Του Ιωάννη Λεοντακιανάκου
Η κρίσιμη ημερομηνία της 29ης Μαρτίου 2019 για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) πλησιάζει. Επομένως, για τους φίλο-ευρωπαίους Βρετανούς βουλευτές έρχεται η στιγμή της αλήθειας. Το καίριο ερώτημα για την αποφυγή ενός Brexit χωρίς συμφωνία έγκειται στην επιλογή ή του σχεδίου σύνδεσης ΕΕ και ΗΒ τύπου “Νορβηγία” ή της διενέργειας ενός δεύτερου δημοψηφίσματος.
Τα γεγονότα εξελίσσονται γρήγορα. Την ερχόμενη Τρίτη 15 Ιανουαρίου, η Βρετανίδα πρωθυπουργός, Τερέζα Μέι, αναμένεται να βιώσει μια ψυχρολουσία με την καταψήφιση της πρότασής της στο κοινοβούλιο για την συμφωνία εξόδου της χώρας από την ΕΕ. Η απόρριψη αυτή μπορεί να είναι ακόμη πιο δεσμευτική, κατόπιν της τροπολογίας που κατέθεσε η βουλευτής του Εργατικού κόμματος Χίλαρι Μπένν, σύμφωνα με την οποία οι βουλευτές δύνανται να απορρίψουν ταυτόχρονα την συμφωνία της Μέι και την μη ύπαρξη συμφωνίας αποχώρησης.
Μετά την εκτιμώμενη καταψήφιση της συμφωνίας, η πρωθυπουργός οφείλει, σύμφωνα με την ψηφισμένη τροπολογία του βουλευτού των Τόρις, Ντομινίκ Γκριβ, να επιστρέψει στο κοινοβούλιο εντός τριών εργασίμων ημερών για να παρουσιάσει ένα εναλλακτικό σχέδιό (Plan B), το οποίο εκτιμάται ότι θα είναι το ίδιο ή σχεδόν το ίδιο με το σχέδιο που θα έχει απορριφθεί. Τότε, οι βουλευτές θα έχουν το δικαίωμα να παρουσιάσουν τις δικές τους εναλλακτικές προτάσεις στην πρωθυπουργό, οι οποίες αναμένεται να είναι επιλογή ενός σχεδίου συνεργασίας ΗΒ-ΕΕ τύπου “Νορβηγία Plus” ή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος.
Τι είναι όμως το μοντέλο “Νορβηγία”; Απαιτείται να διευκρινισθεί ότι αφορά στην δυνατότητα που παρέχεται σε κράτη μη μέλη της ΕΕ, αλλά μέλη της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών - ΕΖΕΣ (European Free Trade Association -EFTA) και κατά συνέπεια του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου - ΕΟΧ (European Economic Area - EEA), να έχουν πρόσβαση στην κερδοφόρα ενιαία αγορά της ΕΕ για αγαθά και υπηρεσίες (βλ. Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν). Ορισμένοι νομοθετικοί κύκλοι στο ΗΒ έχουν υποστηρίξει την ιδέα υιοθέτησης ενός σχεδίου συνεργασίας με την ΕΕ, γνωστού ως “Νορβηγία Plus”, το οποίο υπονοεί ότι η ρύθμιση θα είναι μια ενισχυμένη έκδοση του αρχικού σχεδίου, στην οποία το ΗΒ θα μπορούσε να παραμείνει επιπλέον σε τελωνειακή ένωση με την ΕΕ.
Η κατάθεση των εναλλακτικών σεναρίων δεν θα έχει την πολυτέλεια επαρκούς χρόνου για προβληματισμό και συζήτηση. Και εδώ μπορεί να κρύβεται η παγίδα. Με προϋπόθεση ότι τυχόν προσπάθεια του Τζέρεμι Κόρμπιν, ηγέτη των Εργατικών, για πρόταση μομφής στην κυβέρνηση Μέι αποτύχει, η πιθανότητα γενικών εκλογών απομακρύνεται. Τότε οι φίλο-ευρωπαίοι βουλευτές θα πρέπει να προσέξουν για μη διαίρεση των δυνάμεών τους και απομάκρυνση από τον στόχο τους που είναι η αποδυνάμωση όλων των προτεινομένων σχεδίων για Brexit και η παραμονή ως τελευταίας λύσης η προσφυγή στους πολίτες μέσω ενός δεύτερου δημοψηφίσματος. Είναι πιθανόν, η πρωθυπουργός Μέι να επιλέξει πρώτα να γίνει ψηφοφορία για ένα νέο δημοψήφισμα πριν την απόρριψη του σχεδίου “Νορβηγία plus”, καθώς το εν λόγω σχέδιο έχει αποκτήσει, πρόσφατα, υποστηρικτές τόσο στους Τόρις όσο και στους Εργατικούς –-συμπεριλαμβανομένου, πιθανότατα, και του ηγέτη τους Κόρμπιν.
Ωστόσο, η υιοθέτηση του σχεδίου “Νορβηγία plus” κρύβει σημαντικά μειονεκτήματα.
Πρώτον, το ΗΒ θα παραμείνει μεν στην ενιαία αγορά, το οποίο συνεπάγεται τον μη οικονομικό τραυματισμό της χώρας από το Brexit –- εκθέσεις τόσο του Υπουργείου Οικονομικών όσο και της Τράπεζας της Βρετανίας κοστολογούν τις συνέπειες ενός Brexit, ανάλογα με τον τρόπο υλοποίησης του, σε απώλειες ΑΕΠ την επόμενη 15ετία που θα κυμαίνεται από 2% έως 8% --, αλλά στερείται φωνής και βέτο στο τραπέζι αποφάσεων της ΕΕ.
Δεύτερον, Η Βρετανία θα κληθεί να καταβάλλει μεγάλες πληρωμές σε μετρητά (αν και λιγότερα απ' ότι ως κ-μ της ΕΕ) και θα υπόκειται στη δέσμευση για την ελεύθερη μετακίνηση ατόμων (ελευθερία εργασίας), η οποία αντιτίθεται με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης για αυστηροποίηση της νομοθεσίας στην κίνηση μεταναστών.
Τρίτον, το ΗΒ θα πρέπει πρώτα να συμμετάσχει στην ΕΖΕΣ, καθώς μόνο τα κ-μ της ΕΕ ή της ΕΖΕΣ δύνανται να είναι μέλη του ΕΟΧ. Όμως, η αίτηση του ΗΒ για είσοδο στην ΕΖΕΣ θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αντίσταση από τα σημερινά μέλη -- την Ελβετία και τους συμμετέχοντες στον ΕΟΧ Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν -- για το λόγο ότι το μέγεθος της Μεγάλης Βρετανίας θα έριχνε την ισορροπία του ομίλου. Επιπλέον, όλες οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα πρέπει να συμφωνήσουν να ανοίξουν τον ΕΟΧ σε νέο συμμετέχοντα, γεγονός που πιθανόν να δημιουργήσει νέα πολιτικής φύσης εμπόδια, καθώς απαιτείται να διασφαλισθεί ότι τα ρυθμιστικά πρότυπα της ΕΖΕΣ είναι σύμφωνα με τα ισχύοντα στην ΕΕ.
Επομένως, η σωσίβια λέμβος για το ΗΒ είναι μια δημόσια ψηφοφορία; Αυτό είναι το καίριο και επείγον ερώτημα που πιέζει σήμερα τους βουλευτές, κυρίως του Εργατικού Κόμματος και ειδικότερα της ηγεσίας του. Σπανίζει η περίπτωση όπου μια αντιπολίτευση έχει την δυνατότητα να διαμορφώσει την εξέλιξη των γεγονότων. Στην συγκεκριμένη, όμως, χρονική συγκυρία το Εργατικό κόμμα μπορεί να κατευθύνει τη χώρα προς την ασφάλεια. Εάν δεν το κάνει, το πλοίο του κράτους ταξιδεύει προς καταστροφή. Και η στιγμή της κρίσης για το σύνολο των μελών του βρετανικού κοινοβουλίου έρχεται κάθε ημέρα και πιο κοντά.
