Όσοι και όσες πιστεύουν ότι ήρθε η ώρα των ΗΠΑ της Ευρώπης «είτε μέσα από μία συνολική μεταρρύθμιση της Συνθήκης είτε μέσα από ένα νέο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα για την εγκαθίδρυση μιας πολιτικής ένωσης κρατών, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής πολιτικής, της πολιτικής ασφάλειας, της πολιτικής άμυνας, της δημοσιονομικής και της ενεργειακής πολιτικής», παράλληλα με «την πλήρη κατάργηση της ομοφωνίας σε ολόκληρο το σύστημα λήψης αποφάσεων της ΕΕ», μπορούν να συνυπογράψουν το ψήφισμα που προτείνει η Άννα Διαμαντοπούλου (Πρόεδρος του Δικτύου – Πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ για το μέλλον του κοινωνικού κράτους - πρ. Επίτροπος ΕΕ - πρ. Υπουργός), μέσα από σχετικό άρθρο στο liberal.gr. με αφορμή το τέλος της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης.
Δυστυχώς, θεωρώ, είτε υπογράψουμε είτε όχι αυτό το ψήφισμα και όλα τα φίλο-ευρωπαϊκά, φεντεραλιστικά ψηφίσματα και μανιφέστα που κατατίθενται δεκαετίες τώρα το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο – θα αργήσουμε πολύ να δούμε την Ε.Ε. να εξελιχθεί σε «ΗΠΑ της Ευρώπης».
Ήδη, 13 χώρες – μέλη της ΕΕ, όλες οι βαλτικές, όλες οι σκανδιναβικές, και οι περισσότερες από τις ανατολικές εξέδωσαν non-paper με το οποίο απορρίπτουν οποιαδήποτε αλλαγή των Συνθηκών. (σημ: Οι φίλοι και γνωστοί, θα θυμούνται να λέω και να αρθρογραφώ χρόνια τώρα ότι η Αγγλία ήταν περισσότερο ο αποδιοπομπαίος τράγος παρά το τελευταίο εμπόδιο προς την ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης).
Είναι λογικό, θα πουν πολλοί, η κατάργηση της ομοφωνίας να βρίσκει αντίθετες τις μικρές χώρες. Και είναι επίσης λογικό, θα πουν άλλοι τόσοι, ότι πλοίο με 27 καπετάνιους δεν μπορεί να πάει μακριά (αν δεν βουλιάξει).
Το κυριότερο ωστόσο πρόβλημα είναι ότι τα ίδια τα ευρωπαϊκά φεντεραλιστικά μανιφέστα προτείνουν μία πορεία που, ακόμα και οι 27 καπετάνιοι να υιοθετούσαν υποθετικά είτε με ομοφωνία είτε πλειοψηφικά, δεν είναι υλοποιήσιμη. Μπορεί το εν λόγω ψήφισμα για παράδειγμα να το στηρίζουμε οι φίλο-ευρωπαίοι ακαδημαϊκοί, επιχειρηματίες, πολιτικοί και απλοί πολίτες από όλο το πολιτικό φάσμα – εδώ το στηρίζει μέχρι και ο Γιάνης Βαρουφάκης! Αλλά δεν είναι υλοποιήσιμη.
Δεν είναι υλοποιήσιμη γιατί προσπαθεί να «χτίσει» το φεντεραλιστικό επίπεδο πάνω σε εθνικά θεμέλια που – σε αντίθεση με τις ΗΠΑ – δεν σηκώνουν άλλους ορόφους. Και δυστυχώς, κανείς φίλο-ευρωπαίος πολιτικός στην Ευρώπη, ούτε καν ο Μακρόν που πρωτοπορεί στην σχετική συζήτηση, δεν μιλάει για αυτό.
