Σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο βρίσκονται οι σχέσεις ΕΕ- Τουρκίας, καθώς η τελευταία αποστασιοποιείται όλο και περισσότερο από τις αξίες και τα ευρωπαϊκά πρότυπα, καταγράφοντας οπισθοδρόμηση όσον αφορά το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα και ακολουθώντας μια συγκρουσιακή και εχθρική εξωτερική πολιτική.
Στα συμπεράσματα αυτά καταλήγει η έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου για την Τουρκία, που εγκρίθηκε σήμερα με 480 ψήφους υπέρ, 64 κατά και 150 αποχές, επισημαίνοντας ότι, εάν δεν αντιστραφεί επειγόντως και με συνέπεια η υφιστάμενη αρνητική τάση όσον αφορά την εσωτερική, θεσμική και εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, τότε η Κομισιόν θα πρέπει να προτείνει την επίσημη αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Και αυτό, προκειμένου και οι δύο πλευρές να επανεξετάσουν την καταλληλότητα του υφιστάμενου πλαισίου ή, αν είναι αναγκαίο, να διερευνήσουν ενδεχόμενα νέα μοντέλα.
Υπερσυγκέντρωση εξουσίας
Στην έκθεση γίνεται αναφορά σε υπερσυγκέντρωση εξουσίας και σε εχθρική εξωτερική πολιτική, επικρίνεται η οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας στην Τουρκία και εκφράζεται η ανησυχία για «αυταρχική ερμηνεία του προεδρικού συστήματος».
Σαν παραδείγματα αναφέρονται η συχνότερη παρά ποτέ προσφυγή της άρχουσας τάξης σε ένα υπερεθνικιστικό και εμπρηστικό αφήγημα και καταδικάζεται απερίφραστα η αποπομπή και φυλάκιση 47 τουλάχιστον δημοκρατικά εκλεγμένων δημάρχων από το αξίωμά τους. Επισημαίνονται επίσης τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για την παράλυση των δήμων που διευθύνονται από δήμαρχους της αντιπολίτευσης.
Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν επίσης την ανησυχία τους για την εχθρική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, μεταξύ άλλων καταδικάζοντας σθεναρά τις παράνομες δραστηριότητές της στα ελληνικά και κυπριακά ύδατα και το μερικό παράνομο άνοιγμα των Βαρωσίων.
Καταδικάζουν επίσης τη δήλωση του Προέδρου της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης σύμφωνα με την οποία η Τουρκία θα μπορούσε να αποσυρθεί με απλό προεδρικό διάταγμα από τη Σύμβαση του Μοντρέ που ρυθμίζει την ελεύθερη διεθνή ναυσιπλοΐα στα Στενά και σημειώνουν ότι η δήλωση αυτή αποτελεί συνέχεια προηγούμενων προσπαθειών της Αγκυρας να αμφισβητήσει την εγκυρότητα της Συνθήκης της Λωζάνης και, ως εκ τούτου, να υπονομεύσει τη διεθνή ειρήνη και σταθερότητα.
Καταδίκη των στρατιωτικών επεμβάσεων
Στην ίδια λογική καταδικάζουν τις τουρκικές στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία και εκφράζουν βαθιά ανησυχία για τη μεταφορά μαχητών και μισθοφόρων από ομάδες τζιχαντιστών από τη βόρεια Συρία προς τη Λιβύη και τη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Επαναλαμβάνουν την παρότρυνσή τους προς την Τουρκία να αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων και να προετοιμάσει το έδαφος για μια πραγματική συμφιλίωση μεταξύ των λαών της Τουρκίας και της Αρμενίας.
Σε κάθε περίπτωση η έκθεση αναγνωρίζει ότι η Τουρκία ως εταίρος αποτελεί βασικό παράγοντα για τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή, γίνεται αναφορά στις διπλωματικές προσπάθειες της ΕΕ για έναν πραγματικό και αποτελεσματικό διάλογο με τη χώρα και υπενθυμίζεται ότι χώρα εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη φιλοξενία σχεδόν 4 εκ. προσφύγων, εκ των οποίων περίπου 3,6 είναι Σύροι.
Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρκοινοβούλιο επικροτεί τις προσπάθειες αυτές και ενθαρρύνει την ΕΕ να συνεχίσει να παρέχει την αναγκαία στήριξη στους Σύρους πρόσφυγες και στις κοινότητες υποδοχής στην Τουρκία. Τονίζει, ωστόσο, ότι η χρήση των μεταναστών και των προσφύγων ως μέσο πολιτικής επιρροής και εκβιασμού δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές.
