Στο τέλος της εβδομάδας, πάνω από 400 εκατομμύρια Ευρωπαίοι θα κληθούν να ψηφίσουν για την ανάδειξη του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εκλέγοντας τους ανθρώπους που θέλουν να τους εκπροσωπήσουν στο νομοθετικό σώμα της Ένωσης.
Οι εκλογές αυτές είναι ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο μπορούν να επηρεάσουν την πολιτική της ΕΕ, ωστόσο φαίνεται ότι οι ευρωκάλπες δεν συγκινούν πολύ τους πολίτες. Σε άρθρο τους στο European Affairs, οι Hazar Deniz Eker και Julius E. O. Fintelmann εξηγούν το φαινόμενο αυτό και το πραγματικό διακύβευμα των ευρωεκλογών.
Διακυβεύονται πολλά περισσότερα από τη μελλοντική σύνθεση του ΕΚ, τονίζουν οι συντάκτες. Και εξηγούν: Η ΕΕ αντιμετωπίζει πρόβλημα δημοκρατίας.
Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ αποτυγχάνουν να επικοινωνήσουν πώς η ΕΕ επηρεάζει τη ζωή όλων των πολιτών της Ένωσης. Χωρίς ένα καλύτερο όραμα για την Ευρώπη, χωρίς πολίτες που εμπλέκονται σε συζητήσεις για το ποια θα μπορούσε και θα έπρεπε να είναι η Ευρώπη, η ΕΕ αφήνει ανοιχτό ένα επικίνδυνα μεγάλο κενό που τώρα γεμίζει με κινδυνολογία και ιδεολογίες μίσους.
Αυτές οι εκλογές δεν είναι τόσο «ευρωπαϊκές» όσο ισχυρίζονται οι πολιτικοί στις Βρυξέλλες. Κάθε κράτος μέλος έχει τις δικές του εθνικές λίστες υποψηφίων, προερχόμενοι από πολιτικά κόμματα. Ενώ ορισμένα κόμματα αυτοπροβάλλονται ως πανευρωπαϊκά, η πραγματικότητα είναι ότι οι «ευρωπαϊκές» εκλογές είναι κυρίως ένα «άθροισμα εθνικών συμφερόντων». Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει μόνο αν ψηφίζαμε σε λίστες που ξεπερνούν τα σύνορα της χώρας μας.
Συχνά, η ψήφος στις ευρωπαϊκές εκλογές αντιμετωπίζεται περισσότερο ως ένας τρόπος μέτρησης της αποτελεσματικότητας των πολιτικών κομμάτων στο εσωτερικό της χώρας τους. Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι, τονίζουν οι συντάκτες.
Μια ευρωπαϊκή κάλπη θα πρέπει να αφορά ευρωπαϊκά ζητήματα - θέματα που αφορούν όλους τους πολίτες και στα 27 κράτη μέλη. Γιατί λοιπόν δεν συμβαίνει αυτό;
Τα βασικά ζητήματα στην ατζέντα της ΕΕ διαφέρουν ως προς τον βαθμό ανησυχίας που εκφράζουν οι πολίτες ανά κράτος. Η Πολωνία ανησυχεί περισσότερο για τον πόλεμο, η Εσθονία για τους φόρους και η Μάλτα για το περιβάλλον, ενώ η Ελλάδα φαίνεται να ανησυχεί περισσότερο για την Υγεία. Οι Ευρωπαίοι ενδιαφέρονται για πολλά ζητήματα, αλλά η υγεία, ο πόλεμος, το περιβάλλον και η αγοραστική δύναμη είναι τα πιο επείγοντα.
Το έλλειμμά μας
Το ΕΚ δεν λειτουργεί όπως τα περισσότερα εθνικά κοινοβούλια.
Ενώ μπορεί να διαμορφώνει την πολιτική της ΕΕ μέσω της (μη) έγκρισης των προτάσεων και του δημοσιονομικού ελέγχου, το «σημαντικότερο» όργανο στις Βρυξέλλες είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - το μόνο όργανο που μπορεί πραγματικά να δρομολογήσει νόμους και επίσης ένα όργανο που δεν εκλέγεται από τους πολίτες, αναφέρουν.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έχει βαρύτητα. Οι νόμοι που ψηφίζονται στο ΕΚ έχουν αντίκτυπο για όλους τους πολίτες της Ένωσης. Μαζί με το Συμβούλιο της ΕΕ, το Κοινοβούλιο έχει ίσες εξουσίες στη λήψη αποφάσεων για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, η οποία επεξεργάζεται τακτικά νόμους σχετικά με το περιβάλλον, την υγεία, την ψηφιακή ασφάλεια, τη λογοδοσία των εταιρειών και πολλά άλλα.
