Επί προεδρίας Τζο Μπάιντεν οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν δυο κινήσεις, από τις οποίες η μία δεν απέδωσε τα αναμενόμενα λόγω ατολμίας, ενώ η άλλη κατέληξε σε τραγική αποτυχία.
Η πρώτη κίνηση αφορούσε έναν μίνι «προστατευτισμό», που εδραζόταν σε κριτήρια ESG στο παγκόσμιο εμπόριο, κάτι για το οποίο είχαμε γράψει πολύ έγκαιρα στο παρελθόν εδώ στο liberal.gr. Στο ίδιο μήκος κύματος ήρθε στη συνέχεια ο αμερικανικός νόμος Inflation Reduction Act να επιδοτήσει την εγχώρια παραγωγή Πράσινων προϊόντων και ενέργειας (γεγονός που έρχεται και τινάζει στον αέρα κάθε προηγούμενη συμφωνία στον ΠΟΕ).
Τα κριτήρια ESG στο εμπόριο των ΗΠΑ με τον υπόλοιπο κόσμο εφαρμόστηκαν πολύ περιορισμένα και άτολμα, ενώ ο νόμος IRA εξάντλησε το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων χωρίς να πετύχουν ιδιαίτερα οι Αμερικανοί αυτό για το οποίο στόχευαν, την συγκέντρωση δηλαδή της παγκόσμιας Πράσινης παραγωγής και των σχετικών τεχνολογιών στις ΗΠΑ.
Η δεύτερη κίνηση της προεδρίας Μπάιντεν αφορούσε τη στάση της στο Ουκρανικό Ζήτημα, πριν και φυσικά μετά τη Ρωσική εισβολή στη χώρα. Κακά τα ψέματα, με ή χωρίς τους Ρώσους εισβολείς, η Ουκρανία αποτελούσε και αποτελεί μια πολύπλοκα προβληματική περίπτωση, κάτι που δυσκολεύει ακόμη και τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές της. Η στάση, λοιπόν, του Αμερικανικού παράγοντα επί Μπάιντεν ενίσχυσε τις προβληματικές παραμέτρους στην Ουκρανία, ενώ ταυτόχρονα δυσχέρανε καθολικά τις σχέσεις Ουάσιγκτον-Μόσχας, καταφέρνοντας το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα. Τη στενότερη συνεννόηση και συνεργασία μεταξύ Ρωσίας, Κίνας, Ιράν και Βόρειας Κορέας!
Τα λάθη Τράμπ και το ντόμινο υποσχέσεων
Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τράμπ, καλλιέργησε υψηλές προσδοκίες όταν προεκλογικά υποσχόταν το γρήγορο τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Έκανε αυτή την υπόσχεση, προσωπικό του στοίχημα. Λάθος τραγικό γιατί έκανε το σφάλμα να θεωρήσει ότι εκείνος κρατά τα «κλειδιά» αυτού του πολέμου.
Στην πραγματικότητα αυτό που θέλει να πετύχει η διοίκηση Τράμπ, είναι να σπάσει τον δεσμό Ρωσίας-Κίνας πρωτίστως, και συμπληρωματικά αυτόν της Ρωσίας με το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Στρατηγικά αυτό είναι απολύτως σωστό. Ωστόσο, όταν δεν κρατάς τα κλειδιά της λύσης στα χέρια σου και από την άλλη δείχνεις ότι το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα συνιστά ψήφο εμπιστοσύνης του να ηγηθείς παγκόσμια, ουσιαστικά γίνεσαι ο ίδιος έρμαιο των άμεσα εμπλεκόμενων και σε κάθε περίπτωση όχι αυτός που ορίζει τα πράγματα.
Η Ρωσία και ο Πούτιν προσωπικά, έχοντας διώξει από το ρωσικό έδαφος τους Ουκρανούς, γνωρίζοντας την προβληματική πλέον συνεργασία μεταξύ Ουάσιγκτον και Κίεβου, και έχοντας πάντα ένα μάτι ανοικτό στην πιθανότητα «δημοκρατικής» ανατροπής του Λουκασένκο στην Λευκορωσία, ροκανίζει το χρόνο, δεν βιάζεται, και απέναντι στο εκνευρισμό Τράμπ, οι Ρώσοι δίνουν υποσχέσεις ότι εργάζονται πάνω σε ένα σχέδιο τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία…
Οι απειλές Τράμπ, ότι η μη ρωσική θετική ανταπόκριση θα οδηγήσει σε νέες Δυτικές κυρώσεις για τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, δείχνουν ότι από τη μία ο Τράμπ δεν έχει καταλάβει το λάθος του, ενώ από την άλλη βραχυπρόθεσμα δεν συνιστούν ουσιαστική απειλή για τα ρωσικά συμφέροντα. Το πιθανότερο είναι ο εκνευρισμός του προέδρου Τράμπ να οδηγήσει σε μεγαλύτερη πίεση προς τον πρόεδρο Ζελένσκι.
Εναλλακτική αγορά για τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες είναι η Κίνα. Αν βραχυπρόθεσμα οι Δυτικές κυρώσεις έχουν απορροφηθεί από τη ρωσική οικονομία, εντούτοις μεσο-μακροπρόθεσμα η ζημιά θα είναι μεγάλη και η ρωσική οικονομία δεν θα αντέξει να συνεχίσει να την απορροφά. Οπότε η Ρωσία έχει ζωτική ανάγκη την Κίνα.
Όσο βρίσκονται σε εκρηκτική εκκρεμότητα τα πολεμικά μέτωπα στην Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή, καθώς και τα νέα που ανοίγονται στην κεντρική Αφρική, τόσο η Κίνα δεν βιάζεται να εξαρτηθεί ενεργειακά από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, την ώρα μάλιστα που και το Πεκίνο δίνει τον δικό του αγώνα στην Πράσινη ενεργειακή μετάβαση. Γεγονός που εκνευρίζει τη Ρωσία του προέδρου Πούτιν. Και έρχεται η σειρά της Κίνας να δώσει τις δικές της υποσχέσεις. «Φίλοι για πάντα, ποτέ εχθροί», δηλώνει προς τη Μόσχα ο κινέζος υπουργός εξωτερικών.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι το τρίπτυχο «στρατηγικά αδιέξοδα-εκνευρισμός-κάλπικες υποσχέσεις», σε συνδυασμό με άστοχες κινήσεις στη διπλωματία και… στα social media, προοιωνίζει πολύ επικίνδυνη αστάθεια. Η ανοικτή σύγκρουση των μεγάλων παικτών πλησιάζει, απλά κανείς τους ακόμη δεν αισθάνεται έτοιμος για να πυροδοτήσει τέτοιου είδους εξελίξεις, και όλοι επιδιώκουν αυτή την ώρα να κερδίσουν χρόνο.
Στο πρόσφατο βιβλίο του, ο γράφων, επιχειρεί μια προσέγγιση του, που και πότε, αυτή η σύγκρουση θα λάβει χώρα, αλλά ακόμη δεν είμαστε σε αυτό το σενάριο εξέλιξης των πραγμάτων.
*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι διεθνολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Γεω-επιχειρηματίες: Από τον Ιάσονα στον Έλον Μάσκ» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2024)
