Η ελπίδα να αποδειχθεί αυτή η αρχή του τέλους του πολέμου και να σημάνει τη λήξη του μαρτυρίου όλων των ομήρων της 7ης Οκτωβρίου που παραμένουν εν ζωή, να δώσει το δικαίωμα στο θρήνο στις οικογένειες όσων δεν επέζησαν, και να απαλύνει τον ανθρωπιστικό εφιάλτη των εκτοπισμένων Παλαιστίνιων αμάχων, συνοδεύει την πολυαναμενόμενη εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας.
Μία εκεχειρία εύθραυστη με «αστερίσκους» και αμφιβολίες έως την τελευταία στιγμή ακόμη και αν θα ξεκινήσει και η οποία θα δοκιμαστεί σκληρά στην πορεία, όταν πλέον η διαπραγμάτευση θα στραφεί στη μεταπολεμική Γάζα και τη διακυβέρνησή της, καθώς και στην πλήρη αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τον παλαιστινιακό θύλακα. Εκεί βρίσκονται τα πραγματικά εμπόδια και εκεί θα πρέπει επίσης να φανεί στην πράξη η διπλωματία της προεδρίας Τραμπ.
Η σημερινή εκεχειρία σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο, αλλά δεν εγγυάται σε καμία περίπτωση το μόνιμο τέλος του πολέμου και αυτό κατέστη περισσότερο από σαφές στο χθεσινοβραδυνό διάγγελμα του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ότι το Ισραήλ διατηρεί το δικαίωμα και έχει λάβει ξεκάθαρες εγγυήσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι με την πλήρη στήριξή τους θα επαναλάβει τις χερσαίες επιχειρήσεις στη Γάζα εάν οι διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη φάση αποτύχουν, αν δεν αποδεχθεί η Χαμάς τις ισραηλινές απαιτήσεις για την ασφάλεια ή εάν παραβιάσει τα συμφωνηθέντα.
Η επανάληψη των επιχειρήσεων θα μπορούσε να γίνει «με νέους τρόπους και πολύ μεγάλη ισχύ», κατά δήλωση του Ισραηλινού πρωθυπουργού, ο οποίος και απέκρουσε εσωτερικές επικρίσεις ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να είχε αποδεχθεί ανάλογη συμφωνία τον Μάιο όταν περισσότεροι όμηροι βρίσκονταν εν ζωή, επιχειρηματολογώντας ότι η χώρα εξασφάλισε καλύτερους όρους, συμπεριλαμβανομένου ότι δεν δεσμεύεται σε τερματισμό του πολέμου, ενώ απαρίθμησε στρατηγικά κέρδη για το Ισραήλ τους τελευταίους μήνες συμπεριλαμβανόμενης της εξουδετέρωσης ηγετών της Χαμάς.
Μετά από σχεδόν 500 ημέρες πολέμου, η απελευθέρωση τριών γυναικών ομήρων θα είναι το πρώτο βήμα. Ολιγωρία της Χαμάς να παραδώσει τα ονόματά τους οδήγησε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να προειδοποιήσει για «πάγωμα» της συμφωνίας εγείροντας φόβους για πιθανή εμπλοκή της τελευταίας στιγμής. Βάσει της συμφωνίας οι τρεις γυναίκες θα απελευθερωθούν από τα έγκατα της Γάζας με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση 95 Παλαιστίνιων κρατουμένων.
Εντός επτά ημερών θα έχουν απελευθερωθεί άλλοι τέσσερις. Σε αυτή την πρώτη φάση της εκεχειρίας, διάρκειας 42 ημερών, η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ αναμένεται να παραδώσουν 33 από τους 98 ομήρους που παραμένουν στη Γάζα (όσοι είναι ακόμη ζωντανοί πιθανώς είναι 60, ίσως και λιγότεροι), ξεκινώντας με τους πιο ευάλωτους: παιδιά, γυναίκες άμαχες και στρατιώτες, ηλικιωμένους, ασθενείς και τραυματισμένους πολίτες.
Η πιο δύσκολη διαπραγμάτευση ωστόσο έπεται, ξεκινώντας σε 16 ημέρες από σήμερα ώστε να μπουν οι βάσεις για τη δεύτερη φάση, που θα περιλαμβάνει και την απελευθέρωση περισσότερων ομήρων και περαιτέρω απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων, με την ελπίδα ότι οι πλευρές θα φθάσουν στην τρίτη και πλέον καθοριστική φάση που αγγίζει την ανοικοδόμηση, τη διακυβέρνηση και την πλήρη απόσυρση του στρατού.
H προοπτική επανένωσης των ομήρων με τις οικογένειές τους φέρνει αχτίδα ελπίδας μέσα στο βαθύ σκοτάδι που έχει τυλίξει τόσο την ισραηλινή κοινωνία, όσο και τον παλαιστινιακό άμαχο πληθυσμό, μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου.
