Λιγότερο από δύο εβδομάδες πριν τις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές στην Τουρκία, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντιμετωπίζει πρωτοφανείς προκλήσεις. Το CNN σε άρθρο του αναλύει πώς και ποιοι θα μπορούσαν να δώσουν τέλος στην κυριαρχία του Τούρκου προέδρου.
Οι ψηφοφόροι θα προσέλθουν στις κάλπες στις 14 Μαΐου, παίρνοντας αποφάσεις για την τύχη της τουρκικής δημοκρατίας λιγότερο από τρεις μήνες μετά τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου που προκάλεσε τον θάνατο περισσότερων από 50.000 ανθρώπων και τον εκτοπισμό περισσότερων από 5,9 εκατομμυρίων άλλων στη νότια Τουρκία και στη βόρεια Συρία.
Οι εκλογές διεξάγονται επίσης εν μέσω σοβαρής οικονομικής κρίσης και αυτού που οι αναλυτές αποκαλούν ως «δημοκρατική διάβρωση» την οποία έχει προκαλέσει ο Ερντογάν μετά από δύο δεκαετίες στην εξουσία.
Ρεκόρ συμμετοχής σε μια αμφίρροπη μάχη
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η προσέλευση ψηφοφόρων αναμένεται να καταγράψει φέτος ρεκόρ. Επιπλέον, αναμένεται ότι η κούρσα του Ερντογάν με τον βασικό υποψήφιο της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) και υποψήφιου προέδρου του εξακομματικού μπλοκ της Εθνικής Συμμαχίας θα είναι αμφίρροπη.
Οι περισσότερες από τις επαρχίες που επλήγησαν από τον σεισμό του Φεβρουαρίου ήταν προπύργια του Ερντογάν και του κόμματός του AK. Ωστόσο, ο επικεφαλής του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου (YSK) Αχμέτ Γενέρ δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι τουλάχιστον 1 εκατομμύριο ψηφοφόροι στις σεισμόπληκτες ζώνες αναμένεται να μην ψηφίσουν φέτος, λόγω του εκτοπισμού τους.
Ακόμη και αν ο Κιλιτσντάρογλου κερδίσει τις εκλογές, κάποιοι αναλυτές ισχυρίζονται ότι ο Ερντογάν μπορεί να μην παραδώσει την εξουσία στον διάδοχό του χωρίς αγώνα.
Ακολουθούν όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ψηφοφορία που θα μπορούσε να αποτελέσει κομβική στιγμή στη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας:
Οι εκλογές στην Τουρκία
Η Τουρκία διεξάγει εκλογές κάθε πέντε χρόνια. Υποψήφιοι πρόεδροι μπορούν να προταθούν από κόμματα που έχουν υπερβεί το όριο του 5% των ψηφοφόρων στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές ή από κόμματα που έχουν συγκεντρώσει τουλάχιστον 100.000 υπογραφές υποστηρίζοντας την υποψηφιότητά τους.
Πρόεδρος εκλέγεται ο υποψήφιος που λαμβάνει πάνω από το 50% των ψήφων στον πρώτο γύρο, αλλά αν κανένας υποψήφιος δεν συγκεντρώσει την πλειοψηφία των ψήφων, οι εκλογές περνούν σε δεύτερο γύρο μεταξύ των δύο υποψηφίων που έλαβαν τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στον πρώτο γύρο.
Οι βουλευτικές εκλογές διεξάγονται ταυτόχρονα με τις προεδρικές εκλογές. Η Τουρκία ακολουθεί σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης στο κοινοβούλιο, όπου ο αριθμός των εδρών που λαμβάνει ένα κόμμα στο νομοθετικό σώμα των 600 εδρών είναι ευθέως ανάλογος με τις ψήφους που κερδίζει.
Τα κόμματα πρέπει να συγκεντρώσουν τουλάχιστον το 7% των ψήφων - είτε μόνα τους είτε σε συμμαχία με άλλα κόμματα - για να εισέλθουν στο κοινοβούλιο.
Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί στις 14 Μαΐου, όπου οι υποψήφιοι θα ψηφίσουν ταυτόχρονα και για τις δύο εκλογές. Η δεύτερη προεδρική ψηφοφορία, αν πραγματοποιηθεί, θα διεξαχθεί στις 28 Μαΐου.
Οι κάλπες ανοίγουν στις 14 Μαΐου στις 8:00 π.μ. τοπική ώρα (1 π.μ. ET) και κλείνουν στις 5 μ.μ. (10 π.μ. ET). Τα αποτελέσματα αναμένονται μετά τις 9 μ.μ. τοπική ώρα.
Ποιοι διεκδικούν την εξουσία;
Στις φετινές προεδρικές εκλογές συμμετέχουν τέσσερις υποψήφιοι. Εκτός από τον Ερντογάν και τον Κιλιτσντάρογλου, ο κεντρώος ηγέτης του Κόμματος της Πατρίδας Μουχαρέμ Ιντσέ και ο δεξιός υποψήφιος της Συμμαχίας των Προγόνων Σινάν Ογκάν είναι επίσης υποψήφιοι.
Υποψήφιος για δεύτερη φορά για την προεδρία, έχοντας χάσει από τον Ερντογάν το 2018, ο Ιντσέ αποσχίστηκε από το CHP τον Μάρτιο και εξασφάλισε αρκετές υπογραφές για να συμμετάσχει στην προεδρική κούρσα, παρά το γεγονός ότι το κόμμα του ζήτησε να αποσυρθεί.
