Ένα στρατιωτικό αδιέξοδο επί ουκρανικού εδάφους και μία ασύλληπτης βαρβαρότητας τρομοκρατική επίθεση στην επικράτεια του Ισραήλ που αλλάζει τα δεδομένα στη Μέση Ανατολή. Γεωπολιτικός ανταγωνισμός στο «κόκκινο» μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας. Η απειλητική για τη Δημοκρατία επανάκαμψη του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο καλπασμός της Άκρας Δεξιάς στην Ευρώπη Η χρονιά που η κλιματική αλλαγή έπαψε να είναι απειλή και έγινε πραγματικότητα. Η Ανατολή της Τεχνητής Νοημοσύνης που φέρνει το μέλλον πιο κοντά, και η περιδίνηση ανάμεσα στη γοητεία της και τους φόβους.
Το αποτύπωμα του 2023 και όλων όσων κληροδοτεί στο 2024...
Ισραήλ, 7 Οκτωβρίου
Ακριβώς την επόμενη ημέρα από τη συμπλήρωση μισού αιώνα από την έναρξη του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, το Ισραήλ συνταράσσεται από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς κατά αμάχων. Χίλιοι διακόσιοι νεκροί, εκατοντάδες όμηροι -παιδιά και ηλικιωμένοι ανάμεσά τους. Η απάντηση είναι συντριπτική με επιδρομές και χερσαία εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας. Η επίσκεψη του Τζο Μπάιντεν στο Ισραήλ εν καιρώ πολέμου είναι η πλέον έμπρακτη απόδειξη της στήριξης των ΗΠΑ. Προσωρινή κατάπαυση του πυρός επιτρέπει να απελευθερωθούν πάνω από 100 όμηροι, όμως για άλλους τόσους ο εφιάλτης συνεχίζεται. Η ανθρωπιστική κρίση και ο βαρύς φόρος αίματος των Παλαιστίνιων αμάχων οδηγούν σε ισχυρές διεθνείς πιέσεις για εκεχειρία. Οι αρχικοί φόβοι διάχυσης του πολέμου υποχωρούν αλλά δεν εξαφανίζονται. Το Ιράν διά των πληρεξουσίων του σε Λίβανο και Υεμένη, Χεζμπολάχ και Χούθι αντίστοιχα, «βρυχάται». Οι Χούθι απειλούν την Ερυθρά Θάλασσα και την παγκόσμια ναυτιλία. Η συνέχεια, άγνωστη. Όπως άγνωστο είναι και το μεταπολεμικό καθεστώς της Λωρίδας της Γάζας, αλλά και η τύχη της δρομολογούμενης εξομάλυνσης των σχέσεων Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας σε συνέχεια των Συμφωνιών του Αβραάμ. Εκεί, όπου Ιράν και Χαμάς ήθελαν να «χτυπήσουν».
Προσοχή, σκληρό περιεχόμενο
Στρατιωτικό αδιέξοδο στην Ουκρανία
Η ουκρανική αντεπίθεση δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες. Το παράλληλο μέτωπο που άνοιξε στη Μέση Ανατολή, η ήδη προϋπάρχουσα δυτική κόπωση και κυρίως η προοπτική ενδεχόμενης εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες αφήνουν το Κίεβο να αγωνιά για τη ροή της οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ποντάρει να εξαντλήσει και την Ουκρανία και τη Δύση, και ενισχύει τις ανίερες συμμαχίες με το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Ο σινορωσικός άξονας καλά κρατεί, και εδραιώνεται με επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ στη Μόσχα. Η Φινλανδία γίνεται στη σκιά του Ουκρανικού το 31ο μέλος του ΝΑΤΟ, η Σουηδία ακόμη αναμένει το τελικό «πράσινο φως» Ερντογάν. Σε στιγμή που το χρειάζεται περισσότερο από ποτέ μετά την έναρξη του επιθετικού πολέμου, η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει στην Ουκρανία τη συμβολική νίκη της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων παρακάμπτοντας τον Βίκτορ Όρμπαν, και δεσμευόμενη ότι θα παρακάμψει και το βέτο του στη διάθεση των 50 δισ. ευρώ προς το Κίεβο. Το 2024, ωστόσο, επιφυλάσσει τεράστια δοκιμασία για τη συνοχή της Δύσης και θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τη δυναμικήτου πολέμου, με συνέπειες που εκτείνονται πολύ πέραν της Ουκρανίας.
