Το τελευταίο διάστημα με τις σημαντικές επιτυχίες της Ουκρανίας στο ανατολικό μέτωπο, πολλοί αναλυτές τείνουν να περιγράφουν ένα μόνο σενάριο που περιλαμβάνει μια νίκη της Ουκρανίας και μια καταστροφική ρωσική ήττα.
Πράγματι, η τρέχουσα αντεπίθεση, που βρίσκεται σε εξέλιξη, έχει αποκαλύψει μία σειρά από προβλήματα των Ρωσικών δυνάμεων, που μπορεί να τους οδηγήσουν σε μία σειρά από αποτυχίες στα μέτωπα του πολέμου, μέχρι να νικηθεί η Μόσχα.
Ωστόσο, στην προόραση (foresight) απαιτείται η εξέταση εναλλακτικών σεναρίων. Ακούγεται σχεδόν εμμονικό αλλά θα πρέπει να αποφεύγεται κάθε πρόβλεψη, ενώ και σε επίπεδο συζητήσεων εργασίας ή συμμετοχικών εργαστηρίων είναι σημαντικό να εισαγάγουμε οργανικά την ανάγκη της αβεβαιότητας.
Σε μια σωστά δομημένη διαδικασία προόρασης είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη πολλά εναλλακτικά σενάρια, ακόμη και αυτά που φαίνονται αντίθετα με την λογική ή είναι δυσάρεστα. Στην πραγματικότητα αυτά τα σενάρια έχουν μεγαλύτερη αξία καθώς μας προετοιμάζουν για εξελίξεις πέρα από το «επίσημο» μέλλον, επιτρέπουν ανθεκτικότερο σχεδιασμό, και στην περίπτωση πολεμικών συγκρούσεων, επιτρέπουν την καλύτερη αντιμετώπιση του εχθρού.
Η κόκκινη ομάδα του Γαλλικού στρατού και το «κόκκινο» σενάριο
Τον περασμένο Μάρτιο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα ένα σημαντικό εργαστήριο στρατηγικής προόρασης για το μέλλον του περιβάλλοντος ασφαλείας στην Ευρώπη με ορίζοντα το 2035, με την συμμετοχή στελεχών του ΥΠΕΞ, των Επιτελείων, της ΕΥΠ, και διαφόρων υπουργείων. Το εργαστήριο ήταν το αποτέλεσμα μιας συνεργασίας της Ειδικής Γραμματείας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού, στην Προεδρία της Κυβέρνησης, του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, και του National Intelligence University (ΗΠΑ).
Στις εισαγωγικές εισηγήσεις παρουσιάσαμε μελέτες foresight που είχαν υλοποιηθεί στο παρελθόν, ενώ ειδική αναφορά έγινε στην κόκκινη ομάδα του Γαλλικού στρατού, η οποία με δημιουργικούς τρόπους εισάγει την εναλλακτική θεώρηση του μέλλοντος και συνθέτει σενάρια για το μέλλον, χρησιμοποιώντας ακόμη και συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας.
Σε μία λοιπόν πρόσφατη ανάλυση της κόκκινης ομάδας παρουσιάζεται ένα εναλλακτικό σενάριο, αρκετά διαφορετικό από την επίσημες αναλύσεις των ειδικών. Σύμφωνα με το κόκκινο σενάριο η Ρωσία ξεκίνησε την «ειδική επιχείρηση» έχοντας δύο βασικούς στόχους: (α) να «απελευθερώσει» τις Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονετσκ και του Λουχάνσκ, και (β) να δημιουργήσει στρατηγικό βάθος για την ήδη προσαρτημένη Κριμαία.
Εικόνα: Στόχοι Ρωσίας σύμφωνα με το κόκκινο σενάριο (copyright: redanalysis.org)
Σύμφωνα με αυτό το «κόκκινο» σενάριο τα άλλα μέτωπα αποτελούν μόνο τμήμα της στρατηγικής εξαπάτησης που υλοποιεί από την αρχή η Μόσχα. Σύμφωνα με τις υποθέσεις στις οποίες βασίζεται το σενάριο αυτό, οι μικρές απώλειες της Ρωσίας στο Λουχάνσκ είναι πολύ περισσότερο σημαντικές.
Το ίδιο σενάριο περιγράφει και μια οδό για το πάγωμα του πολέμου και μια de facto αποδοχή της κατάστασης από την Δύση, η οποία βασίζεται στην ενεργειακή κρίση, την οποία η Ρωσία θα επιδιώξει να εντείνει κατά τη διάρκεια του φετινού χειμώνα.
Στην Αθήνα, η Ελληνό-Αμερικανική ομάδα εφάρμοσε μια εναλλακτική μεθοδολογία, η οποία ομοίως επέτρεψε να αμφισβητήσουμε τις τρέχουσες «σταθερές» και στρατηγικές σε διεθνές και σε εθνικό επίπεδο και να συνθέσουμε τέσσερα σενάρια με πολύ μακροπρόθεσμο ορίζοντα, όπου σε πολλές περιπτώσεις αναδεικνύεται η ανάγκη αιρετικών πολιτικών για την αντιμετώπιση παλαιών και μελλοντικών προκλήσεων.
Τέτοια σενάρια φυσικά έχουν μεγαλύτερη αξία όταν γίνονται ευρύτερα διαθέσιμα ώστε να αποτελέσουν την βάση συζητήσεων ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα μέρη και μέσα στην κοινωνία. Για αυτό όμως απαιτείται και εκπαίδευση στην λογική των σεναρίων και κατάλληλος πολιτικός πολιτισμός.
Το κόκκινο σενάριο είναι διαθέσιμο εδώ https://redanalysis.org/2022/09/19/alternative-red-scenario-war-ukraine-russia/ και σας καλώ να το διαβάσετε.
*Ο Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος είναι Επικεφαλής Επιστημονικός Σύμβουλος, της Ειδικής Γραμματείας Προοπτικής Διερεύνησης, στην Προεδρία της Κυβέρνησης.