Ο Μουράν Σόμερ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Koc στην Κωνσταντινούπολη, δήλωσε στο CNN ότι ο Ιντσέ, ο οποίος είχε έρθει σε ρήξη με τον Κιλιτσντάρογλου, θα μπορούσε να κατέβει υποψήφιος για να ενισχύσει τη δημοτικότητά του, παρά το γεγονός ότι γνωρίζει ότι είναι απίθανο να κερδίσει τις εκλογές.
Μπορεί, ωστόσο, να ανατρέψει τις ισορροπίες αρκετά ώστε να οδηγήσει τις εκλογές σε δεύτερη ψηφοφορία, πρόσθεσε ο Σόμερ. Η υποστήριξη του Ιντσέ βρίσκεται γύρω στο 5%, σύμφωνα με έρευνα της MetroPoll.
Ο Σινάν Ουλγκέν, πρώην Τούρκος διπλωμάτης και πρόεδρος της δεξαμενής σκέψης EDAM με έδρα την Κωνσταντινούπολη, δήλωσε στο CNN ότι οι προεδρικές εκλογές είναι πιθανό να οδηγηθούν σε δεύτερη ψηφοφορία, κυρίως αν ο Ιντσέ διατηρήσει τα σημερινά επίπεδα υποστήριξής του.
Ποιες είναι οι κύριες ανησυχίες των ψηφοφόρων;
Ψηλά στις ανησυχίες των ψηφοφόρων είναι η κατάσταση της οικονομίας και οι ζημιές που προκάλεσε ο σεισμός. Ακόμη και πριν από την καταστροφή του Φεβρουαρίου, η Τουρκία πάλευε με την άνοδο των τιμών και τη νομισματική κρίση που τον Οκτώβριο είδε τον πληθωρισμό να αγγίζει το 85%.
Αυτό επηρέασε την αγοραστική δύναμη του κοινού και είναι «βασικά ο λόγος για τον οποίο η δημοτικότητα του Ερντογάν έχει υποστεί πλήγμα», ανέφερε ο Ουλγκέν. «Αυτό θα είναι το μεγαλύτερο μειονέκτημα για τον Ερντογάν», εξήγησε.
Οι ψηφοφόροι ψηφίζουν επίσης με βάση το ποιον θεωρούν πιο ικανό να διαχειριστεί τις επιπτώσεις του σεισμού, καθώς και να θωρακίσει τη χώρα από μελλοντικές καταστροφές, λένε οι αναλυτές.
Η έρευνα της Metropoll τον Απρίλιο έδειξε ότι περισσότεροι ψηφοφόροι θεωρούν ότι ο Ερντογάν και η Λαϊκή Συμμαχία του μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού, σε σύγκριση με τον Κιλιτσντάρογλου και τη Συμμαχία του Έθνους του.
Τι θα συμβεί αν χάσει ο Ερντογάν;
Κάποιοι αναλυτές ισχυρίζονται ότι αν ο Ερντογάν χάσει την ψηφοφορία με μικρή διαφορά, θα αδράξει την ευκαιρία για να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα.
Και με βάση την εμπειρία του παρελθόντος, ο Τούρκος πρόεδρος και το κόμμα του ΑΚ ενδέχεται να μην δεχτούν εύκολα μια ήττα.
Κατά τη διάρκεια των τοπικών εκλογών του 2019 στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα, το Κόμμα ΑΚ έχασε τον έλεγχο του οικονομικού κέντρου και της πρωτεύουσας της χώρας, με αποτέλεσμα οι αξιωματούχοι του κόμματος και στις δύο πόλεις να απορρίψουν τα αποτελέσματα, επικαλούμενοι παρατυπίες.
Το προβάδισμα του CHP στην Κωνσταντινούπολη ήταν περιορισμένο και τελικά, με απόφαση του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου (YSK) η ψηφοφορία επαναλήφθηκε, εν μέσω διαμαρτυριών της αντιπολίτευσης.
Ο υποψήφιος δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης με το CHP, Εκρέμ Ιμάμογλου, κέρδισε στη συνέχεια τις εκλογές, καταφέροντας πλήγμα στον Ερντογάν.
Ο Ουλγκέν αμφισβήτησε την ανεξαρτησία του YSK, τονίζοντας ότι θα μπορούσε να υποχωρήσει σε πιθανά αιτήματα για επανακαταμέτρηση. Το σώμα θα είναι ο τελικός κριτής της κούρσας, τόνισε.
Έκθεση του Freedom House για το 2023 ανέφερε ότι οι δικαστές του YSK, οι οποίοι επιβλέπουν όλες τις εκλογικές διαδικασίες, «διορίζονται από δικαστικά όργανα στα οποία κυριαρχεί το ΑΚΡ και συχνά υποχωρούν στις αποφάσεις τους υπέρ του ΑΚΡ».
Η «θεσμική κυριαρχία» του Κόμματος ΑΚ στα μέσα ενημέρωσης και σε άλλους κοινωνικούς τομείς «γέρνει επίσης το εκλογικό πεδίο» υπέρ του Ερντογάν, ανέφερε η ομάδα με έδρα την Ουάσινγκτον.