Για δεκαετίες τώρα, ο μέσος όρος των κρατικών δαπανών στην Ε.Ε. κυμαίνεται περίπου στο 45% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ – το υψηλότερο και εν τέλει μη βιώσιμο ποσοστό σε όλον τον κόσμο. Η Γαλλία μάλιστα του Μακρόν πέρασε στην πρώτη θέση το 2020 - ακόμα την Ελλάδα – με 61.78% Με απλά λόγια, και σε αντίθεση με τις ανοησίες της Αριστεράς για τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας στην Ευρώπη, σχεδόν το μισό του πανευρωπαϊκού ΑΕΠ εξαρτάται από τους φόρους και τα δανεικά των Κρατών-Μελών τα οποία κατευθύνονται στο ασφαλιστικό, την κοινωνική πρόνοια, την υγεία, την παιδεία, την άμυνα – δηλ. όλες τις εθνικές αρμοδιότητες. Από αυτά τα διαθέσιμα μέσω φόρων και δανεικών θα σταλθούν από τα Κράτη-Μέλη για την χρηματοδότηση της Ε.Ε. περίπου το 1/40 (λίγο πάνω από 1% πανευρωπαϊκού ΑΕΠ) τα οποία μετά θα επιστρέψουν σε συντριπτικό ποσοστό μέσα από προγράμματα υλοποιούμενα σε εθνικό επίπεδο (αγροτικές επιδοτήσεις, ΕΣΠΑ κλπ).
Έρχονται λοιπόν οι Ευρωπαίοι φεντεραλιστές και ζητούν να μην πειράξουμε τα «κεκτημένα» σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να έχουμε την συναίνεση των εθνικών κυβερνήσεων για τις θεσμικές αλλαγές στην Ε.Ε. Να δώσουμε καλύτερα, προτείνουν, στην Ε.Ε. την δυνατότητα να επιβάλλει η ίδια ομοσπονδιακούς φόρους και να σηκώσει δανεικά μιας και τα Κράτη-Μέλη δεν μπορούν ούτε να αυξήσουν τις εισφορές υπέρ αυτής ούτε να αλλάξουν το μείγμα 1 ευρώ δαπανών για την Ε.Ε. (που το παίρνουν πίσω σε μεγάλο ποσοστό) – 40 ευρώ δαπανών για την ίδια την χώρα. Και για να γίνει αυτό χρειάζεται η κατάργηση της ομοφωνίας γιατί η δημοκρατία λειτουργεί με πλειοψηφία, λένε.
Αν ρωτήσουμε λοιπόν 100 απλούς πολίτες στον δρόμο, είτε στην Ελλάδα είτε σε άλλες χώρες αν θα δέχονταν να πληρώσουν νέους φόρους και δανεικά, αυτή τη φορά όμως «από και για τις Βρυξέλλες» (γιατί έτσι ακριβώς θα τεθεί το ερώτημα, τουλάχιστον από τους λαϊκιστές και τους αντιευρωπαϊστές), παράλληλα και επιπρόσθετα με αυτά που ήδη πληρώνουμε, είμαστε σίγουροι ότι θα έδιναν πλειοψηφικά την εντολή στις κυβερνήσεις τους να συμφωνήσουν στις Βρυξέλλες;
Όταν μιλάμε για «ΗΠΑ της Ευρώπης» δυστυχώς ξεχνάμε τις θεμελιώδεις διαφορές με τις ΗΠΑ και μία από αυτές είναι ότι στις ΗΠΑ η αντίστοιχη αναλογία του συνόλου των δημοσίων δαπανών (συνδυασμός Ομοσπονδιακών, Πολιτειακών και Τοπικών) ως %ΑΕΠ είναι μόλις στο 35%. Και κυριότερο, οι πολιτειακές και τοπικές δαπάνες στις ΗΠΑ αναλογούν μόλις από 5%-22% του αμερικανικού ΑΕΠ όχι στο 45-46% του ευρωπαϊκού…
Θέλουμε αμυντική ένωση και ευρω-στρατό με κατάργηση της ομοφωνίας και πρόσθετες επενδύσεις από την Ε.Ε. ξεχνώντας ότι στις ΗΠΑ υπάρχει ένα μόνο Υπουργείο Άμυνας και ένας στρατός, όχι δαπάνες για 27 ξεχωριστά Υπουργεία Άμυνας και ξεχωριστούς στρατούς για το Τέξας και την Νέα Υόρκη. Όσο κι αν ακούγεται αιρετικό, στην ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια η ομοφωνία ΔΕΝ είναι το πρωτεύον πρόβλημα.
