Στα χρόνια της έντασης του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, το Χαλέπι, δεύτερη σημαντικότερη πόλη της χώρας μετά τη Δαμασκό, ήταν τριχοτομημένο μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων, των αντικαθεστωτικών και των Ισλαμιστών.
Τα τελευταία 8 χρόνια, η πόλη είχε τυπικά επιστρέψει υπό κυβερνητικό έλεγχο, ωστόσο ολόκληρη η περιοχή της βορειοδυτικής και βόρειο-κεντρικής Συρίας παρέμενε σε ένταση. Η περιοχή μετά τη συμφωνία κυβερνητικών, αντικαθεστωτικών και Ισλαμιστών, να περάσουν όλες οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις από τα νότια της χώρας προς τα βόρειο-δυτικά (Afrin, Idlib) έφερε και την Τουρκία εκεί, σε ρόλο de facto εγγυητή της σταθερότητας.
Σε αυτό το σκηνικό, σύμμαχοι των κυβερνητικών δυνάμεων είναι οι Ρώσοι και οι Ιρανοί.
Οι Κούρδοι του YPG, που η παρουσία τους εκτείνεται σε όλο το μήκος των συνόρων Συρίας-Τουρκίας και κυρίως στα κεντρικά-βόρειο-ανατολικά της Συρίας (τους οποίους η Άγκυρα θεωρεί συνέχεια του ΡΚΚ και τρομοκράτες, ενώ το καθεστώς Άσαντ τους αντιμετωπίζει ανταγωνιστικά), χαίρουν της στήριξης των ΗΠΑ και του Ισραήλ.
Η Τουρκία στηρίζει σταθερά ομάδες αντικαθεστωτικών και Ισλαμιστών.
Νέο σκηνικό
Την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου, η σχετική στασιμότητα στα βόρειο-δυτικά της Συρίας έλαβε τέλος. Μια νέα Ισλαμιστική οργάνωση, η Hayat Tahrir al-Sham (HTS), με την απροκάλυπτη στήριξη της Τουρκίας, απέκτησε τον έλεγχο σχεδόν όλης της πόλης του Χαλεπίου, καθώς και της κωμόπολης Maarat al Numan, δυτικότερα στην επαρχία Idlib.
Οι κυβερνητικές δυνάμεις υποχώρησαν και κατάφεραν την ανάσχεση της Ισλαμιστικής προέλασης με τη βοήθεια των ρωσικών αποσπασμάτων και των ρωσικών μαχητικών που βρίσκονται στη Συρία.
Στόχος της Άγκυρας
Η χρονική συγκυρία εκδήλωσης αυτής της νέας κλιμάκωσης δεν είναι τυχαία.
Στον πόλεμο του Ισραήλ εναντίον της Ισλαμιστικής τρομοκρατίας, η Άγκυρα έχει ταχθεί σαφώς υπέρ των τρομοκρατών. Άρα το Ισραήλ δεν είχε άλλη επιλογή παρά να στηρίξει τους Κούρδους σε αντιστάθμισμα.
Στον πόλεμο των ΗΠΑ εναντίον του ISIS, οι Κούρδοι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο πλευρό των Αμερικανών και ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τράμπ, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του στις 20 Ιανουαρίου 2025, έχει σχέδιο που περιλαμβάνει και τους Κούρδους σε μια νέα Μέση Ανατολή. Σχέδιο που περιλαμβάνει μια κάποια εθνο-κρατική ολοκλήρωση για τους Κούρδους.
Γνωρίζοντας τα παραπάνω η Άγκυρα, προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα ενόψει των νέων σχεδιασμών.
Κοιτώντας το χάρτη της βορειοδυτικής Συρίας και τραβώντας μια νοητή γραμμή από τα Μεσογειακά παράλια της Latakia ως και τη Jarabulus στα βόρειο-κεντρικά, όλο αυτό το κομμάτι και δυτικά προς τα σύνορα με την Τουρκία αποτελεί χώρο στρατηγικού ενδιαφέροντος για την Άγκυρα. Περιλαμβάνει τη μισή επαρχία της Idlib, τη μισή επαρχία του Χαλεπιού και το κρίσιμο σταυροδρόμι της al-Bab που ελέγχει τους οδικούς άξονες από τα δυτικά παράλια, ως τη Συριακή ενδοχώρα στα νότια προς Raqqa και Deir al-Zour (Ισλαμιστικά προπύργια), και ανατολικά προς τη Hasaka (Κούρδοι).
Με τον έλεγχο της κωμόπολης Maarat al Numan και της πόλης του Χαλεπιού, η Τουρκία ουσιαστικά απομονώνει την περιοχή της Συρίας στα βορειοδυτικά και μαντρώνει τους Κούρδους μεταξύ Jarabulus από τα δυτικά τουρκικά σύνορα από το βορρά, αποκτά τον έλεγχο της οδικής επικοινωνίας στα νότια, και στα ανατολικά στα ιρακινά σύνορα, στην περιοχή του Sinjar που ήδη επιχειρεί με δυνάμεις της.
Εντυπωσιακή στρατηγική
Και ενώ φαινομενικά η Τουρκία δείχνει να κινείται σε συγκρουσιακή πορεία με τα συμφέροντα των ΗΠΑ - Ισραήλ στην περιοχή της βόρειας Συρίας, στην πραγματικότητα η στρατηγική της Άγκυρας είναι εντυπωσιακά ισορροπημένη και δείχνει την εκπληκτική ικανότητα των Τούρκων επιτελών στη διαμόρφωση των συνθηκών στο περιφερειακό περιβάλλον.
Διότι την ίδια ώρα που η Άγκυρα πιέζει την αμερικανική ατζέντα στην περιοχή, ακόμη περισσότερο πιέζει την ατζέντα της Δαμασκού, της Τεχεράνης και της Μόσχας, κάτι που τόσο πολύ χρειάζεται η Ουάσιγκτον και ο νέος Αμερικανός πρόεδρος ενόψει διπλωματικών πρωτοβουλιών στο Ουκρανικό και το Παλαιστινιακό ζήτημα.
Η Μόσχα ήδη δεσμεύτηκε σε αποστολή βοήθειας προς τη Συρία, βοήθεια που θα λείψει από τους Ρώσους στην πολεμική τους προσπάθεια εναντίον της Ουκρανίας. Ομοίως η Τεχεράνη θα πρέπει να μειώσει τη στήριξη προς τη Χέζμπολάχ στο Λίβανο για να στηρίξει τη Δαμασκό.
Άρα, εδώ έχουμε μια Τουρκία που γίνεται για ακόμα μια φορά ρυθμιστής του παιχνιδιού. Αναλαμβάνοντας καλά ζυγισμένα ρίσκα, εξυπηρετεί τη μακρόπνοη στρατηγική της, χωρίς καν να εκθέτει τις εθνικές της δυνάμεις σε κίνδυνο, ούτε καν το διπλωματικό της κεφάλαιο.
Το βέβαιο για εμάς, είναι ότι έχουμε να κάνουμε με έναν πολύ ικανό αντίπαλο! Ελπίζω να το λαμβάνουμε υπόψη μας και να πάψουμε να δίνουμε βήμα σε όσους παίζουν το αφήγημα της «τελειωμένης» Τουρκίας. Ούτε «τελειωμένη» είναι, αλλά ούτε και ανίκητη!
*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος
