Αριθμός ρεκόρ Πολωνών του εξωτερικού εγγράφονται για να ψηφίσουν στις εκλογές που κρίνονται ως οι σημαντικότερες από την πτώση του κομμουνισμού, καθώς οι δημοσκοπήσεις προϊδεάζουν για μάχη στήθος με στήθος ανάμεσα στους εθνικιστές του κυβερνώντος κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) και την φιλοευρωπαϊκή αντιπολίτευση υπό τον πρώην πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ.
Η εθνικιστική κυβέρνηση του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη έχει εμπλακεί συστηματικά σε σκληρές συγκρούσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις πρακτικές της όσον αφορά στο Κράτος Δικαίου και την οπισθοχώρηση στα δημοκρατικά δικαιώματα. Εάν στις εκλογές της 15ης Οκτωβρίου βγει εκτός «κάδρου», η πέμπτη πολυπληθέστερη χώρα της ΕΕ δεν θα θεωρείται πλέον αντίπαλος των Βρυξελλών.
Η αντιπολιτευόμενη Πλατφόρμα Πολιτών έχει δεσμευθεί από πλευράς της να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα εις βάρος της χώρας στην εξωτερική πολιτική, να αποκαταστήσει τις σχέσεις της Βαρσοβίας με τις Βρυξέλλες και να εξασφαλίσει τα κονδύλια που έχουν «παγώσει» από την ΕΕ εν μέσω της διαμάχης για το Κράτος Δικαίου. Ο 66χρονος Ντόναλντ Τουσκ, πρώην πρωθυπουργός και πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, έχει υποσχεθεί επίσης να «απελευθερώσει» τα κρατικά μέσα ενημέρωσης και τις πολιτιστικές δραστηριότητες από τους σημερινούς περιορισμούς και τη λογοκρισία.
Για τους κεντρώους του Ντόναλντ Τουσκ, μια ακόμη θητεία του PiS σημαίνει μεγαλύτερη οπισθοχώρηση στα δημοκρατικά δικαιώματα, παγίωση του ελέγχου του κόμματος στα εθνικά και τοπικά μέσα ενημέρωσης, πλήρη υποταγή των δικαστηρίων στην πολιτική εξουσία και υπονόμευση των δικαιωμάτων των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Ήδη περισσότερο από μισό εκατομμύριο κάτοικοι του εξωτερικού έχουν εγγραφεί για να ψηφίσουν για την καθοριστική αναμέτρηση της Κυριακής. O Πολωνός υπουργός Εξωτερικών, Ζμπίγκνιεφ Ράου, αναμένει ότι ο αριθμός τους θα ξεπεράσει τις 600.000 πριν από την καταληκτική ημερομηνία εγγραφής τα μεσάνυχτα της Τετάρτης -αριθμός ρεκόρ στην ιστορία της χώρας.
Η Πολωνία έχει μεγάλη διασπορά, με πέντε εκατομμύρια πολίτες να εκτιμάται ότι ζουν στο εξωτερικό. Στις προηγούμενες εκλογές του 2019, οι Πολωνοί του εξωτερικού ήταν πιο πιθανό να ψηφίσουν την αντιπολίτευση από ό,τι όσοι ζουν στη χώρα, με τον Συνασπισμό Πολιτών να κερδίζει το 39% των ψήφων στο εξωτερικό, αλλά μόνο το 25% των ψήφων συνολικά.
Το δεξιό, λαϊκιστικό και κοινωνικά συντηρητικό PiS, που εξελέγη για πρώτη φορά το 2015, αντιμετωπίζει σκληρή πρόκληση από την αντιπολίτευση με επικεφαλής τον πρώην πρωθυπουργό και πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ. Οι δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ότι η μάχη θα είναι αμφίρροπη.
Η Κάσια Γκρέζλακ, καθηγήτρια καλλιτεχνικών από το Νιούκαστλ που ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο από την ηλικία των επτά ετών, δηλώνει στον Guardian ότι θα ψηφίσει για πρώτη φορά σε πολωνικές εκλογές επειδή το διακύβευμα είναι τόσο υψηλό. «Δεν έχω ξαναψηφίσει σε πολωνικές εκλογές, αυτή θα είναι η πρώτη φορά», δηλώνει επισημαίνοντας πως νιώθει ότι η κάλπη της Κυριακής είναι πιο σημαντική παρά ποτέ.