«Τρενάκι του τρόμου» οι σινοαμερικανικές σχέσεις
Στο σημείο-μηδέν οι σινοαμερικανικές σχέσεις μετά και την κατάρριψη του κατασκοπευτικού αερόστατου που «χτένισε» ευαίσθητες στρατιωτικές τοποθεσίες στις Ηνωμένες Πολιτείες -μετεωρολογικού αερόστατου που «ξεστράτισε» κατά το Πεκίνο. Οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των στρατιωτικών επιτελείων διακόπτονται κατ' εντολή του Σι Τζινπίνγκ και εντείνονται οι φόβοι διεθνώς ότι ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός μπορεί να δώσει τη θέση του σε ανοιχτή σύγκρουση. Οι Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ έρχονται τελικά ενώπιος ενωπίω στο Σαν Φρανσίσκο εκπέμποντας σε συμφιλιωτικό μήκος κύματος και στέλνοντας το μήνυμα πως ο πλανήτης χωράει και τους δύο. Ωστόσο, η διαρκής απειλή μίας κινεζικής εισβολής στην Ταϊβάν μαζί με την επεκτατικότητα και επιθετικότητα σε Ινδο-Ειρηνικό και Νότια Σινική Θάλασσα, καθώς και ο οικονομικός και τεχνολογικός «πόλεμος» με αιχμή τους ημιαγωγούς και την κούρσα υπεροχής στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, είναι μέτωπα «ορθάνοιχτα». Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν διστάζει, δε, να χαρακτηρίσει ξανά τον Σι δικτάτορα. Με εδραίωση περιφερειακών συμμαχιών, και αιχμή Ινδία, Ιαπωνία και Νότια Κορέα, υψώνει «ανάχωμα» η κυβέρνηση Μπάιντεν. Για μια νέα παγκόσμια τάξη ανεβάζει «ταχύτητα» η Κίνα με την αυτοπροβολή της ως «εναλλακτική υπερδύναμη». Η μεσολάβηση για τη διπλωματική προσέγγιση Ιράν-Σαουδικής Αραβίας ήλθε πράγματι προς έκπληξη όλων.
Η απειλή του Ντόναλντ Τραμπ
Ακραία πόλωση, τοξικότητα και ο πρώτος πρώην πρόεδρος στα χρονικά που οδηγείται σε δίκη. Τέσσερις ποινικές διώξεις και συνολικά 91 κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα αντιμετωπίζει ο Ντόναλντ Τραμπ, καλούμενος να λογοδοτήσει για τη συνωμοσία ανατροπής της εκλογικής έκβασης του 2020, η οποία και υποδαύλισε την εισβολή στο Καπιτώλιο, και τα απόρρητα έγγραφα του Μαρ-α-Λάγκο, αλλά και για αστική απάτη με παραποίηση οικονομικών στοιχείων. Εκείνος σχεδιάζει «εκδίκηση» που «περνά» μέσα από τη διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών και υιοθετεί φασίζουσα ρητορική. Για πρώτη φορά στην αμερικανική Ιστορία πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων καθαιρείται από το ίδιο του το κόμμα που έχει παραδοθεί στον τραμπισμό. Οι Δημοκρατικοί τελικά συνενώνονται γύρω από νέα υποψηφιότητα του Τζο Μπάιντεν και η Αμερική δείχνει να οδεύει σε ένα «ριμέικ» του 2020 όπου όλα είναι ανοιχτά. Η δικαιοσύνη του Κολοράντο ωστόσο αποκλείει τον Τραμπ από τις ρεπουμπλικανικές λίστες για το χρίσμα στην πολιτεία και ο λόγος περνά στο Ανώτατο Δικαστήριο. Η δημοκρατική οπισθοδρόμηση με τη «βούλα» του Ανώτατου Δικαστηρίου έχει, εν τω μεταξύ, συνεχιστεί με το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση και βασικά κεκτημένα του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα Αφροαμερικανών και ισπανόφωνων στο στόχαστρο.
