Δύο εξελίξεις το 2024 μπορούν υπό προϋποθέσεις να καθορίσουν τη μοίρα του πλανήτη για τα επόμενα χρόνια.
Η πρώτη αφορά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024, που από μια κάποτε τυπική διαδικασία, πλέον καθίστανται κρισιμότατες. Εάν γίνονταν σήμερα, τότε η ενωμένη Ακροδεξιά (Ταυτότητα για την Ευρώπη - ΛεΠεν- Σαλβίνι- AfD) θα έβγαινε 3o κόμμα στην Ευρωβουλή, σύμφωνα με τη τελευταία δημοσκόπηση της Europe Elects. Και οι συσχετισμοί των ευρωεκλογών δεν αφορούν μόνο την Ευρωβουλή, καθορίζουν τόσο τη σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όσο και των άλλων ευρωπαϊκών οργάνων.
«Πολλοί θα εκπλαγούν από το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Κακώς θα εκπλαγούν, γιατί οι πολιτικοί και η πολιτική δεν έχουν σε μεγάλο βαθμό ανταποκριθεί στις προσδοκίες του κόσμου, και αυτό θα φανεί στις κάλπες. Θα έχουμε μεγάλες εκπλήξεις που μπορεί να καθορίσουν το ευρωπαϊκό μέλλον», σχολίασε προ ημερών στο OT Forum ο Ευάγγελος Μυτιληναίος για τη σημασία της κάλπης του προσεχούς Ιουνίου.
Έχουν όντως ανοίξει οι πύλες της Κολάσεως ; Είναι τόσο αδύναμες η Ευρώπη και οι εθνικές κυβερνήσεις, έξι μήνες πριν τις ευρωεκλογές, να δώσουν πειστικές απαντήσεις στα βασικά ζητήματα που καίνε τον Ευρωπαίο πολίτη;
Επτά πάντως στους δέκα ερωτηθέντες (73%), πιστεύουν ότι το βιοτικό τους επίπεδο θα υποχωρήσει το επόμενο έτος εξαιτίας του πληθωρισμού, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα. Πάνω από το ένα τρίτο (37%) δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.
Τέσσερις στους δέκα (40%) διαφωνούν με τη διεύρυνση της ΕΕ - εύρημα εξαιρετικά επίκαιρο μετά και την προχθεσινή απόφαση της Συνόδου Κορυφής να ξεκινήσουν οι ενταξιακές συνομιλίες με Ουκρανία και Μολδαβία.
Ένας στους δύο περίπου (48%) θεωρούν ότι τα πράγματα σε επίπεδο εθνικό και ΕΕ πηγαίνουν προς τη λάθος κατεύθυνση. Επτά στους δέκα θεωρούν ότι η χώρα τους έχει ωφεληθεί τα μέγιστα από τη συμμετοχή στην ΕΕ, αλλά ο ένας στους δύο (53%) απαιτεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να διαδραματίσει πιο σημαντικό ρόλο, πλειοψηφική άποψη σε 21 κράτη μέλη συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Στη χώρα μας μάλιστα, το ποσοστό εκτινάσσεται στο 77%, αυξημένο κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τον περασμένο Μάρτιο.
Αυτό που φουσκώνει τα πανιά της Ακροδεξιάς, πέρα από την ακρίβεια, είναι το μεταναστευτικό, το γνωρίζουν οι πάντες. Αλλά η «πολιτική - κουρελού» της ΕΕ, κατά την έκφραση του αντιπροέδρου της ΕΕ, Μαργαρίτη Σχοινά, παραμένει ακόμη η ίδια, δυσκολευόμαστε να περάσουμε επιτέλους στην επόμενη φάση.
Το διήμερο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες που ολοκληρώθηκε χθες, δεν έλαβε αποφάσεις για έξτρα κονδύλια στο μεταναστευτικό - τα οποία έχει θέσει ως προτεραιότητα η Ελλάδα - μεταθέτοντας τις για τον Ιανουάριο. Οι Βρυξέλλες κλωτσάνε μόνιμα το ντενεκεδάκι του μεταναστευτικού από σύνοδο σε σύνοδο, χωρίς ποτέ να λαμβάνουν μια απόφαση που θα ισχύει ενιαία για όλους και προκαλώντας τελικά τη γιγάντωση της Ακροδεξιάς.