Η ψήφος της θα κατευθυνθεί στην κεντροδεξιά Πλατφόρμα Πολιτών (PO) με επικεφαλής τον Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος έχει δηλώσει ότι θα νομιμοποιήσει τις αμβλώσεις μέχρι τις 12 εβδομάδες κύησης εάν εκλεγεί στην πρωθυπουργία. Η Πολωνία έχει από τους πλέον περιοριστικούς νόμους περί αμβλώσεων στην Ευρώπη.
«Ο κύριος λόγος που ψηφίζω είναι επειδή το PiS περιόρισε το δικαίωμα στις αμβλώσεις. Είναι πολύ τρομακτικό για τις νεαρές γυναίκες τώρα. Έχοντας οικογένεια εκεί, βλέπω τόσο μεγάλο φόβο γύρω από την εγκυμοσύνη. Νομίζω ότι είναι τρομακτικό. Θα ψηφίσω λοιπόν ένα κόμμα που πιστεύω ότι θα το αλλάξει αυτό και που έχει καλύτερη ηθική», αναφέρει η Κάσια Γκρέζλακ.
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Τρίτη, ο Ζμπίγκνιεφ Ράου ανέφερε ότι είναι τέτοιο το ενδιαφέρον που ο αριθμός των υπερπόντιων εκλογικών επιτροπών έπρεπε να αυξηθεί κατά 70% για να εξυπηρετήσει τις «δημοκρατικές ανάγκες των Πολωνών».
Τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση ψήφισε ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που υποχρεώνει τις υπερπόντιες εφορευτικές επιτροπές να υποβάλουν την καταμέτρησή τους εντός 24 ωρών, αλλιώς οι ψήφοι θα απορρίπτονται ως άκυρες. Οι προθεσμίες αυτές δεν ισχύουν για τις εκλογικές επιτροπές που εδρεύουν στην Πολωνία, γεγονός που εγείρει ανησυχίες ότι το νομοσχέδιο αποτελεί προσπάθεια περιορισμού του αριθμού των ψήφων υπέρ της αντιπολίτευσης.
Ο επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Πολωνίας, Μάρτσιν Γιάτσεκ, έχει καταγγείλει ότι το νομοσχέδιο είναι αντισυνταγματικό και παραβιάζει τον εκλογικό νόμο, ο οποίος, όπως είπε, δεν «διαφοροποιεί το δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές ανάλογα με τον τόπο διαμονής».
Η Έβα Ποσπισζίνσκα, η οποία ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο από το 2016, λέει επίσης στον Guardian ότι ανησυχεί για τον νέο νόμο. «Φοβάμαι ότι η ψήφος μου δεν θα μετρήσει. Σκέφτηκα ακόμη και να ταξιδέψω πίσω στην Πολωνία» αναφέρει επισημαίνοντας ότι είχε αναζητήσει μία επιτροπή του Λονδίνου με τον μικρότερο αριθμό εγγεγραμμένων ψηφοφόρων για να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα να ακυρωθεί η ψήφος της.
Αυτή θα είναι η τρίτη φορά που η Ποσπισζίνσκα ψηφίζει στο εξωτερικό, αλλά και εκείνη θεωρεί πως αυτές οι εκλογές είναι πολύ πιο σημαντικές. Φοβούμενη έλλειψη αυτοδυναμίας, λέει πως «κάνει τα πάντα» για να ενθαρρύνει Πολωνούς του εξωτερικού να ψηφίσουν. «Κατάφερα να πείσω τουλάχιστον πέντε φίλους μου να εγγραφούν σίγουρα, αλλά στέλνω μηνύματα σε όλους», δηλώνει.
Η εκστρατεία του PiS, μεγάλο μέρος της οποίας έχει επικεντρωθεί στον ισχυρισμό ότι είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να εγγηθεί την ασφάλεια της χώρας, υπέστη πλήγμα την Τρίτη, όταν δύο κορυφαίοι στρατιωτικοί διοικητές, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, υπέβαλαν την παραίτησή τους.
«Πρόκειται για μια συμβολική απόφαση. Αποφάσισαν να κάνουν αυτό το βήμα λίγο πριν από τις εκλογές για να δείξουν ότι δεν έχουν εμπιστοσύνη σε αυτή την πολιτική τάξη», δήλωσε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Γιάτσεκ Τσαπούτοβιτς στην ειδησεογραφική πύλη Onet.pl.