H ανταρσία του Γεβγκένι Πριγκόζιν
Σε μία Ρωσία που κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν, και τίποτα μπορεί να μην είναι όπως φαίνεται, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έρχεται στις 23 Ιουνίου ενώπιον της μεγαλύτερης πρόκλησης στα 23 χρόνια κυριαρχίας του με τους μισθοφόρους της Wagner να προελαύνουν ανενόχλητοι προς τη Μόσχα υπό το πρόσταγμα του Γεβγκένι Πριγκόζιν. Η βραχύβια ανταρσία φέρνει σε δημόσια θέα το χάος στις τάξεις της ρωσικής στρατιωτικής διοίκησης. Ο άλλοτε σύμμαχος είναι διά στόματος Πούτιν τώρα προδότης, όμως σε λιγότερο από ένα 24ωρο οι ποινικές διώξεις αποσύρονται και «εξορίζεται» στη Λευκορωσία. Οι απορίες για το μέλλον Πριγκόζιν λύνονται διά παντός ακριβώς δύο μήνες μετά όταν ανακοινώνεται ο θάνατός του σε μυστηριώδες αεροπορικό δυστύχημα. Στο πολιτικό μέτωπο, ενόσω ο Πούτιν οδεύει προς πέμπτη προεδρική θητεία το καθεστώς του σκοτώνει αργά τον Αλεξέι Ναβάλνι στις διαβόητες ποινικές αποικίες προσθέτοντάς του νέες δίκες και καταδίκες. Με ποινή 25ετους κάθειρξης παροπλίζεται και ο Βλαντιμίρ Καρά-Μουρζά. Ο πρώτος Αμερικανός δημοσιογράφος που συλλαμβάνεται στη Ρωσία με κατηγορίες κατασκοπείας από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου γίνεται ο Έβαν Γκερσκόβιτς της Wall Street Journal.
O καλπασμός της Ακροδεξιάς
Πρώτη δύναμη για πρώτη φορά στα πολιτικά χρονικά της Ολλανδίας η Ακροδεξιά του Γκέερτ Βίλντερς. Μία αναπάντεχη νίκη-αντανάκλαση των ακροδεξιών ανέμων στην Ευρώπη και δη σε μία χώρα που θεωρούνταν επί μακρόν ως μία εκ των πλέον φιλελεύθερων του δυτικού μπλοκ. Μεταναστευτικό και οικονομία «πριμοδοτούν» σταθερά την Άκρα Δεξιά στην Ευρώπη και το μεγάλο στοίχημα των ηγετών της είναι η εφαρμογή στην πράξη του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Ο λαϊκισμός βγαίνει νικητής και στη Σλοβακία με τον Ούγγρο Βίκτορ Όρμπαν να βρίσκει «συνοδοιπόρο» στο πρόσωπο του Ρόμπερτ Φίτσο. Η εθνολαϊκιστική Εναλλακτική για τη Γερμανία (Afd) βρίσκεται στο απόγειο της δημοτικότητάς της και ενισχύεται σημαντικά στις τοπικές εκλογές σε Έσση και Βαυαρία. To Vox των νοσταλγών του Φράνκο αντίθετα ανακόπτεται στην κάλπη πριν εισέλθει για πρώτη φορά σε κυβέρνηση. Η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία «χτίζει» πάνω στην έλλειψη κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας του Εμανουέλ Μακρόν και τις «φωτιές» για το συνταξιοδοτικό και το μεταναστευτικό. Στο νότιο ημισφαίριο, οι προεδρικές κάλπες στην Αργεντινή φέρνουν στην εξουσία τον αυτοπροσδιοριζόμενο ως αναρχοκαπιταλιστή, λαϊκιστή Χαβιέρ Μιλέι που ξεκινά άμεσα οικονομική θεραπεία-σοκ με υποτίμηση του πέσο και λιτότητα.