Βρισκόμαστε τελικά κοντά σε μια τέτοια απόφαση; Σύμφωνα με τον κ. Σχοινά και την προ ημερών συνέντευξή του στο Liberal, είμαστε μερικές εβδομάδες μακριά από το καλό σενάριο, από μια μεγάλη ευρωπαϊκή συμφωνία για το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου. Αυτή, σύμφωνα με τον ίδιο, θα τη δούμε πιθανότατα στις αρχές του επόμενου χρόνου και για πρώτη φορά θα κλονίσει το επιχείρημα των άκρων ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να επιλύσει τα προβλήματα σε αυτό τον τομέα.
Ακόμη κι έτσι όμως να γίνει, το μεγάλο στοίχημα είναι το Σύμφωνο να εφαρμοστεί και στην πράξη. Τόσο από τις τρίτες χώρες προέλευσης και διέλευσης, π.χ. την Τουρκία, που θα πρέπει να μειώσει τις ροές και να τηρήσει τα προβλεπόμενα, όσο και από τις χώρες της Κ.Ευρώπης που θα πρέπει να δείξουν αλληλεγγύη και να δεχτούν τον επιμερισμό των βαρών με τις χώρες εισόδου, βλέπε Ελλάδα.
Το άλλο, το ακόμη πιο επείγον θέμα, είναι οι νέοι Δημοσιονομικοί Κανόνες που θα ισχύσουν από τον Ιανουάριο του 2024 και παρά την μέχρι τώρα πρόοδο, ακόμη η συμφωνία εκκρεμεί. Τα στρατόπεδα είναι χωρισμένα στα δύο, στο ένα ηγείται η Γερμανία που ζητά συνέχιση της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας (παρά την «τρύπα» 17 δισ. στον δικό της προϋπολογισμό), και στο δεύτερο, η Γαλλία με την Ιταλία, που επιμένουν σε μεγαλύτερη ευελιξία, ως προς τις επενδύσεις για την πράσινη μετάβαση και την εξαίρεση από το έλλειμμα των αμυντικών δαπανών, βασικό αίτημα της Ελλάδας. Η Μελόνι έχει προειδοποιήσει ότι η Ιταλία θα ασκήσει και βέτο εάν το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις της.
Τώρα τα βλέμματα στρέφονται στο έκτακτο Ecofin της 20ης Δεκεμβρίου, που θα πραγματοποιηθεί μέσω τηλεδιάσκεψης. Τι θα συμβεί όμως αν δεν υπάρξει συμφωνία, όπως προέβλεψε προχθές ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Τζορτζέτι;
Τότε θα επανέλθει το Παλιό Σύμφωνο Σταθερότητας, εκείνο που έχει ανασταλεί από το 2020 λόγω της Covid και πολλές χώρες θα βρεθούν αυτόματα αντιμέτωπες με τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος του 3%. Σενάριο που θα σήμαινε λιτότητα για τους απείθαρχους της Ευρώπης (4,4% η πρόβλεψη της Γαλλίας για το έλλειμμα το 2024 και 4,2% για την Ιταλία) και που κανείς δεν θα ήθελε σε μια χρονιά ευρωεκλογών, με τους Ακραίους να καλπάζουν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και να ποντάρουν σε μια νέα αποτυχία των ευρωπαϊκών ηγεσιών να απαντήσουν πειστικά σε θέματα, όπως ασφάλεια συνόρων, μεταναστευτικό και αντιμετώπιση της ακρίβειας.
Αν επικρατήσει ο Τραμπ…
Η μία λοιπόν κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση του 2024 είναι οι ευρωεκλογές. Τυχόν άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων θα αυξήσει τη παρουσία ρωσικών «Δούρειων Ίππων» εντός της ΕΕ και θα δυσχεράνει περαιτέρω την οικονομική στήριξη προς την Ουκρανία, με τελευταίο επεισόδιο το προχθεσινό μπλόκο του Όρμπαν στη διάθεση 50 δισ. ευρώ προς το Κιέβο, από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Στις Βρυξέλλες φοβούνται πολύ αυτό το σενάριο, όπως είχε την ευκαιρία να διαπιστώσει ελληνική δημοσιογραφική αποστολή την προηγούμενη εβδομάδα, ωστόσο πέρα από τις διαπιστώσεις, χρειάζεται παραγωγή πολιτικών που θα απαντούν πειστικά στα ζητήματα που καίνε τους Ευρωπαίους.
