Στο επίκεντρο της ατζέντας του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ βρίσκεται η προεδρία και οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές του Μαΐου αλλά και το κρίσιμο καθήκον της εξασφάλισης του διαδόχου του Άντρεϊ Ντούντα.
Ο Ντούντα, σύμμαχος του πρώην κυβερνώντος κόμματος, Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), έχει χάσει λίγες ευκαιρίες για να υπονομεύσει την αξιοπιστία και τη λαϊκή υποστήριξη του Τουσκ, εμποδίζοντας τη μονοετή κυβέρνησή του να υλοποιήσει μεγάλο μέρος του προεκλογικού της προγράμματος. Έχει αρνηθεί ακόμη και να υπογράψει τους κυβερνητικούς υποψηφίους πρεσβευτές.
Ο κεντρώος Συνασπισμός Πολιτών του Τουσκ εξακολουθεί να προηγείται του εθνικιστικού PiS στις δημοσκοπήσεις, αλλά το πλεονέκτημα αυτό μπορεί να μην διαρκέσει αν η χώρα εκλέξει άλλον πρόεδρο υποστηριζόμενο από το PiS.
Οι εκλογές έρχονται καθώς ο Τουσκ προσπαθεί να υλοποιήσει τις υποσχέσεις που έδωσε κατά την περσινή εκστρατεία -όπως η διευκόλυνση της πρόσβασης στις αμβλώσεις ή η έγκριση του συμφώνου συμβίωσης ανεξαρτήτως φύλου- διατηρώντας παράλληλα τον συνασπισμό του ουράνιου τόξου με το Πολωνικό Λαϊκό Κόμμα, την Πολωνία 2050 και την Αριστερά.
Αυτές οι εσωτερικές πιέσεις θα περιορίσουν την Πολωνία κατά την εξάμηνη προεδρία της στην ΕΕ που αρχίζει την 1η Ιανουαρίου, δήλωσε ο Πιοτρ Μπούρας, επικεφαλής του γραφείου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων στη Βαρσοβία. «Η πολωνική κυβέρνηση αντιλαμβάνεται αυτές τις εκλογές ως απολύτως θεμελιώδεις για το μέλλον της χώρας. Αυτό είναι που έχει μεγαλύτερη σημασία για τον Τουσκ».
Ένας διπλωμάτης της ΕΕ δήλωσε: «Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή ανησυχούν ότι η πολωνική προεδρία του Συμβουλίου θα θέσει τα εθνικά συμφέροντα πάνω από τα ευρωπαϊκά, όπως για παράδειγμα στο μεταναστευτικό, το εμπόριο, την ενέργεια ή την προστασία του κλίματος. Δεν τους βλέπουν ως έντιμο διαμεσολαβητή. Φαίνεται ότι όλα αφορούν τις προεδρικές εκλογές».
Η Βαρσοβία, ωστόσο, υποβάθμισε τον αντίκτυπο των προεδρικών εκλογών με σκοπό να καθορίσει την ατζέντα στις Βρυξέλλες. «Η Πολωνία θα είναι έντιμος διαμεσολαβητής και η πιο αποτελεσματική προεδρία», δήλωσε ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Πολωνίας Adam Szłapka στο POLITICO. «Οι εκλογές, συμπεριλαμβανομένων των προεδρικών εκλογών στην Πολωνία, αποτελούν φυσικό μέρος των δημοκρατιών και δεν θα επηρεάσουν σε καμία περίπτωση το έργο μας στις Βρυξέλλες».
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών τον Ιανουάριο -και ιδίως η θέση του για την Ουκρανία- θα μπορούσε να αποδειχθεί αντίβαρο στις εγχώριες πολιτικές πιέσεις και να αναγκάσει τον Τουσκ να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στα γεγονότα στις Βρυξέλλες.
Η βοήθεια στην Ουκρανία
Μαζί με τις χώρες της Βαλτικής, η Πολωνία πρωτοστάτησε στην προσπάθεια της ΕΕ να παράσχει περισσότερη στρατιωτική και οικονομική στήριξη στην Ουκρανία μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας το 2022. Η Βαρσοβία φοβάται τώρα ότι η πολυδιαφημισμένη ειρηνευτική συμφωνία του Τραμπ θα μπορούσε να αναγκάσει την Ουκρανία να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία, ενθαρρύνοντας έτσι τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Μόσχας.
Ο Πολωνός υπουργός Άνταμ Σουάπκα δήλωσε ότι η προτεραιότητα της χώρας του για την προεδρία της είναι «η ασφάλεια στις διάφορες διαστάσεις της, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής και εσωτερικής ασφάλειας της ΕΕ».
«Με τον πόλεμο του Πούτιν στη διπλανή πόρτα, ανάμεσα στις παγκόσμιες εντάσεις και τις εσωτερικές προκλήσεις, η ασφάλεια των Ευρωπαίων είναι το θεμέλιο και ο ενωτικός παράγοντας», είπε.
Από τότε που ο Τουσκ επέστρεψε στο κορυφαίο τραπέζι της ΕΕ, οι Βρυξέλλες ελπίζουν ότι ο Πολωνός πρωθυπουργός θα συνεργαστεί με τη Γαλλία και τη Γερμανία.
Αλλά η τριάδα - γνωστή ως «τρίγωνο της Βαϊμάρης» - είχε περιορισμένη μόνο επιτυχία από την επιστροφή του Τουσκ στην εξουσία, εν μέρει λόγω των εθνικών του ανησυχιών. Ενώ ο Τουσκ διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην εξασφάλιση της δεύτερης θητείας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ως προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι Ευρωπαίοι ομόλογοί του έχουν συχνά αισθανθεί ότι η προσοχή του είναι διχασμένη.
Εν τω μεταξύ, το Παρίσι και το Βερολίνο έχουν βιώσει το δικό τους εσωτερικό χάος, με τη Γερμανία να οδηγείται τώρα στις κάλπες στις αρχές του επόμενου έτους.
«Θα σηκώσει τώρα επιτέλους το γάντι ο Τουσκ;» ρώτησε ένας αξιωματούχος της ΕΕ, στον οποίο παραχωρήθηκε ανωνυμία για να συζητήσει τις ευαίσθητες συνομιλίες.
Η πολωνική εκπροσώπηση στις Βρυξέλλες, και όχι η Βαρσοβία, είναι πιο πιθανό να καθοδηγήσει τη δράση σε επίπεδο ΕΕ τους επόμενους έξι μήνες, δήλωσαν διπλωμάτες.
Συνολικά, ωστόσο, ο πήχης για την προεδρία της Πολωνίας είναι σχετικά χαμηλός μετά την εμπρηστική στροφή της Ουγγαρίας στην προεδρία.