Η «Άνοιξη» της Πολωνίας
Σβήνει τους αστερίσκους στη βοήθεια προς την εμπόλεμη Ουκρανία, καταδικάζει την ξενοφοβία με την οποία οι εθνικιστές του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) εμπότισαν επί οκτώ χρόνια τη χώρα του και τάσσεται υπέρ μίας ισχυρότερης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο βετεράνος της ευρωπαϊκής σκηνής Ντόναλντ Τουσκ επικρατεί ως επικεφαλής φιλελεύθερης πλατφόρμας της αντιπολίτευσης στις σημαντικότερες εκλογές από την πτώση του κομμουνισμού στην Πολωνία. Αποστολή του να αναστρέψει τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση, να επαναφέρει τη χώρα σε τροχιά σεβασμού των αξιών της Ένωσης και του Κράτους Δικαίου, και να αποδεσμεύσει τα κονδύλια που βρίσκονται στον «πάγο» στις Βρυξέλλες. Η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ντόναλντ Τουσκ έρχεται ως απόρριψη και απομάκρυνση από τραμπικές πολιτικές και χαιρετίζεται θερμά από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Λεχ Βαλέσα της «Αλληλεγγύης» παρακολουθεί με δακρυσμένα μάτια τον Τουσκ να λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης. Ο Ματέους Μοραβιέτσκι του PiS έχει αποτύχει να την εξασφαλίσει μολονότι οι λαϊκιστές αναδείχθηκαν πρώτο κόμμα. Η αποστολή, ωστόσο, δεν προδιαγράφεται εύκολη. H ίδια η πολωνική κοινωνία είναι χωρισμένη στα δύο και ο έλεγχος του PiS σε δικαστικό σώμα και κρατικούς φορείς παραμένει ισχυρός.
Τρίτη δεκαετία Ερντογάν
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πορεύεται εν όψει της προεδρικής κάλπης σε κινούμενη άμμο. Στην οικονομική κρίση, που ήδη απειλούσε το πολιτικό του μέλλον, προστίθενται οι άνευ προηγουμένου καταστροφές εξαιτίας των σεισμών, ενώ στο εξωτερικό βρίσκεται σε σύγκρουση με τους δυτικούς συμμάχους του. Όλες οι συνθήκες είναι εναντίον του. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν «ρωγμή» στην πολιτική ηγεμονία του για πρώτη φορά στα 21 χρόνια εξουσίας, και ενώ πλέον συμβολίζει τον αυταρχισμό και τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση. Η εμμονή του σε «ανορθόδοξες» πολιτικές χαμηλών επιτοκίων τροφοδοτεί τον πληθωρισμό σε δυσθεώρητα ύψη. Η οικονομία βαδίζει προς τον γκρεμό. Ένα ετερόκλητο πολιτικό σχήμα από έξι κόμματα της αντιπολίτευσης συσπειρώνεται γύρω από την υποψηφιότητα του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, προέδρου του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος. Ο Ερντογάν κάνει επίκληση των εθνικιστικών αντανακλαστικών, πείθει τους ψηφοφόρους ότι η Τουρκία εξελίσσεται σε παγκόσμια υπερδύναμη και παράλληλα επιτίθεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, τις οποίες κατηγορεί ότι αναμειγνύονται στις εκλογές. Η στρατηγική πετυχαίνει. Επανεκλέγεται με 52,18% στον δεύτερο γύρο, στις 28 Μαΐου, και εξασφαλίζει την παραμονή του στην προεδρία για άλλα πέντε χρόνια. Σε διάταξη μάχης τίθεται πλέον για τις δημοτικές του Μαρτίου επιδιώκοντας να ανακτήσει την Κωνσταντινούπολη από τον Εκρέμ Ιμάμογλου.
Σεισμοί συνταράσσουν Τουρκία και Συρία
6 Φεβρουαρίου 2023: Η Τουρκία, μαζί με τη γειτονική της Συρία, ξυπνά με το χειρότερο σεισμό που βίωσε τον τελευταίο αιώνα. Τα 7,7 Ρίχτερ στις 4:17 το ξημερώματα, με επίκεντρο το Καχραμάνμαράς της Ανατολικής Τουρκίας, διαδέχονται τα 7,6 Ρίχτερ το μεσημέρι της ίδιας ημέρας. Οι δίδυμοι σεισμοί ισοπεδώνουν 13 επαρχίες, σε μία έκταση που ξεπερνά την ηπειρωτική Ελλάδα. Το ανθρώπινο δράμα δεν έχει προηγούμενο στην Ιστορία της χώρας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ο αριθμός των νεκρών ξεπερνά τους 50.000 στην Τουρκία. Στη Συρία, όπου οι κρατικές δομές δεν υφίστανται λόγω του πολέμου, εκτιμάται ότι οι νεκροί είναι περίπου 8.500. Τουλάχιστον δύο εκατομμύρια άνθρωποι μένουν άστεγοι, ωστόσο και τα κτήρια που δεν κατέρρευσαν θεωρούνται επισφαλή. Πέντε εκατομμύρια άνθρωποι μεταναστεύουν σε άλλες περιοχές της χώρας. Το κόστος για την πληττόμενη από την οικονομική κρίση Τουρκία δυσβάσταχτο, υπολογίζεται στα 149 δισεκατομμύρια δολάρια, που αντιστοιχεί στο 9% του ΑΕΠ της για το 2023. Από τις πρώτες χώρες που σπεύδουν να βοηθήσουν είναι η Ελλάδα. Η αλληλεγγύη μεταξύ των δύο λαών στις φυσικές καταστροφές προσφέρει τη βάση για έναν νέο γύρο «διπλωματίας των σεισμών», όπως και το 1999, και οδηγεί στην αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών.