Η άλλη κρίσιμη μάχη είναι οι αμερικανικές εκλογές (Νοέμβριο 2024) και το πολύ υπαρκτό σενάριο εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ. Στην προηγούμενη θητεία του ο Τραμπ είχε αρχίσει να προετοιμάζει την έξοδο των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, αλλά πείστηκε από ανώτερα στελέχη της κυβέρνησής του να μην το κάνει.
Τώρα, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι εξυφαίνει ανάλογα σχέδια. Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα (περιοδικό Rolling Stone), ο Τραμπ, εφόσον καταφέρει να εκλεγεί ξανά, θέλει να περιορίσει δραματικά την αμερικανική εμπλοκή σε μια απλή στάση «αναμονής» εντός του ΝΑΤΟ. Κι επίσης να απομακρύνει από τα ανώτερα κλιμάκια της νέας κυβέρνησής του, όλους εκείνος τους οποίους ο ίδιος αποδοκιμάζει ως «NATO lovers».
«Αν αναλογιστούμε τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά σε μια δεύτερη τετραετία Τραμπ μπορούμε να καταλάβουμε τι πρόκειται να συμβεί στον πλανήτη», ανέφερε προ ημερών ο κ. Μυτιληναίος. Και κυρίως σε μια Ευρώπη που είχε συνηθίσει για δεκαετίες να περνά τόσο μεγάλο διάστημα ειρήνης και ευημερίας με φθηνούς ενεργειακούς πόρους από τη Ρωσία και με τζάμπα ασφάλεια από τις ΗΠΑ. Και η οποία κινδυνεύει να βρεθεί χωρίς τίποτα από τα δύο. «Που θα βρει τη φθηνή ενέργεια; Πού θα βρει τη δωρεάν ασφάλεια;», διερωτήθηκε ο Έλληνας επιχειρηματίας.
Δεν είναι ανησυχίες μόνο του Έλληνα επιχειρηματία αυτές. Τέτοια δυσοίωνα σενάρια συζητούνται καιρό τώρα, σε κορυφαίο επίπεδο, παντού. Τον κίνδυνο αναγνώρισε και ο κ. Σχοινάς στην πρόσφατη συνέντευξη του στο Liberal, θεωρώντας ότι η οποιαδήποτε μετεξέλιξη της στάσης των Αμερικανών θα πρέπει να συνδέεται με την αποσαφήνιση ενός καθεστώτος εγγυήσεων για την Ουκρανία (σσ: ποιες εγγυήσεις όμως μπορούν να υποκαταστήσουν τη στρατιωτική βοήθεια όταν απέναντι υπάρχει η Ρωσία;).
Η γραμμή Τραμπ, περί απαγκίστρωσης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, προωθείται και από συντηρητικές δεξαμενές σκέψης στις ΗΠΑ, όπως για παράδειγμα το think-tank «Center for Renewing America».
Και αν ισχύει το σενάριο του Rolling Stone, σύμφωνα με το οποίο ο Τραμπ φέρεται να διαμηνύει ότι προκειμένου να μην αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, θα χρειαστεί οι άλλες χώρες μέλη της Συμμαχίας να ικανοποιήσουν κάποια αμερικανικά αιτήματα; Ποια; Να αυξήσουν σημαντικά τις δικές τους αμυντικές δαπάνες και να… αναθεωρήσουν το Άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ περί συλλογικής άμυνας σε περίπτωση επίθεσης κατά μίας χώρας-μέλους. Δηλαδή, το άρθρο, σύμφωνα με το οποίο η ένοπλη επίθεση εναντίον μιας χώρας θεωρείται επίθεση εναντίον όλων και επομένως θα πρέπει να αντιμετωπιστεί κατά τρόπο συλλογικό…
