Μία ακαταμάχητη αρχή διαπερνά τον Δυτικό πολιτισμό: ότι ο αδύναμος είναι δίκαιος. Ότι ο κατατρεγμένος, ο ευάλωτος, ο ανήμπορος έχει υποστεί μία βλάβη που τον έχει φέρει σε αυτήν την αφύσικη κατάσταση και ως εκ τούτου είναι θύμα κάποιας αδικίας που απαιτεί επανόρθωση και αποκατάσταση. Και καθώς η αδικία προκαλείται από έναν θύτη, η αποκατάσταση εμπεριέχει επίσης την καταδίκη και την τιμωρία του - μόνον έτσι επέρχεται δικαιοσύνη.
Η λογική αυτή είναι ίσως το πιο ζωντανό στοιχείο που κληρονόμησε ο χριστιανισμός ακόμη και στα πιο εκκοσμικευμένα πνεύματα του πολιτισμού μας, και κινητήριος δύναμη πολλών -αν όχι όλων- των κινημάτων της σύγχρονης εποχής ανάμεσά τους, του αντιδουλοκτητικού, του εργατικού, του φεμινιστικού, του αντιαποικιακού, του λοατκι+ κλπ.
Η αρχή αυτή επίσης αποτελεί το θεμέλιο κάθε Δυτικής εκδήλωσης συμπάθειας και αλληλεγγύης προς τον «Παλαιστινιακό λαό» που εκδηλώνεται αυτές τις ημέρες παρά τα πρόσφατα αποτρόπαια εγκλήματα της Χαμάς προς αθώους ανθρώπους κάθε ηλικίας - ακόμη και βρεφών.
Η λογική που αναπτύσσεται γύρω από αυτή την αρχή έχει ως εξής: Οι παλαιστίνιοι είναι φτωχοί και ανίσχυροι ενώ οι ισραηλινοί πλούσιοι και ισχυροί, οι παλαιστίνιοι είναι απάτριδες, ενώ οι ισραηλινοί επεκτείνουν τα σύνορά τους εις βάρος τους,∙οι παλαιστίνιοι μάχονται για την ελευθερία τους, ενώ το Ισραήλ προσπαθεί να τους εξαφανίσει.
Άρα, οι παλαιστίνιοι έχουν το δίκιο με το μέρος τους και οποιαδήποτε αποτρόπαια πράξη από την πλευρά τους αποτελεί λεπτομέρεια που δεν μπορεί να αλλάξει το ηθικό πρόσημο κάθε πλευράς. Σε αυτήν την εξίσωση, ακόμη και η Χαμάς αποκαθαίρεται καθώς, ενώ «δεν αντιπροσωπεύει τους παλαιστίνιους», και αν και αποτελεί ακραία αντίδραση μιας ακραίας οργάνωσης εναντίον του Ισραήλ, δεν θα υπήρχε αν οι Παλαιστίνιοι δεν είχαν εκδιωχθεί και καταπιεστεί κατ’ αρχάς από το Ισραήλ.
Βάζοντας στην άκρη τον πολύ φορτωμένο και εξόχως μεροληπτικό όρο «Παλαιστίνη-παλαιστινιακός λαός» που υποδηλώνει ψευδώς μία προνομιακή σχέση των Αράβων κατοίκων της γεωγραφικής περιοχής της Παλαιστίνης έναντι των υπολοίπων κατοίκων της (χριστιανών και ισραηλιτών/ισραηλινών), ας αναρωτηθούμε αν είναι έτσι τα πράγματα. Τα ιστορικά γεγονότα συμφωνούν με το αφήγημα το οποίο υποκρύπτουν τα δίπολα ισχυρός-ανίσχυρος, θύτης-θύμα, άρπαγας-κατατρεγμένος;
Είναι οι «Παλαιστίνιοι» τα αθώα θύματα «των σιωνιστών»; Μάλλον όχι. Αντίθετα, τα ίδια τα γεγονότα σκιαγραφούν μια πολύ ιδιάζουσα κατάσταση που διαμορφώνεται διαχρονικά γύρω από δύο φαινομενικά παρόμοια οράματα: από τη μία πλευρά, η επιθυμία των ισραηλινών να επιβιώσουν ως σύγχρονο έθνος στη γη των απώτερων προγόνων τους· από την άλλη, η επιθυμία των παλαιστινίων Αράβων να επανέλθουν στη γη των παππούδων τους όσο χρόνο κι αν αυτό απαιτήσει.
Η απόλυτη προτεραιότητα των δύο επιθυμιών έναντι οτιδήποτε άλλου κάνει όλη τη διαφορά και αποτελεί τον λόγο αυτού του παραλογισμού που κρατεί για πάνω από έναν αιώνα.
Αυτή η φαινομενικά παρόμοια πρόθεση εγκατάστασης στον ίδιο χώρο, στον ίδιο τόπο, βασίζεται σε δύο πολύ διαφορετικά σημεία εφόρμησης: το όραμα του εκσυγχρονισμού από τη μία, το όραμα της επιστροφής και της επανεγκατάστασης από την άλλη. Και είναι κατά παρασάγγας διαφορετικά επειδή το πρώτο συνδυάζει την εγκατάσταση με την πρόοδο και την ευμάρεια, ενώ το δεύτερο θυσιάζει την ευμάρεια στον βωμό της επιστροφής.
Είναι γνωστό σε όσους γνωρίζουν τη λογική που διέπει τους απογόνους των εκτοπισμένων παλαιστινίων Αράβων ότι αρνούνται τη μόνιμη εγκατάσταση, αρνούνται την καθίδρυση μόνιμων δομών και υπηρεσιών, αρνούνται να επενδύσουν σε μακροχρόνιους σχεδιασμούς με τον φόβο μη τυχόν και η μονιμοποίησή τους χαλαρώσει το όραμα της επιστροφής.
Με άλλα λόγια, η απόλυτη προτεραιότητα της «δικαίωσης» και της αναίρεσης της «καταστροφής» της nakba δηλαδή, τους καταδικάζει να ζουν σε ένα απόλυτο παρόν με τα μάτια στραμμένα στο παρελθόν, παρά να ζουν σε ένα προσωρινό παρόν με τα μάτια στραμμένα στο μέλλον. Σχεδόν ό,τι έχει συμβεί από το 1880 (περίοδος των απαρχών της ισραηλίτικης μετανάστευσης στην Παλαιστίνη) μέχρι και σήμερα εξηγείται από αυτήν τη βασική διαφορά σύλληψης του κόσμου.
Σε κάθε χρονική περίοδο από τότε μέχρι και σήμερα οποιαδήποτε σύγκριση ανάμεσα στους δύο λαούς αποτελεί σύγκριση της επιστημονικής και κοινωνικής προόδου από τη μία πλευρά, με την αναπαραγωγή μιας παραδοσιοκρατικής, στάσιμης, κοινωνίας από την άλλη.
Το αποτέλεσμα αυτής της διαφορετικής σύλληψης της πραγματικότητας είναι ένα πανίσχυρο στρατιωτικά, αλληλέγγυο κοινωνικά, υπερήφανο (στα όρια της αλαζονείας) ηθικά Ισραήλ που νοιώθει τόσο διαφορετικό και ανώτερο από τους Άραβες γείτονές του ώστε να θέλει να ξεχάσει ότι ζει στη Μέση Ανατολή- εξ ου και τα θεόρατα τείχη διαχωρισμού τους από τους Άραβες γείτονές τους.
Είναι μία κοινωνία που στην κυριολεξία έχει το βλέμμα της στραμμένο προς τη Δύση και την πλάτη της στραμμένη στην Ανατολή - και το ναυάγιο της προσέγγισης με τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ εντείνει ακόμη περισσότερο αυτήν την ψυχική προδιάθεση.
Από την άλλη, μία εξαθλιωμένη Αραβο-παλαιστινιακή κοινωνία, βαθιά μουσουλμανική και όλο και πιο ισλαμιστική, που στο παρελθόν απέρριψε επανειλημμένως κάθε πρόταση συμβιβασμού (Σχέδιο Διαίρεσης του ΟΗΕ 1947, Ειρηνευτική συμφωνία Αιγύπτου-Ισραήλ 1978), και όταν αποδέχθηκε τον συμβιβασμό οι αρχηγοί και οι οργανώσεις της ήταν τόσο επαμφοτερίζουσες, διαιρεμένες και τελικά αφερέγγυες ώστε να μην εμπνέουν εμπιστοσύνη ούτε στις ίδιες τις συνδιαλλακτικές αραβικές χώρες όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία (Συμφωνίες του Όσλο 1993, Σύνοδος του Camp David 2000, Σύνοδος της Τάμπα 2001, Οδικός Χάρτης για την Ειρήνη 2003, η Σύνοδος της Annapolis 2007).
Τελικά, σήμερα δηλαδή, οι Αραβο-παλαιστίνιοι κατάντησαν θλιβερά και αναλώσιμα εργαλεία στα χέρια της Χαμάς, του Ιράν και της Τουρκίας και όσων άλλων εχθρεύονται τη φιλελεύθερη Δύση.
Ερχόμαστε λοιπόν και πάλι στο αρχικό ερώτημα με τη σκεύη της συζήτησής μας: Είναι ο αδύναμος Παλαιστινιακός λαός δίκαιος λόγω των παθημάτων του; Η απάντηση βγαίνει αβίαστα: Όχι, δεν είναι δίκαιος, με την έννοια του αθώου θύματος όπως ο Ιώβ, αλλά είναι θύμα του δικού του ανένδοτου και απόλυτου αγώνα για επιστροφή στα πάτρια εδάφη - ένας αγώνας που υπερκάλυψε και διέγραψε κάθε άλλη πτυχή της κανονικής ζωής.