Τίτλοι τέλους για το Ναγκόρνο Καραμπάχ
Αρνούμενοι και φοβούμενοι να ζήσουν υπό αζερική κυριαρχία, οι Αρμένιοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ εγκαταλείπουν μαζικά τον θύλακα μετά την άνευ όρων συνθηκολόγηση του Ερεβάν μπροστά στην αστραπιαία στρατιωτική επιχείρηση των Αζέρων την 19η Σεπτεμβρίου. Μέσα σε μία εβδομάδα πάνω από εκατό χιλιάδες κάτοικοι γίνονται πρόσφυγες στην Αρμενία. Στο Ερεβάν διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση του πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν. Η αυτοανακηρυχθείσα «Δημοκρατία του Αρτσάχ» -η επίσημη αρμενική ονομασία του Ναγκόρνο Καραμπάχ- θα πάψει και επίσημα να υφίσταται από 1ης Ιανουαρίου 2024 έπειτα από σχεδόν μία 30ετία. Η έξοδος των Αρμενίων «συνοδεύεται» από την εδραίωση της τουρκικής παρουσίας στον Καύκασο και συγχαρητήρια επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Ιλχάμ Αλίεφ. Από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η Αρμενία βασιζόταν στην εταιρική σχέση ασφαλείας με τη Ρωσία, ενώ το μουσουλμανικό Αζερμπαϊτζάν συμπορεύτηκε με την Τουρκία στο μοντέλο «ένα έθνος, δύο κράτη». Απορροφημένη πλήρως από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία δεν αντέδρασε, αντίθετα μάλλον έκλεισε το μάτι σε Μπακού και Άγκυρα για την επιχείρηση που αποτέλεσε τη χαριστική βολή για τον αρμενικό θύλακα μετά τον πόλεμο του 2020.
Το Σουδάν στη δίνη εμφυλίου
Δύο αδίστακτοι στρατηγοί που από σύμμαχοι έγιναν εχθροί σέρνουν το Σουδάν σε αιματηρό εμφύλιο πόλεμο που έως τα τέλη του έτους έχει κοστίσει 10.000 ζωές προκαλώντας τον εκτοπισμό άνω των επτά εκατομμυρίων ανθρώπων. Η σύγκρουση έχει τις ρίζες της στην ανατροπή του δικτάτορα Ομάρ αλ-Μπασίρ από το στρατό το 2019 κατόπιν διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας. Όμως, οι Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν και Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλ (Χεμέντι) -εμπλεκόμενοι αμφότεροι στη γενοκτονία στο Νταρφούρ τη δεκαετία του 2000- δεν παραδίδουν την εξουσία σε πολιτική διακυβέρνηση όπως τότε δεσμεύθηκαν και στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου. Οι εξελίξεις φέρνουν στο προσκήνιο τη δράση του διαβόητου ρωσικού μισθοφορικού στρατού της Wagner για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων χρυσού του Σουδάν. Σφαγές και εθνοτική βία συνταράσσουν το Νταρφούρ και ο εφιάλτης της εθνοκάθαρσης επιστρέφει. Η επιδημία των πραξικοπημάτων αναζωπυρώνεται ταυτόχρονα στη Δυτική και Κεντρική Αφρική. O Νίγηρας, μόνη «ελπίδα» της Δύσης στη μάχη κατά των τζιχαντιστών στη ζώνη του Σαχέλ, πέφτει στις αρχές Αυγούστου στα χέρια πραξικοπηματιών που ανατρέπουν τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο Μοαμέντ Μπαζούμ. Ακολουθεί στα τέλη του ίδιου μήνυμα το πραξικόπημα στη Γκαμπόν.
