Την εκτίμηση ότι η Τουρκία του Ερντογάν επιχειρεί να πατήσει σταθερά πόδι στη Συρία, με αφορμή την κατάληψη του Χαλεπίου από τους τζιχαντιστές, εκφράζει ο διεθνολόγος και καθηγητής στρατιωτικών σχολών, δρ. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος σε συνέντευξή του στο Liberal.
Σύμφωνα με τον διαπρεπή διεθνολόγο, η διεθνής κοινότητα αιφνιδιάστηκε απολύτως από την επέλαση των ισλαμιστών τρομοκρατών της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας, ενώ επισημαίνει πως τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν δεν πρόκειται να παραμείνουν αδρανείς, γεγονός που συνιστά θρυαλλίδα σημαντικών εξελίξεων.
Συνέντευξη στον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο
Κύριε καθηγητά, τι σημαίνει πρακτικά η επανενεργοποίηση των τζιχαντιστών στη Συρία μετά και την αστραπιαία κατάληψη του Χαλεπίου, για πρώτη φορά έπειτα από οκτώ χρόνια;
Αρχικώς, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη επίθεση των τζιχαντιστών, τα τελευταία έτη. Αυτή προήλθε από έναν συνασπισμό ομάδων, στον οποίο κυριαρχεί το συριακό παρακλάδι της Αλ Κάιντα, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS). Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχουν και πολλοί αντάρτες, οι οποίοι υποστηρίζονται από την Τουρκία. Η επίθεση ήταν πολύ καλά σχεδιασμένη. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, φαίνεται ότι υπάρχουν αρκετοί νεκροί και από τις δύο πλευρές, αλλά οι κυβερνητικές δυνάμεις ηττήθησαν. Πάντως, το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ ισχυρίζεται ότι έγινε συντεταγμένη υποχώρηση των στρατευμάτων του εκτός πόλης, ώστε αυτά να αναδιοργανωθούν.
Το Χαλέπι είναι πολύ κοντά στην πόλη Ιντλίμπ (μία από τις τελευταίες που δεν έχουν περιέλθει υπό τον έλεγχο του καθεστώτος Άσαντ) και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας. Οι κυβερνητικές δυνάμεις δεν ανέμεναν αυτή την επίθεση. Σημειωτέον ότι στη σύρραξη ενεπλάκη και η ρωσική Πολεμική Αεροπορία, η οποία βομβαρδίζει θέσεις των αντικυβερνητικών δυνάμεων.
Κατ’ ουσίαν, ανοίγει ένα νέο μέτωπο για τη Ρωσία, η οποία αναγκάζεται να εμπλακεί και πάλι ενεργά στον πόλεμο της Μέσης Ανατολής. Αυτό, οπωσδήποτε, δεν είναι ευχάριστο για τη Μόσχα, μεσούντος του πολέμου στην Ουκρανία. Φαίνεται ότι το καθεστώς Άσαντ στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στη Χεζμπολάχ, η οποία, όμως, αυτή τη στιγμή, έχει επικεντρώσει τις προσπάθειές της στον Λίβανο, όπου έχει δεχτεί καίρια πλήγματα.
Επομένως, χωρίς την Χεζμπολάχ και με τους Ρώσους να παραμένουν απασχολημένοι στο μέτωπο της Ουκρανίας, το συριακό καθεστώς δείχνει ότι κλυδωνίζεται επικίνδυνα. Ωστόσο, από τη στιγμή που οι Ρώσοι ξαναμπαίνουν στο παιχνίδι – γιατί δεν θέλουν επ’ ουδενί λόγω να χάσουν τη Συρία, καθώς εκεί έχουν τις τελευταίες βάσεις τους στη Μεσόγειο – θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να διατηρήσουν το καθεστώς Άσαντ στην εξουσία.
Ιδιαιτέρως αρνητική εξέλιξη για τους Ρώσσους είναι η κατάληψη από τους αντικαθεστωτικούς δύο βάσεων της συριακής Πολεμικής Αεροπορίας, της Abu al-Duhur και της Sehid Swad al Qwai, από τις οποίες εξορμούσαν τα αεροπλάνα του καθεστώτος Άσαντ εναντίον των αντιπάλων του.
Έχουμε, λοιπόν, ξαφνικά ένα νέο μέτωπο, στο οποίο εμπλέκονται και γειτονικά με τη Συρία κράτη. Η Τουρκία, αν και δηλώνει επισήμως ότι ουδέν εγνώριζε, είναι προφανές ότι είχε σαφή γνώση των τεκταινομένων…
Με προλάβατε ως προς την απάντησή σας για το θέμα της Άγκυρας, καθώς με την κατάληψη του Χαλεπίου ήδη αρκετοί κατηγορούν τον Πρόεδρο Ερντογάν γι’ αυτό που συνέβη. Κατά την άποψή Σας, τι θέλει να πετύχει ο Τούρκος πρόεδρος; Μήπως προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα;
Ακριβώς! Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα πριν την ορκωμοσία του Προέδρου Τραμπ. Υπό το πρίσμα αυτό, η Τουρκία προσπαθεί να πατήσει σταθερά πόδι στην περιοχή, να αμφισβητήσει δυναμικά κάθε σκέψη για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους και να επεκτείνει την επιρροή της στη Συρία εν όψει των νέων εξελίξεων. Από την πλευρά τους, οι Κούρδοι φοβούνται ότι δεν αποκλείεται τόσο οι Ισραηλινοί, οι οποίοι επιθυμούν τη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους, όσο και οι Αμερικανοί υπό τη διοίκηση Τραμπ να αλλάξουν πολιτική. Άλλωστε, επί ημερών του τελευταίου, οι Αμερικανοί εγκατέλειψαν τους Κούρδους.
Βεβαίως, θα πρέπει να αναφερθεί σε αυτό το σημείο ότι ο κ. Τραμπ έχει ένα δέλεαρ για την Άγκυρα. Φημολογείται ότι ενδεχομένως θα ξαναβάλει τους Τούρκους στο πρόγραμμα των F-35. Ορισμένοι Αμερικανοί δημοσιογράφοι έγραψαν ότι η Τουρκία θα υποβάλει αίτημα για την απόκτηση 40 μαχητικών F-35, μετά τις 20 Ιανουαρίου. Συνεπώς, ο εκλεγείς Πρόεδρος μπορεί να τη δελεάσει με την αποδοχή του, ενδεχόμενο που, αν πραγματοποιηθεί, θα αποβεί εις βάρος της Ελλάδας. Προς τούτο, η Αθήνα θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη, καθώς πολλοί κάνουν λόγο για τεκτονικές αλλαγές στην περιοχή μας. Πάντως, μπορεί με ασφάλεια να ειπωθεί ότι η μη δημιουργία κουρδικού κράτους είναι βασική προτεραιότητα για την Άγκυρα, ανεξαρτήτως ανταλλαγμάτων.
Ποιος ο ρόλος του Ιράν και της Χεζμπολάχ με φόντο τα τεκταινόμενα στη Συρία;
Το Ιράν στηρίζει αδιαμφισβήτητα το καθεστώς Άσαντ, καθώς αποτελεί πολύτιμο κρίκο στην αλυσίδα που ξεκινάει από την Τεχεράνη, περνάει από τις σιϊτικές περιοχές του Ιράκ, συνεχίζει στη Συρία και καταλήγει στη Χεζμπολάχ, στον Λίβανο. Επομένως, το Ιράν δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει την επιρροή του στη Συρία. Προς τούτο, έχει βοηθήσει τον Άσαντ ποικιλοτρόπως. Είναι δεδομένο ότι η Τεχεράνη δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη προ της τελευταίας, δυσμενούς για τα συμφέροντά της, εξέλιξης.
Φοβάστε μια περαιτέρω διάχυση και διασπορά των πολεμικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις στη Συρία;
Βρισκόμαστε ενώπιον μίας νέας κατάστασης, καθώς ήταν ένα μέτωπο, το οποίο είχε παραμείνει αδρανές επί πολλά χρόνια. Πρόκειται για μία άριστα προετοιμασμένη στρατιωτική επιχείρηση, η οποία, ουσιαστικά, ξαναβάζει στον χάρτη μία κρίση εν υπνώσει, αυτή που είχε ξεσπάσει με τον εμφύλιο στη Συρία πριν από αρκετά χρόνια.
Από το 2016 και μετά, το μέτωπο αυτό θεωρείτο λίγο-πολύ σταθεροποιημένο. Ξαφνικά, βλέπουμε τις πολεμικές συγκρούσεις να αναζωπυρώνονται εκ νέου. Συνεπώς, ουδείς δύναται με ασφάλεια να προβλέψει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση. Είναι βέβαιον ότι η Τεχεράνη, ως βασικός σύμμαχος της Δαμασκού, θα επιβεβαιώσει με κάθε τρόπο την υποστήριξή της στο καθεστώς Άσαντ και θα προσπαθήσει να το διατηρήσει στην εξουσία. Εντούτοις, χωρίς την ουσιαστική βοήθεια της Μόσχας, ίσως είναι δύσκολο για τις κυβερνητικές δυνάμεις να αντέξουν.
Ποια είναι η στάση της διεθνούς κοινότητας απέναντι σε αυτό το νέο κεφάλαιο της κρίσης στη Μέση Ανατολή;
Θα τη δούμε σύντομα να δραστηριοποιείται. Είναι γεγονός ότι η διεθνής κοινότητα παραμένει ακόμα απολύτως αιφνιδιασμένη απ’ αυτό που συνέβη στο Χαλέπι, καθώς έχει στρέψει την προσοχή της στη Λωρίδα της Γάζας (και λιγότερο στη Δυτική Όχθη), στον Λίβανο και φυσικά στην Ουκρανία, όπου ο Πρόεδρος Πούτιν απειλεί με χρήση πυρηνικών όπλων. Επομένως, η διεθνής κοινότητα βρίσκεται ξαφνικά προ μιας νέας κρίσεως, η οποία εντοπίζεται στην ήδη εύφλεκτη Μέση Ανατολή και θα μπορούσε να αποτελέσει θρυαλλίδα εξελίξεων. Προς τούτο, υπάρχει ένα γενικότερο «μούδιασμα». Εντούτοις, πρέπει να αντιδράσει το ταχύτερο δυνατόν γιατί ο κόσμος, και δη η περιοχή μας, δεν μπορεί να αντέξει μία νέα κρίση με απροσδιόριστη έκβαση. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι κάθε πρόβλεψη στις διεθνείς σχέσεις είναι επισφαλής, καθώς ζούμε σε ένα εύθραυστο γεωπολιτικό περιβάλλον.
* Ο Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος είναι διεθνολόγος και καθηγητής στρατιωτικών σχολών
