Με το χρόνο να μετρά αντίστροφα για την αμερικανική προεδρική κάλπη της 5ης Νοεμβρίου, η διακυβέρνηση Μπάιντεν κορυφώνει τις διπλωματικές προσπάθειες επιδιώκοντας να εκπέμψει θετικά σήματα προς επίτευξη εκεχειρίας στα μέτωπα Λιβάνου και Γάζας, καθώς και να αποτρέψει ενδεχόμενο ανταποδοτικό χτύπημα του Ιράν στο Ισραήλ, το οποίο και θα συντηρήσει τον επικίνδυνο κύκλο των αντιποίνων που άνοιξε αφότου παραβιάστηκαν οι κόκκινες γραμμές ενός σκιώδους πολέμου δεκαετιών.
Η νέα διπλωματική ώθηση που ξεκίνησε με τις συνομιλίες της Κυριακής στο Κατάρ και συνεχίζεται σήμερα με την επίσκεψη κορυφαίων συμβούλων του Λευκού Οίκου στο Ισραήλ, καθώς και του επικεφαλής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (CIA), Ουίλιαμ Μπερνς, στην Αίγυπτο, προσκρούει στις γνωστές προκλήσεις, και ιδίως όσον αφορά το μέτωπο της Γάζας είναι ελάχιστες οι προσδοκίες ότι μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε συμφωνία πριν γίνει γνωστή η έκβαση των αμερικανικών προεδρικών εκλογών.
Οι Άμος Χόχσταϊν και Μπρετ ΜακΓκεργκ θα έχουν σήμερα συνομιλίες με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, με επίκεντρο κυρίως μία συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στον Λίβανο. Επί τάπητος βρίσκεται, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, πρόταση που περιλαμβάνει τη σύναψη εκεχειρίας για αρχικό διάστημα ενός ή δύο μηνών, και εντός αυτής της περιόδου θα λάβει χώρα διαπραγμάτευση για μία οριστική συμφωνία που θα έχει ως άξονα την ενδυνάμωση και πλήρη εφαρμογή του Ψηφίσματος 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ που αποτέλεσε τη βάση τερματισμού του πολέμου των 34 ημερών το 2006 στον Λίβανο.
Έχοντας αποδυναμώσει επιχειρησιακά τη Χεζμπολάχ και αποκεφαλίσει την ηγεσία της, το Ισραήλ τη δεδομένη στιγμή «ζυγίζει» το ενδεχόμενο εκεχειρίας στον Λίβανο, όπως μαρτυρούν οι διαδοχικές συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου υπό τον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Ισραηλινοί αξιωματούχοι είχαν δηλώσει ότι ο ανώτατος σύμβουλος του Τζο Μπάιντεν, Άμος Χόχσταϊν, ανέμενε κάποιες ευνοϊκές ενδείξεις από την πλευρά Νετανιάχου πριν επιστρέψει για συνομιλίες στο Ισραήλ, και μάλλον υπήρξαν ώστε να πραγματοποιείται κανονικά η επίσκεψη από κοινού με τον Μπρετ ΜακΓκεργκ.
Από την 8η Οκτωβρίου 2023, την επομένη της σφαγής των αμάχων του Ισραήλ, η Χεζμπολάχ αποφάσισε να ανοίξει ένα αποκαλούμενο «μέτωπο υποστήριξης» στη Χαμάς, το οποίο κατά τους διεθνείς αναλυτές θα μείνει στην Ιστορία ως το μεγαλύτερο στρατηγικό λάθος στα 42 χρόνια της ύπαρξής της - ανεξαρτήτως του πώς τελικά θα τελειώσει ο πόλεμος. Ένα χρόνο μετά, η Χεζμπολάχ έχει «δει» το Ισραήλ να αποκεφαλίζει την κορυφαία πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της, και έχει αυτοπαγιδευτεί σε έναν πόλεμο με τεράστιο κόστος για τον Λίβανο.
Αμερικανοί αξιωματούχοι θεωρούν ή ελπίζουν ότι μετά τα πλήγματα που υπέστη η Χεζμπολάχ τους τελευταίους δύο μήνες, συμπεριλαμβανομένης της εξουδετέρωσης του επικεφαλής της Χασάν Νασράλα, είναι πλέον διατεθειμένη να «αποσυνδεθεί» από τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας.
