Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, που ήδη ανησυχούν για την επιστροφή του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, έχουν άλλη μια σημαντική αιτία ανησυχίας: την επιλογή του γερουσιαστή του Οχάιο Τζέι Ντι Βανς ως υποψήφιου αντιπροέδρου.
Ο Βανς, γράφει το Politico, έχει αλλάξει ως γνωστόν γνώμη για τον Τραμπ. Έχοντάς τον χαρακτηρίσει στο παρελθόν «κυνικό μ@λ@κ@» και «Χίτλερ της Αμερικής», ο 39χρονος έχει μεταμορφωθεί σε έναν από τους πιο πιστούς ακόλουθους του πρώην προέδρου - μια μεταστροφή που οδήγησε τον Ρεπουμπλικανό γερουσιαστή Μιτ Ρόμνεϊ να αναλογιστεί: «Πώς κάθεσαι δίπλα του σε γεύμα;».
Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες μπορεί σύντομα να αναρωτηθούν το ίδιο, σχολιάζει ο Jamie Dettmer του Politico.
Οι εχθροί του Βανς κατηγορούν ότι η αλλαγή του είναι μια κυνική προσπάθεια να προωθήσει την πολιτική του καριέρα. Αν και μπορεί πράγματι να είναι έτσι, ο σκεπτικισμός του γερουσιαστή για την πορεία που ακολούθησε η αμερικανική εξωτερική πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και τον αμερικανικό παρεμβατισμό αναμφισβήτητα προϋπήρχε της «μεταστροφής» του.
Όταν υπηρέτησε ως Αμερικανός πεζοναύτης στο Ιράκ, ο Βανς είπε ότι συνειδητοποίησε ότι του είχαν πει ψέματα, «ότι οι υποσχέσεις του κατεστημένου της εξωτερικής πολιτικής ήταν ένα αστείο». Δεν είναι ο μόνος νομοθέτης της νεότερης γενιάς «Πρώτα η Αμερική» (America First) του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος του οποίου οι απόψεις έχουν διαμορφωθεί από προσωπικές εμπειρίες πολέμου, αφού υπηρέτησε σε Αφγανιστάν και Ιράκ.
Ο Βανς ήταν σφοδρός επικριτής του πακέτου βοήθειας ύψους 61 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Ουκρανία, το οποίο τελικά εγκρίθηκε τον Απρίλιο. Η ωριαία ομιλία που εκφώνησε από το βήμα της Γερουσίας κατά τη διάρκεια της μακράς διαμάχης για τη νομοθεσία αξίζει να επανεξεταστεί ως οδικός χάρτης για το ποιες θα μπορούσαν να είναι οι πολιτικές του θέσεις.
Δυστυχώς, για την Ευρώπη, η ανάγνωση είναι ζοφερή.
Σκεπτικισμός για το ΝΑΤΟ
Συνολικά, η παρουσία του Βανς στον Λευκό Οίκο είναι πιθανό να επιτείνει τον σκεπτικισμό του Τραμπ για το ΝΑΤΟ. Δεν πρόκειται να «ψιθυρίζει» στο αυτί του προέδρου απόψεις υπέρ της Συμμαχίας, όπως ο πρώην υπουργός Άμυνας του Τραμπ, Τζέιμς Μάτις, και δεν θα προσπαθήσει να απαλύνει τις ανησυχίες των Ευρωπαίων συμμάχων, όπως ο πρώην αντιπρόεδρος του Τραμπ, Μάικ Πενς.
Ο Βανς είναι εξίσου επικριτικός απέναντι σε ορισμένα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ. «Ακόμα και αν υποθέσουμε, και είναι λάθος, αλλά ακόμα και αν υποθέσουμε ότι το ΝΑΤΟ επωμίζεται το μερίδιο που του αναλογεί κατά τους τελευταίους 18 μήνες, το ΝΑΤΟ απέτυχε να επωμιστεί το μερίδιο που του αναλογεί για δεκαετίες κυριολεκτικά, κυρίες και κύριοι», δήλωσε σε ομιλία του τον Φεβρουάριο. «Κοιτάξτε μόνο πόσα χρήματα έχουν δαπανήσει οι Ηνωμένες Πολιτείες για την άμυνα από το 1992 και συγκρίνετε τα με τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ».
Είναι επίσης ευρύτερα επικριτικός απέναντι στον αμερικανικό παρεμβατισμό -περισσότερο από τον Πενς- υποστηρίζοντας ότι έχουν γίνει πολλά λάθη στην εξωτερική πολιτική τη χώρας του. «Τόσες πολλές φορές τις τελευταίες πολλές δεκαετίες μας ζητήθηκε να ακούσουμε τους ειδικούς. Και όμως, ποτέ δεν ρωτάμε στην πραγματικότητα ποιο είναι το ιστορικό αυτών των ειδικών σε θέματα εξωτερικής πολιτικής». Η διακομματική συναίνεση, κατήγγειλε, οδήγησε την Αμερική στη μία καταστροφική αποτυχία μετά την άλλη - Βιετνάμ, Αφγανιστάν, Ιράκ.
«Και για ποιο λόγο;» ρώτησε. Οι εμπειρογνώμονες έχουν τώρα «ένα νέο θέμα που οι Αμερικανοί φορολογούμενοι πρέπει να χρηματοδοτούν και πρέπει να χρηματοδοτούν επ' αόριστον. Και αυτό ονομάζεται σύγκρουση στην Ουκρανία».