Είναι όμως ένα ασύλληπτο συνονθύλευμα συναισθημάτων που καλύπτει τις στιγμές αυτές, καθώς συγγενείς και φίλοι δεν γνωρίζουν εάν στην πάροδο των 43 αυτών ημερών οι άνθρωποί τους θα επιστρέψουν ζωντανοί ή νεκροί, εάν θα είναι τραυματισμένοι και υποσιτισμένοι και σε ποια ψυχική κατάσταση θα βρίσκονται. Και οι οικογένειες των υπολοίπων επίσης τρέμουν μήπως η εκεχειρία δεν φθάσει στο δεύτερο και τρίτο στάδιο, όταν και προβλέπεται η απελευθέρωση των υπολοίπων ομήρων και η επιστροφών των σορών των νεκρών.
Σε ισχύ έχουν τεθεί ειδικά πρωτόκολλα στα ισραηλινά νοσοκομεία για την υποδοχή των ομήρων. Ιατρικές ομάδες βρίσκονται σε ετοιμότητα για να αξιολογήσουν τη σωματική και ψυχική τους υγεία κατά την απελευθέρωσή τους. Η επανένταξη στην κοινωνία προδιαγράφεται μακρά και επίπονη. Το τραύμα της αιχμαλωσίας -που χαρακτηρίζεται από απομόνωση, φόβο και αβεβαιότητα- θα απαιτήσει επισταμένη ψυχολογική υποστήριξη.
Η διαδικασία της απελευθέρωσης των ομήρων αναμένεται ανάλογη αυτής που ακολουθήθηκε κατά την πρώτη ολιγοήμερη εκεχειρία του Νοεμβρίου του 2023 όταν 105 όμηροι απελευθερώθηκαν με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση 240 Παλαιστίνιων κρατουμένων. Η Χαμάς παρέδωσε τότε τους ομήρους -κυρίως γυναίκες και παιδιά- στη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού για να μεταφερθούν με ασθενοφόρο στην Αίγυπτο και από εκεί στο Ισραήλ. Περίπου την ίδια στιγμή, αποφυλακίζονταν οι γυναίκες και έφηβοι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι στο Ισραήλ. Η παρούσα, πρώτη φάση της εκεχειρίας θα περιλαμβάνει την αποφυλάκιση άνω των 1.600 κρατουμένων, περιλαμβανομένων καταδικασθέντων σε ισόβια κάθειρξη για δολοφονίες Ισραηλινών.
Η πρώτη φάση της συμφωνίας θα επιτρέψει στους εκτοπισθέντες Παλαιστίνιους αμάχους να επιστρέψουν στη βόρεια Γάζα για να βρουν όμως πίσω κυρίως ερείπια και θα χρειαστεί μία τιτάνια προσπάθεια για να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κρίση. Εξακόσια φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια και καύσιμα θα μπορούν να εισέρχονται από σήμερα στον παλαιστινιακό θύλακα, όπου είναι τεράστιες οι ελλείψεις σε τρόφιμα και ιατροφαρμακευτικό υλικό. Δεν έχει απομείνει γεωργική ή οποιαδήποτε άλλη παραγωγή και θα χρειαστούν χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για να ανακάμψει η Γαζα και να αντιμετωπιστεί το τραύμα αυτού του πολέμου που πυροδότησε η δολοφονική μανία της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου.
Το πιο κρίσιμο για τους αμάχους είναι να προχωρήσει το ταχύτερο δυνατόν η ανοικοδόμηση. Θα πρέπει όμως πρώτα ο πόλεμος πραγματικά να έχει τελειώσει.
Το βασικό ερώτημα είναι αν η εκεχειρία θα διαρκέσει. Θα είναι μια προσωρινή παύση ή θα οδηγήσει στη μόνιμη κατάπαυση του πυρός; Σε αυτό, όπως και στο εξίσου κρίσιμο ζήτημα του ποιος θα κυβερνήσει μελλοντικά τη Λωρίδα της Γάζας, δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα ανεξαρτήτως του ότι η Παλαιστινιακή Αρχή μπορεί να δηλώνει «παρούσα». Ούτε το Ισραήλ, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε τα αραβικά κράτη θέλουν προφανώς οποιαδήποτε συμμετοχή της Χαμάς, αλλά αναζητείται ακόμη ένα εφικτό σχέδιο για την «επόμενη ημέρα». Ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων του Ισραήλ, στρατηγός Χέρζι Χαλέβι, δήλωσε χθες πως οι IDF δεν θα επιτρέψουν στη Χαμάς ούτε να ανακάμψει, ούτε να βρίσκεται στον έλεγχο.
Ουδείς μπορεί σαφώς να «εμπιστευτεί» σε οτιδήποτε τη Χαμάς και οι δέκα ώρες που χρειάστηκαν για να «περάσει» η συμφωνία από το ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο λόγω της στάσης των ακροδεξιών εταίρων Νετανιάχου είναι ενδεικτικές των δυσκολιών που έπονται στη διαπραγμάτευση. Ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς τελικώς δείχνει να παραμένει και ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας, Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ, να αποχωρεί, κάτι που δεν συνεπάγεται κατάρρευση της κυβέρνησης αλλά επιδιώκεται να κεφαλαιοποιηθεί πολιτικά όταν έρθει η στιγμή που θα στηθούν οι επόμενες κάλπες.