Ο Άμος Χόχσταϊν εργάζεται για περισσότερο από ένα χρόνο πάνω σε μια συμφωνία για να σιγήσει το βόρειο μέτωπο και να επιστρέψουν οι εκτοπισθέντες σε αμφότερες τις πλευρές των συνόρων, ωστόσο η Χεζμπολάχ αρνούνταν να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός στο Λίβανο δίχως λήξη του πολέμου στη Γάζα. Μπροστά στην αποδυνάμωσή της από τις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις, η Χεζμπολάχ άρχισε να αλλάζει πορεία, κατά την επίσκεψή του στη Βηρυτό την περασμένη εβδομάδα ο Άμος Χόχσταϊν έλαβε θετική ανταπόκριση από Λιβανέζους αξιωματούχους για την έναρξη μίας διαδικασίας προς κατάπαυση του πυρός, ανεξαρτήτως του μετώπου της Γάζας. Η στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ, καθώς και ο υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ, φέρονται να κρίνουν επίσης, και να εισηγούνται προς την κυβέρνηση Νετανιάχου, πως αυτή είναι η στιγμή μίας διπλωματικής διευθέτησης για να κλείσουν τα μέτωπα και να απελευθερωθούν οι όμηροι.
Δεν είναι σαφές όμως εάν όντως η Χεζμπολάχ θα κινηθεί προς αποσύνδεση από τη Χαμάς και το μέτωπο της Γάζας, και τουλάχιστον δημόσια ο νέος αρχηγός της, Ναΐμ Κασέμ, δηλώνει ότι η οργάνωση εμμένει στη στρατηγική που χάραξε ο Χασάν Νασράλα. «Θα συνεχίσουμε το πολεμικό μας σχέδιο […] Δεν πολεμάμε για λογαριασμό κανενός ή για τα σχέδια άλλων, πολεμάμε για τον Λίβανο» ανέφερε χθες στις πρώτες του δηλώσεις αφότου ανέλαβε την ηγεσία και ενώ έχει βρει πλέον μόνιμη στέγη στην Τεχεράνη. «Το Ιράν υποστηρίζει το σχέδιό μας, χωρίς να ζητάει ανταλλάγματα», ανέφερε για να αρνηθεί τον αφοπλισμό της Χεζμπολάχ και να εκτοξεύσει απειλές κατά της ζωής του Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Το σχέδιο για τον Λίβανο, αργεί η Γάζα
Κατά τα όσα έχουν μεταφέρει διπλωματικές πηγές στον ισραηλινό και διεθνή Τύπο, η συμφωνία που εξετάζεται προβλέπει την ανακοίνωση κατάπαυσης του πυρός που θα ακολουθηθεί από μια μεταβατική περίοδο 60 ημερών, κατά την οποία η Χεζμπολάχ θα μεταφέρει τα βαρέα όπλα της βόρεια του ποταμού Λιτάνι σε απόσταση περίπου 30 χιλιομέτρων από τα σύνορα του Ισραήλ. Ο τακτικός στρατός του Λιβάνου θα αναπτύξει περίπου 8.000 στρατιώτες κατά μήκος των συνόρων με το Ισραήλ, οι οποίοι θα ενωθούν με την ειρηνευτική δύναμη UNIFIL και οι δυνάμεις των IDF θα αποσυρθούν σταδιακά στην ισραηλινή πλευρά των συνόρων. Άλλες πληροφορίες μιλούν περί αύξησης του αριθμού των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ από 10.000 σε 15.000 και την αύξηση του αριθμού των λιβανικών στρατευμάτων νότια του Λιτάνι από 4.000 σε 15.000 άνδρες.
To Ισραήλ, ωστόσο, είναι απίθανο να εμπιστευτεί τις δυνάμεις της UNIFIL και του τακτικού στρατού του Λιβάνου για να κρατήσουν τη Χεζμπολάχ έξω τη «νεκρή ζώνη», εξ ου και φέρεται να επιζητά να διατηρήσει το δικαίωμα να επέμβει εφόσον η ασφάλειά του απειληθεί εκ νέου, γεγονός το οποίο είναι αβέβαιο εάν θα αποδεχθεί ο Λίβανος -παρόλο που ο πρωθυπουργός, Νατζίμπ Μικάτι, δήλωσε χθες πως ελπίζει σε μία συμφωνία εκεχειρίας «τις επόμενες ώρες ή ημέρες».
O ίδιος ο Άμος Χόχσταϊν έχει αναγνωρίσει ότι ψήφισμα 1701 ουδέποτε εφαρμόστηκε πλήρως και απαιτούνται καλύτεροι μηχανισμοί επιβολής του. Έχουν υπάρξει πληροφορίες ότι η ισραηλινή κυβέρνηση εισηγείται τη συγκρότηση μίας νέας πολυεθνικής δύναμης που να επιχειρεί ταυτόχρονα στην περιοχή και ως προς αυτό έχει ήδη απευθυνθεί στις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Εάν ούτε αυτή η δύναμη δεν αποκρούσει πιθανή ανασύνταξη της Χεζμπολάχ, τότε το Ισραήλ θέλει να διασφαλίσει ότι θα το πράξει το ίδιο.
Ένα έτερο ζήτημα φέρεται, εν τω μεταξύ, να έχει ανακύψει κατόπιν των αναφορών στον ισραηλινό Τύπο περί ταυτόχρονου ισραηλινού αιτήματος για ρωσική ανάμειξη στη φύλαξη της μεθορίου με τη Συρία ώστε να αποτραπεί η μεταφορά ιρανικού οπλισμού προς τις δυνάμεις της Χεζμπολάχ. Μπροστά στην αμερικανική ενόχληση, προτάθηκε κατά πληροφορίες από ισραηλινής πλευράς η ανάληψη της ευθύνης από άνδρες της πολυεθνικής δύναμης που επιδιώκει να συγκροτηθεί.
Πέραν των Άμος Χόχσταϊν και Μπρετ ΜακΓκεργκ, στη Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα στην Αίγυπτο θα βρίσκεται σήμερα ο επικεφαλής της CIA, Ουίλιαμ Μπερνς, για επαφές σχετικά με το μέτωπο της Γάζας, καθώς και ο διοικητής της CENTCOM, στρατηγός Μάικλ Κουρίλα, ο οποίος θα έχει συνομιλίες με την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ για το συντονισμό των δύο χωρών μπροστά στο ενδεχόμενο απάντησης του καθεστώτος Χαμενεΐ στις προ ημερών ισραηλινές επιδρομές κατά ιρανικών στρατιωτικών στόχων, που ήλθαν ως ανταπόδοση για το μπαράζ βαλλιστικών πυραύλων της 1ης Οκτωβρίου.
Όσον αφορά τη Γάζα, οι ΗΠΑ, η Αίγυπτος και το Κατάρ έχουν θέσει επί τάπητος πρόταση για εκεχειρία τεσσάρων εβδομάδων κατά την οποία θα απελευθερωθούν οκτώ έως δέκα όμηροι, σύμφωνα με αμερικανικές και αιγυπτιακές πηγές. Σύμφωνα με το σχέδιο, η ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα θα αυξηθεί, αλλά δεν περιλαμβάνονται εγγυήσεις για μελλοντικές συνομιλίες για μόνιμη κατάπαυση του πυρός.
Ακόμη και μετά την εξουδετέρωση του αρχηγού και ενορχηστρωτή της 7ης Οκτωβρίου Γιαχία Σινουάρ, η Χαμάς εξακολουθεί να εμφανίζεται απρόθυμη να απελευθερώσει ομήρους χωρίς να εξασφαλίσει μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός και πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου από πλευράς του έχει επιμείνει στον συνεχιζόμενο έλεγχο τμημάτων του παλαιστινιακού θύλακα.
Ο Ουίλιαμ Μπερνς είχε συνομιλίες την περασμένη Κυριακή στην Ντόχα με τον αρχηγό της Μοσάντ, Νταβίντ Μπαρνέα, και τον πρωθυπουργό του Κατάρ, Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλαρχμάν Αλ-Θάνι, σε μια προσπάθεια να αναβιώσουν οι τελματωμένες διαπραγματεύσεις μετά το θάνατο Σινουάρ. Από τους διαμεσολαβητές εντούτοις δεν εκπέμπεται αισιοδοξία για πρόοδο, και σίγουρα όχι προτού κριθεί εάν θα βρεθεί η Κάμαλα Χάρις ή ο Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία του Λευκού Οίκου. Χθεσινό αποκλειστικό δημοσίευμα των Times of Israel ανέφερε, επικαλούμενο κυβερνητικές πηγές, πως σε τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Νετανιάχου ο πρώτος μετέφερε στον Ισραηλινό πρωθυπουργό πως επιθυμεί να έχει ολοκληρωθεί ο πόλεμος στη Γάζα έως ότου αναλάβει καθήκοντα, εφόσον εκλεγεί. Η ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ πραγματοποιείται την 20ή Ιανουαρίου. Η Χαμάς από πλευράς της, αν και ακόμη ακέφαλη, φέρεται να έχει επανέλθει διά στελεχών της στις συνομιλίες με Αιγύπτιους και Καταριανούς μεσολαβητές, και να έχει ζητήσει διαβεβαιώσεις πως οποιοδήποτε σχέδιο παραλάβει θα πρέπει να έχει ήδη εγκριθεί από το Ισραήλ.