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Τραμπ επέλεξε τον Βανς ως υποψήφιο συνοδοιπόρο και εξόργισε τους ίδιους τους εμπειρογνώμονες που ο ίδιος περιφρονεί. «Αντίο, ΝΑΤΟ!» έγραψε στο Χ ο Σουηδός οικονομολόγος και πρώην συνεργάτης του Ατλαντικού Συμβουλίου Anders Åslund, η πρόβλεψη του οποίου μπορεί κάλλιστα να είναι ακριβής - τουλάχιστον όσον αφορά τη Συμμαχία όπως τη γνωριζουμε σημερα.
Εν όψει της 75ης επετειακής Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ την περασμένη εβδομάδα, ο απερχόμενος Γενικός Γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ τόνισε τη σημασία της προβλεψιμότητας, της σταθερότητας και της ενότητας. Αλλά μια δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ είναι απίθανο να ενδιαφέρεται για τέτοια πράγματα. Εκτός αν, δηλαδή, η Ευρώπη όντως κάνει ένα βήμα μπροστά και δαπανά περισσότερα για την άμυνα και στηρίξει τις ΗΠΑ στο Ιράν και την Κίνα.
Εάν δεν το κάνει, όσον αφορά το ΝΑΤΟ και τις διατλαντικές σχέσεις, μια δεύτερη θητεία Τραμπ είναι πιθανό να είναι ακόμη πιο δύσκολη και τραυματική από την πρώτη.
Ώρα για μεγαλύτερη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ;
Η επιλογή του υποψήφιου αντιπροέδρου του Τραμπ υπογραμμίζει ότι δεν έχει επανεξετάσει τις απόψεις του για το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη. Υποδηλώνει επίσης ότι δεν θα είναι λιγότερο τραχύς, παρά τις απελπισμένες παρασκηνιακές πιέσεις που ασκούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες και διπλωμάτες στους βοηθούς του Τραμπ.
Παρόλα αυτά, κάποιοι ελπίζουν ότι μια δεύτερη θητεία του Τραμπ μπορεί να περάσει κάπως ανώδυνα, όπως και η πρώτη. Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ ακούστηκε «δυνατά» ότι 20 από τις 32 χώρες μέλη διαθέτουν πλέον το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα. Όλη η συζήτηση για το πώς η Ευρώπη συμμετέχει στην άμυνα δεν προορίζονταν για τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν - αλλά για τον Τραμπ, αναφέρει το Politico.
Ωστόσο, οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν ήδη απομακρυνθεί από το ποσοστό του 2%. Νωρίτερα φέτος, ο πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Πενταγώνου Ελμπριτζ Κόλπμι - ο οποίος προορίζεται για σημαντικό ρόλο στην εθνική ασφάλεια σε μια κυβέρνηση Τραμπ - δήλωσε στο POLITICO ότι τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ θα πρέπει «οπωσδήποτε» να δαπανούν για την άμυνα πιο κοντά στο 3% έως 4% του ΑΕΠ τους, όπως έκαναν οι περισσότεροι κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. «Αυτό είναι απολύτως ρεαλιστικό», είπε.
Αλλά η Ευρώπη φαίνεται ακόμη να βρίσκεται σε κατάσταση σοκ μπροστά σε μια πιθανή θητεία Τραμπ. Οι ηγέτες της ΕΕ φαίνεται πως προτιμούν να μην σκέφτονται ένα τέτοιο εφιαλτικό σενάριο αντί να προετοιμάζονται για την επιστροφή του Τραμπ. Πέρυσι, τα νομικά προβλήματα του πρώην προέδρου τους επέτρεψαν να αναπνεύσουν για λίγο, αλλά τώρα προσπαθούν και πάλι να «θωρακίσουν» το ΝΑΤΟ, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό και αν είναι καν εφικτό.
Στο χειρότερο σενάριο, αυτό απλά δεν γίνεται. Εκτός, φυσικά, αν η Ευρώπη λάβει σοβαρά υπόψη της την επέκταση των στρατιωτικών της δυνάμεων και σταματήσει να αντιμετωπίζει τη σχέση της με τις ΗΠΑ με τρόπο «à la carte» - διαλέγοντας και επιλέγοντας «λιχουδιές» χωρίς να πληρώνει ολόκληρο τον λογαριασμό.
Ενώ η Ευρώπη μπορεί να αναλάβει τον έλεγχο της χρηματοδότησης της Ουκρανίας, το ΝΑΤΟ είναι τελικά ένας οργανισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ - χωρίς την πλήρη και ενεργό συμμετοχή της Ουάσινγκτον, απλά δεν είναι ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη θα πρέπει να έχει έναν πιο εποικοδομητικό ρόλο στην περίπτωση επιστροφής του Τραμπ.
Οι ΗΠΑ έχουν αφήσει και στο παρελθόν την Ευρώπη να διευθύνει τα πράγματα στην Ήπειρο, και αυτό δεν πήγε τόσο καλά - για παράδειγμα οι πόλεμοι του 1990. Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον είχε περιορίσει στο ελάχιστο την αμερικανική εμπλοκή, πιστεύοντας ότι η Ευρώπη θα έπρεπε να αναλάβει τα ηνία, για να αναγκαστεί τελικά να παρέμβει.
Αυτό είναι απίθανο να ξανασυμβεί αν επανεκλέγει ο Τραμπ - ειδικά με τον Βανς στο πλευρό του, ενισχύοντας τον σκεπτικισμό του για το ΝΑΤΟ και απαιτώντας από την Ευρώπη να κάνει περισσότερα από το να «κλαίει» στο κατώφλι της Ουάσινγκτον.
Ήρθε η ώρα για την Ευρώπη να ωριμάσει.