Φανταστείτε για μια στιγμή το αδιανόητο: Απόγονοι των εκδιωγμένων Ελλήνων της Μικράς Ασίας να εκτοξεύουν ρουκέτες από τη Λέσβο με στόχο τη Σμύρνη· απογόνους των σφαγιασθέντων Ποντίων να ζώνονται με εκρηκτικά και να ανατινάζονται στο μέσον της πλατείας Τακσίμ της Πόλης φωνάζοντας «ο Θεός είναι μεγάλος»· Κύπριους αγωνιστές να μπαίνουν κρυφά σε ένα τουρκοκυπριακό χωριό και να αποκεφαλίζουν μωρά μέσα στις κούνιες τους. Θα υποστηρίζαμε τέτοιες ενέργειες;
Θα τους θεωρούσαμε μαχητές της ελευθερίας, και ήρωες του αγώνα; Αν όχι, τότε πώς μπορούμε να θεωρούμε ως τέτοιους τους Άραβες Παλαιστίνιους που δρουν έτσι ή που υποστηρίζουν τέτοιες ενέργειες; Και μην αμφιβάλετε για αυτό, οι πλειοψηφία τις υποστηρίζει.
Σύμφωνα με τις τελευταίες επίσημες μετρήσεις πάνω από τους μισούς Αραβο-παλαιστίνιους τόσο της Γάζας, όσο και της Δυτικής Όχθης υποστηρίζουν τη Χαμάς σε αντίθεση με πολύ μικρές έως ελάχιστες μειοψηφείς στις Αραβικές χώρες. Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει λοιπόν ότι καμία Αραβική χώρα δεν επιθυμεί να φιλοξενήσει της Αραβο-παλαιστίνιους, ενώ η Αίγυπτος αρνείται πεισματικά να ενσωματώσει τη Λωρίδα της Γάζας στην επικράτειά της.
Η μνήμη της παρουσίας τους σε άλλες χώρες, στην Ιορδανία και τον Λίβανο έχει αφήσει πολύ αρνητικές μνήμες ακόμα και στους ίδιους του Άραβες.
Η βαθιά επιθυμία των Αράβων της Παλαιστίνης να γυρίσουν στα πατρογονικά τους εδάφη είναι αξιέπαινη. Όμως η απολυτότητα της επιθυμίας αυτής τους μετέτρεψε σε έναν λαό μαινόμενο, τους τύφλωσε και τους παρέδωσε στα χέρια των πιο στυγερών εχθρών της κανονικότητας και της προόδου - τόσο της προόδου των χωρών της Μέσης Ανατολής, όσο και του Δυτικού κόσμου. Σκεφτείτε μόνον πόσοι δικτάτορες νομιμοποίησαν στο παρελθόν και νομιμοποιούν σήμερα την εξουσία τους ως εχθροί του σιωνισμού στον ισλαμικό κόσμο.
Όχι, οι Αραβο-παλαιστίνιοι δεν είναι ούτε ιδιαίτερα δίκαιοι, ούτε ιδιαίτερα αθώοι ως λαός. Έχουν να επιδείξουν μία διαχρονική τάση να υιοθετούν ακραίες θέσεις, ακραίες δράσεις, ακραία αδιαλλαξία εις βάρος της διεθνούς σταθερότητας, εις βάρους της ειρήνης, εις βάρος των ιδίων, και εις βάρος των αθώων παιδιών τους.
Είναι καιρός να τους ειπωθεί αυτή η αλήθεια ευθέως και χωρίς περιστροφές. Να τους ειπωθεί ότι πρέπει να πάψουν να παίζουν τον ρόλο του κατατρεγμένου και του θύματος αποδεχόμενοι τον ρόλο του άμαχου-ασπίδας των πολλαπλών εκτοξευτήρων της Χαμάς ή να επιζητούν να γίνουν μάρτυρες επιτιθέμενοι εναντίον Ισραηλινών στρατιωτών.
Ότι θα πρέπει να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των γειτόνων τους, Ισραηλινών και Αράβων, με έργα ειρήνης και όχι πολέμου. Ότι πρέπει να εκδιώξουν τους τρομοκράτες της Χαμάς, να προσεγγίσουν το Ισραήλ ζητώντας συνεργασίες και κοινή προοπτική, και όταν κερδίσουν αυτήν την εμπιστοσύνη να είναι σίγουροι ότι θα αποκτήσουν μια θέση στην περιοχή όπως αξίζει σε κάθε λαό.
* Ο Μανούσος Μαραγκουδάκης είναι Καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου
