Τα πρωτοφανή και άκρως επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα που έπληξαν τη χώρα και προκάλεσαν βαθιά τραύματα σε περιβάλλον και κοινωνία, όπως ήταν φυσικό, σχολιάστηκαν από τους πολίτες.
Προβληματισμοί, ανησυχία, φόβος, είναι τα συναισθήματα που διακατέχουν, όχι μόνο εκείνους που βίωσαν την μανία των στοιχείων της φύσης, αλλά και εκείνους που παρακολούθησαν την τραγωδία στην εξέλιξή της μέσω της τηλεόρασης και του διαδικτύου.
Η δε εν ψυχρώ δολοφονία του Αντώνη Καργιώτη στο λιμάνι του Πειραιά, εξόργισε ακόμη και τους πιο αδιάφορους και αμέτοχους συμπολίτες μας. Η κοινή διαπίστωση πως η βία αγγίζει πλέον πολλές πλευρές της καθημερινότητας, λειτούργησε ως θρυαλλίδα για μια δικαιολογημένη έκρηξη αγανάκτησης.
Οι ερμηνείες και οι εξηγήσεις πολλές, ωστόσο, μία εξ αυτών έγινε προσπάθεια να παρουσιαστεί ως εργαλείο προσέγγισης τέτοιων περιστατικών και η οποία χρησιμοποιώντας «επικολυρικά» επιχειρήματα που απευθύνονται στο αρρωστημένο θυμικό πολλών, προσπαθεί να τα ερμηνεύσει με τη χρήση μίας γενίκευσης, βολικής μεν γιατί δεν χρειάζεται να καταφύγει στον έλεγχο της δοκιμής και στην αλήθεια της λογικής, αλλά επικίνδυνης, γιατί καλλιεργεί το αίσθημα μιας συλλογικής ευθύνης, η οποία οδηγεί σε επικίνδυνα μονοπάτια.
Εκφράσεις όπως «αυτή την κοινωνία φτιάξαμε», «καταρρέει η κοινωνία», «είναι ευθύνη μας αυτό που έγινε», «είμαστε όλοι δολοφόνοι» κ.λπ. μπορεί να ικανοποιούν την ανάγκη για αυτοθυματοποίηση, εκείνων που τις χρησιμοποιούν, απέχουν, παρόλα αυτά, πόρρω από την αλήθεια.
Στην ανθρώπινη κοινωνία υπάρχει και το καλό και το κακό. Συνυπάρχουν οι καλοί και αγαθοί με τους κακούς και μοχθηρούς. Είναι μία συνύπαρξη πολλών χιλιάδων χρόνων και δεν βλέπω κανέναν λόγο να μην συνεχιστεί και άλλα τόσα. Όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα υπάρχουν εγκλήματα, θα υπάρχουν και τιμωρίες.
Η γενίκευση της ευθύνης για αποτρόπαιες πράξεις, όπως η δολοφονία, δεν εξυπηρετεί σε τίποτα. Αν φταίνε όλοι, τότε δεν φταίει κανείς. Κι αν δεν φταίει κανείς, τότε ποιος θα τιμωρηθεί; Ακούγεται λογικό;
Από που και ως που φταίει ένας απλός άνθρωπος για την κτηνωδία που διαπράττει κάποιος άλλος; Πόσο ένοχος μπορεί να είναι ένας άνθρωπος για το έγκλημα κάποιου άλλου; Υπάρχει συλλογική ευθύνη και ενοχή στον πολιτισμό μας; Εξάλλου, μία από τις σημαντικότερες αρμοδιότητες της δικαιοσύνης στον δυτικό πολιτισμό είναι η εξατομικευμένη απόδοση ευθυνών για κάθε παράνομη πράξη. Πουθενά δεν προβλέπεται μαζική ενοχή. Αρκεί μια ματιά στην ορολογία που χρησιμοποιεί το δικαστικό μας σύστημα: «φυσικός αυτουργός», «ηθικός αυτουργούς», «κατά συναυτουργία» κ.λπ.
Το επιχείρημα «όλοι φταίμε για την κοινωνία που θα παραδώσουμε στα παιδιά μας», μπορεί να είναι βολικό, αλλά είναι επικίνδυνο. Καλλιεργεί μια αίσθηση συλλογικής ενοχής, μα ταυτόχρονα διαγράφει πλήθος θετικών προσπαθειών, επιτευγμάτων και κατακτήσεων.
Το πρόβλημα οξύνεται, όταν τεχνηέντως προσπαθούν ορισμένοι να αποδώσουν εγκληματικές προθέσεις και συμπεριφορές στο οικονομικό σύστημα της κοινωνίας, ως γενεσιουργό αιτία και ερμηνεία, δηλώνοντας με σχεδόν βουρκωμένο βλέμμα πως «για όλα φταίει ο καπιταλισμός» λες και στα προηγούμενα κοινωνικά συστήματα οι άνθρωποι ζούσαν στο μικρό σπίτι στο λιβάδι και πέθαιναν από βαθιά γηρατειά στο κρεβάτι τους περιτριγυρισμένοι από ξανθούς αγγέλους.
Αν τα παραπάνω, συνδυαστούν και με μία χιλιαστικού χαρακτήρα εσχατολογική προσέγγιση της ιστορίας ως πρελούδιο για την επικείμενη κατάρρευση του παγκόσμιου καπιταλισμού λόγω εγγενών ηθικών ελλειμμάτων, η απόσταση από την παράνοια απέχει λίγα χιλιοστά.
Η βολική αυτή γενίκευση, οδηγεί σε λογικά άλματα και σε επικίνδυνα μονοπάτια, καλλιεργώντας το αίσθημα της ενοχής σε εκείνους που δεν πρέπει να το έχουν, καθιστώντας τους κατ’ αυτόν τον τρόπο, εύκολα χειραγωγήσιμους με την επίκληση του τραυματισμένου τους θυμικού. Έτσι, στο παρελθόν σχηματίζονταν οι όχλοι που προχωρούσαν σε μαζικά πογκρόμ ή διέπρατταν άλλα ανοσιουργήματα.
Για το συγκεκριμένο έγκλημα στο λιμάνι του Πειραιά, δεν φταίω εγώ, δεν φταίνε οι φίλοι και γνωστοί μου. Φταίνε συγκεκριμένοι άνθρωποι, εκείνοι που το διέπραξαν, φταίνε εκείνοι που δεν τους εκπαίδευσαν σωστά, δεν τους έλεγξαν σωστά την ώρα της δουλειάς, τους άφησαν να θεωρούν πως η μικρή δοτή εξουσία που είχαν για τον έλεγχο των εισιτηρίων, μπορεί να επεκταθεί στη ζωή του άλλου. Δεν φταίει κανένας καπιταλισμός, αλλά οι ίδιοι που πέρασαν τη γραμμή που χωρίζει τον πολιτισμό από τη βαρβαρότητα, όπως την είδαμε στο συγκεκριμένο βίντεο.
Ας κάνουν υπομονή όσοι προσπαθούν να διασπείρουν το αίσθημα της ενοχής στην κοινωνία, ελπίζοντας πως οι ίδιοι, ως αρχάγγελοι της νέας ηθικής θα οικοδομήσουν την τέλεια, ηθική και αγαθή κοινωνία του μέλλοντος. Τα πειράματα του παρελθόντος, με τραγικά τρόπο απέδειξαν πως οι νεο-θεοκρατικού προσανατολισμού πειραματισμοί οδηγούν πάντα, μα πάντα σε ολοκαυτώματα.