Κράτος δικαίου και θεμελιώδη δικαιώματα
Μεταξύ σειράς θεμάτων που άπτονται του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, το Κοινοβούλιο επισημαίνει τη διάβρωση του κράτους δικαίου και τη συστημική έλλειψη ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, καλώντας τις αρμόδιες αρχές της Τουρκίας να αποφυλακίσουν όλους τους κρατούμενους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοσιογράφους, δικηγόρους, πανεπιστημιακούς και άλλους που κρατούνται με βάση αστήρικτες κατηγορίες.
Το κοινοβούλιο εκφράζει την έντονη ανησυχία του για το γεγονός ότι το ρατσιστικό δεξιό εξτρεμιστικό κίνημα Ülkücü, γνωστό ως «Γκρίζοι Λύκοι», το οποίο συνδέεται στενά με το κόμμα MHP (Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης) που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό, εξαπλώνεται τόσο στην ίδια την Τουρκία όσο και σε κράτη μέλη της ΕΕ. Καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να εξετάσουν το ενδεχόμενο να προστεθούν στον κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων οι Γκρίζοι Λύκοι και να καταπολεμήσουν την επιρροή τους, η οποία απειλεί ιδιαίτερα τα άτομα κουρδικής, αρμενικής ή ελληνικής καταγωγής και οποιονδήποτε θεωρούν αντίπαλο.
Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν την ικανοποίησή τους ότι εντός της Τουρκίας υπάρχει μια δυναμική, πλουραλιστική, δραστήρια και ετερογενής κοινωνία των πολιτών, παρά τη μαζική πολιτική καταστολή, καθώς αυτή αποτελεί έναν από τους λίγους εναπομείναντες μηχανισμούς ελέγχου της κυβέρνησης. Παροτρύνουν, συνεπώς την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης να δώσουν προτεραιότητα σε αυτές τις οργανώσεις και να εξακολουθήσουν να τις στηρίζουν μέσω των σχετικών χρηματοδοτικών μέσων.
Νωρίτερα, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε, ο ισπανός εισηγητής της έκθεσης υπογράμμισε ότι πρόκειται για την πιο επικριτική έναντι της Τουρκίας έκθεση που έχει παρουσιάσει ποτέ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ως υποψήφια χώρα προς ένταξη στην ΕΕ, η Τουρκία δεν λαμβάνει υπόψη της αξίες της ΕΕ, ενώ η κατάσταση εκεί επιδεινώνεται τα τελευταία χρόνια και υπονομεύονται οι δημοκρατικές αξίες, το κράτος δικαίου και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είπε.
«Αν η Άγκυρα θέλει να είναι υποψήφια προς ένταξη χώρα, πρέπει να ακολουθήσει την πορεία των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων», εξήγησε ο ισπανός εισηγητής. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι ενώ τα πρώτα χρόνια σημειώθηκε μια κάποια πρόοδος, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει από την τουρκική πλευρά η απαραίτητη πολιτική βούληση, κάτι που έχει οδηγήσει στο πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
«Πολλές φορές τον τελευταίο χρόνο μιλήσαμε για κυρώσεις προς την Τουρκία, ενώ παράλληλα προσπαθήσαμε να προτείνουμε μια θετική ατζέντα, όμως η Άγκυρα πρέπει να δείξει στην πράξη και όχι στα λόγια ότι θέλει τη θετική ατζέντα», ανέφερε ο Ν. Σάντσες Αμόρ. Συνέχισε λέγοντας ότι «καμία θετική ατζέντα δεν πρέπει να προσφερθεί στην Τουρκία, χωρίς την προϋπόθεση για μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Το ίδιο, τόνισε, ότι ισχύει και για το αίτημα για αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιμένει ότι δεν είναι δυνατόν μία υποψήφια χώρα, που δεν σέβεται τις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας, να ζητάει πλεονεκτήματα στο θέμα της τελωνειακής ένωσης, είπε ο Σάντσες Αμόρ. «Πρόκειται για ένα συνολικό πακέτο που περιλαμβάνει και αξίες και δεν πρέπει να προσφέρουμε μια οικονομική και εμπορική σχέση σε μία υποψήφια χώρα που δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της», συμπλήρωσε.