Κλιματική αλλαγή, σπάνε όλα τα ρεκόρ
Ένα καλοκαίρι βγαλμένο από την «κόλαση» για τρεις ηπείρους και ο θερμότερος Ιούλιος παγκοσμίως εδώ και 120.000 χρόνια. Είναι η σκληρή πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής, η νέα κανονικότητα ή ίσως και μόλις μία πρόγευση ενός πολύ δυσκολότερου μέλλοντος. Το 2023 θα καταγραφεί ως το θερμότερο έτος στα 174 χρόνια των σχετικών καταγραφών του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO). Ο ρυθμός ανόδου της μέσης στάθμης της θάλασσας τα τελευταία δέκα χρόνια (2013-2022) είναι υπερδιπλάσιος συγκριτικά με την πρώτη δεκαετία δορυφορικής καταγραφής (1993-2002). Μόνο στην Ελβετία, οι παγετώνες έχασαν περίπου το 10% του όγκου τους τα τελευταία δύο χρόνια. Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή «έθρεψε» τους ιστορικούς καύσωνες στη νότια Ευρώπη, Βόρεια Αμερική και Κίνα φέτος, πυροδοτώντας σε συνδυασμό με συνθήκες ξηρασίας ανεξέλεγκτες δασικές πυρκαγιές, ελλείψεις νερού, θανάτους και νοσηλείες εξαιτίας ακραίων θερμοκρασιών. Στην 28η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP28) στο Ντουμπάι υπήρξε συμφωνία ότι τα ορυκτά καύσιμα ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή και ότι ο κόσμος πρέπει να κάνει τη «μετάβαση» από αυτά. Ωστόσο, αποφεύχθηκε η χρήση του όρου «κατάργηση», γεγονός που χαρακτηρίστηκε καταστροφικό από περιβαλλοντολόγους.
Ανέτειλε η εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης
Tο γεγονός που θα καταγραφεί από τον ιστορικό του μέλλοντος ως ένα τεχνολογικό άλμα που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας θα είναι μάλλον η Τεχνητή Νοημοσύνη, ασχέτως τους φόβων που γεννά σήμερα στην ανθρωπότητα. Το ευρύ κοινό γνωρίζει το 2023 το ChatGPT και μαζί ανοίγει η συζήτηση γύρω από την AI. Οι υπέρμαχοι επισημαίνουν ότι η νέα τεχνολογία απελευθερώνει μια νέα εποχή ανθρώπινης δημιουργικότητας και ευημερίας και προβλέπουν ότι θα φέρει επιστημονικές ανακαλύψεις με πρωτοφανή ρυθμό, ενώ οι σκεπτικιστές επισημαίνουν τους κινδύνους απομάκρυνσης των μοντέλων της τεχνητής νοημοσύνης από την πραγματική ανθρώπινη συμπεριφορά, επικυριαρχίας τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων ή ακόμη και δημιουργίας συνθηκών αλγοριθμικής μεροληψίας, καθώς τα μοντέλα αυτά αυτοεκπαιδεύονται από δεδομένα που συλλέγουν μέσω τεχνητών νευρωνικών δικτύων. Ο Τζέφρι Χίντον, ο «νονός» της Τεχνητής Νοημοσύνης, παραιτήθηκε από τη Google για να προειδοποιήσει για τους κινδύνους, ενώ πρωτοπόροι της τεχνολογίας όπως ο Ίλον Μάσκ και ο Στιβ Βόζνιακ με ανοιχτή επιστολή τους προειδοποίησαν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί «βαθύ κίνδυνο για την κοινωνία και την ανθρωπότητα». Απαραίτητη η ρύθμιση, καταθέτει στο αμερικανικό Κογκρέσο ο διευθύνων σύμβουλος της ΟpenAI και δημιουργός του ChatGPT Σαμ Άλτμαν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρωτοστατεί σε διεθνές επίπεδο στην προώθηση της εφαρμογής ρυθμιστικών κανόνων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υπογράφει εκτελεστικό διάταγμα που επιβάλλει ομοσπονδιακά πρότυπα και πολιτικές για τη ΑΙ.
