάρα πολλά αντίστοιχα ζητήματα. Τι στο διάολο κάνει ο σοφός λαός κάθε κράτους και της Ευρώπης ολόκληρης; Δεν βλέπει το προφανές; Και αν υποθέσουμε ότι δεν έχει τα εφόδια να αντιληφθεί τους κρυμμένους κινδύνους της πολύπλοκης γεωπολιτικής μάχης που παίζεται παγκοσμίως, δεν διαθέτει τουλάχιστον τη στοιχειώδη λογική να κρίνει ποιος υπηρετεί το ατομικό και οικογενειακό του συμφέρον του και ποιος το επιβουλεύεται; Δεν καταλαβαίνει ότι η πολιτική του Τραμπ θα τον κάνει πολύ γρήγορα είτε φτωχότερο, είτε άνεργο;
Επειδή δεν θέλω ν’ απαντήσω μ’ ένα κατηγορηματικό «όχι» στο κρίσιμο αυτό ερώτημα, καθότι θα είναι πολύ απαξιωτικό για τη σοφία του λαού, αρκούμαι να ανασηκώσω τους ώμους, γεμάτος απορία και εγώ. Τον Αμερικανό που θεωρεί ότι η πολιτική Τραμπ θα του φέρει δουλειές και αύξηση εισοδημάτων, άντε να τον καταλάβω. Αλλά τους Ευρωπαίους που θαυμάζουν τον Τραμπ και υπερψηφίζουν τους Τραμπόπληκτους της ηπείρου τους, όχι δεν μπορώ να τους κατανοήσω. Ίσα-ίσα, που μπορώ εύκολα να προβλέψω τα δεινά που θα μας επιφέρουν, αν επικρατήσουν στην Ευρώπη. Καλά, για την Ελλάδα δεν το συζητάμε, θα ζήσουμε μια επανάληψη του 2015 και μάλιστα δίχως κωλοτούμπα.
Επίσης, έχω από καιρό απορρίψει τη θεωρία ότι για τη συμπεριφορά του λαού φταίνε οι κυβερνώντες ή οι πολιτικοί ή η έλλειψη παιδείας ή οι ελίτ, και όλα τα υπόλοιπα αθωωτικά της ομαδικής ανοησίας που συχνά-πυκνά μας κτυπά την πόρτα, μετά από λαϊκό κάλεσμα. «Φταίνε τα τραγούδια τους, φταίει και ο λυράρης, μα φταίει και ίδιος ο λαός γιατί ‘ναι μαραζιάρης», που τραγουδούσε κάποτε ο Σαββόπουλος. Όταν το πασιφανές βρίσκεσαι μπροστά σου και εσύ αλληθωρίζεις προς το απίθανο, τότε δεν σου φταίει κανένας άλλος παρά μόνο το κεφάλι σου.
Η παγκόσμια ιστορία είναι γεμάτη από ηγετικές αλλά και από συλλογικές ανοησίες που κατέληγαν σε καταστροφές. Επίσης, είναι γεμάτη από αυτοκρατορίες που κατέπεσαν, από μεγάλες δυνάμεις που σμικρύνθηκαν, από χώρες που έσβησαν από τον χάρτη και από λαούς που χάθηκαν εντελώς τα ίχνη τους. Αυτές οι ιστορικές καταβυθίσεις ήταν πάντα αποτέλεσμα είτε μεγάλων καίριων λαθών, είτε μακράς σειράς ανορθολογικών επιλογών, είτε αδυναμίας προσαρμογής των πρωταγωνιστών στους καιρούς που αλλάζουν.
Ποτέ και πουθενά όμως δεν θα βρείτε στα βιβλία της παγκόσμιας ιστορίας ακμάζουσες και ανθεκτικές χώρες, λαούς ή αυτοκρατορίες, που επιβίωσαν και μεγαλούργησαν ακολουθώντας διαρκώς τις ράγες του ανορθολογισμού και του ηγετικού ή λαϊκού θυμικού. Αυτά πάντα αποδεικνύονται καταστροφικά σε βάθος χρόνου. Ελπίζω να μην ζούμε σε τέτοια περίοδο για την ήπειρο μας…