Στην Ουκρανία σήμερα, αλλά και στην Λιβύη, στην Συρία, στο Κόσοβο και στην Αφρική αποδείχτηκε ότι είναι ελάχιστες οι ευρωπαϊκές χώρες που θέλουν και μπορούν να εμπλακούν και ακόμα λιγότερες αυτές που μπορούν να συνεργαστούν. Και ας έχουμε εδώ και χρόνια τις δυνατότητες συνεργασίας που παρέχει το ισχύον καθεστώς λειτουργίας της Ε.Ε. με την Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (PESCO), στο οποίο οι χώρες της Ε.Ε. – όχι όλες – συμμετέχουν εθελοντικά ανάλογα με τις επιδιώξεις τους. Ακόμα λοιπόν και να μην υπήρχε η ομοφωνία και να είχαμε και μία Δύναμη Ταχείας Ανάπτυξης που θα έβγαινε από την PESCO είμαστε σίγουροι ότι θα την στέλναμε σε πραγματικό πεδίο μάχης και, αν ναι, που;
Παρομοίως, θέλουμε «ομοσπονδιακή Εξωτερική Πολιτική» αλλά κουβέντα για το ότι στις ΗΠΑ υπάρχει μόνο ένα ΥΠΕΞ. Αναζητούνται πολιτικοί και πολιτευτές – περιλαμβανομένων των φεντεραλιστών – που θα προτείνουν την σταδιακή κατάργηση των ΥΠΕΞ του Παρισιού και του Βερολίνου και της Αθήνας και την επαναπρόσληψη μονάχα μέρους των εκατοντάδων χιλιάδων εθνικών διπλωματών που, στο βάθος δεκαετιών, θα καθίστανται περιττοί. Υπενθυμίζουμε ότι όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη δεν υπάρχει πολιτικός που να μίλησε για δραστική περικοπή του Κράτους και να έτυχε ευρείας αποδοχής στις κάλπες.
Και, τέλος, όταν μιλάμε για κατάργηση της ομοφωνίας, αυτό πιάνει και την φορολογία με απώτερο σκοπό την πανευρωπαϊκή εναρμόνιση των φορολογικών συντελεστών. Μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού φεντεραλιστικού κινήματος αντλεί έμπνευση από τον Altiero Spinelli, όπως άλλωστε αναφέρει και το ψήφισμα που προτείνει η κ. Άννα Διαμαντοπούλου. Έγραφε ο Spinelli στο διάσημο Μανιφέστο του Ventotene το 19411, ότι ο «καπιταλιστικός ιμπεριαλισμός» ήταν μία από τις γενεσιουργίες αιτίες του ολοκληρωτισμού και για αυτό η «ευρωπαϊκή επανάσταση πρέπει να είναι σοσιαλιστική». Καλό είναι λοιπόν να θυμόμαστε ότι άλλο καθεστώς για επιχειρήσεις έχει η Πολιτεία του Delaware και άλλο της California στις ΗΠΑ, όπως διαφορετικούς φορολογικούς συντελεστές έχουν μεταξύ τους τα ελβετικά καντόνια.
Γιατί λοιπόν οι βαλτικές που έχουν υιοθετήσει γραμμικούς συντελεστές φορολόγησης, η Ιρλανδία, η Ολλανδία, διάφορες πρώην κομμουνιστικές χώρες και οι σκανδιναβικές όπου οι υψηλοί φόροι έρχονται με την απόλυτη ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις να συναινέσουν σε μία τέτοια προοπτική που στο κάτω κάτω δεν είναι καν στα πρότυπα των «ΗΠΑ της Ευρώπης»;
Αντί να αναρωτιόμαστε λοιπόν αν ήρθε η ώρα των ΗΠΑ της Ευρώπης – γιατί δεν ήρθε δυστυχώς – καλύτερα να συνειδητοποιούμε πως πρέπει να αλλάξει πρωτίστως το κρατικιστικό μοντέλο ανάπτυξης στις διάφορες χώρες-μέλη της Ε.Ε. αν θέλουμε να χτίσουμε νέα, ομοσπονδιακά θεμέλια πάνω σε αυτές.
*Ο Ολύμπιος Ράπτης είναι σύμβουλος οργανισμών και επιχειρήσεων σε πολιτικές της ΕΕ, με έδρα στις Βρυξέλλες