Ωστόσο, η ΕΕ σπάνια καταφέρνει να επικοινωνεί το έργο της στους πολίτες. Η χάραξη πολιτικής της ΕΕ παραμένει μακριά από τους πολίτες και η επικοινωνία της χρησιμοποιεί συνήθως περίπλοκη ορολογία. Λίγοι στις Βρυξέλλες φαίνεται να ενδιαφέρονται αρκετά. Αντίθετα, αυτός ο τρόπος εργασίας επιδοκιμάζεται από τη «φούσκα» των τεχνοκρατών και των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής των Βρυξελλών.
Μερικές φορές, αυτό είναι μια συνειδητή επιλογή: δεν έχουμε μηχανισμούς για να θέσουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προ των ευθυνών τους, και χωρίς ενημερωμένους πολίτες, οι Βρυξέλλες μπορούν να συνεχίσουν την τεχνοκρατική διακυβέρνηση της Ευρώπης.
Μετά την κρίση της Ευρωζώνης το 2009, η έλλειψη επικοινωνίας και ενεργού πολιτικού διαλόγου σήμαινε ότι λίγοι πολίτες της ΕΕ γνώριζαν τις κινήσεις των Βρυξελλών για την καταπολέμηση της κρίσης. Αν η ΕΕ δεν επιλύσει το ζήτημα αυτό, θα επιχειρήσουν να το κάνουν άλλοι.
«Η ευρωπαϊκή συμμορία»
Αυτοί οι «άλλοι» είναι τα ακροδεξιά πολιτικά κινήματα. Για χρόνια, κατηγόρησαν τις Βρυξέλλες για όλες τις μεγάλες αποτυχίες πολιτικής, αλλά πήραν τα εύσημα για όλες τις επιτυχίες. Εκμεταλλεύτηκαν τις λανθασμένες επικοινωνιακές προσπάθειες της ΕΕ για να διαστρεβλώσουν τη δική τους αφήγηση για τις πράξεις των Βρυξελλών. Πρόσφατα, μάλιστα, τα ακροδεξιά κόμματα εργαλειοποίησαν τις διαμαρτυρίες των αγροτών σε όλη την Ευρώπη, υπεραπλουστεύοντας τες σε μια μάχη «αγρότες εναντίον της ΕΕ».
Ωστόσο, η ακροδεξιά ξέρει τι θέλει. Θέλουν μια Ευρώπη των εθνών-κρατών με μια πιο αδύναμη ΕΕ, με ομοϊδεάτες πολιτικούς γύρω από το τραπέζι των αποφάσεων. Θέλουν να καταργήσουν τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ, να εξωτερικεύσουν τις διαδικασίες μετανάστευσης και ασύλου και δεν τους αρέσει να ακολουθούν κατά γράμμα του κανόνες του Κράτους Δικαίου ή την ελευθερία του Τύπου, αναφέρουν οι συντάκτες.
Ωστόσο, δεν συμφωνούν σε όλα. Οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ECR) και η Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID), φαίνεται να είναι αγεφύρωτα διχασμένες ως προς την υποστήριξη της Ουκρανίας. Πρόσφατα, η ομάδα ID έδιωξε το γερμανικό κόμμα AfD για τις ακροδεξιές θέσεις του σχετικά με τη μετανάστευση.
Ωστόσο, η διολίσθηση αυτή οφείλεται σε εκλογικούς υπολογισμούς. Το κόμμα του Εθνικού Συναγερμού της Μαρίν Λεπέν, το οποίο κυριαρχεί στην ευρωομάδα, δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του να εμφανίζεται δίπλα σε κόμματα όπως το AfD, αν θέλει να κερδίσει τις εκλογές. Είναι απίθανο αυτή η διολίσθηση να επηρεάσει την ακροδεξιά εκλογική συμπεριφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Δικό μας όραμα
Οι Ευρωπαίοι αξίζουν περισσότερα από αυτά που υπόσχεται το «όραμα» της ακροδεξιάς, απέναντι στις τεράστιες προκλήσεις στις οποίες μόνο μια ενωμένη Ευρώπη μπορεί να απαντήσει.
Χρειαζόμαστε χώρο για συζήτηση και συμφωνία σχετικά με το τι είδους Ευρώπη θέλουμε. Η ιδέα αυτή της διαμόρφωσης της δικής μας Ευρώπης θα πρέπει να μας ενθουσιάζει και να εργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Καθώς η ΕΕ αδυνατεί να μεταδώσει αυτόν τον ενθουσιασμό, πρέπει να δημιουργήσουμε εναλλακτικές πλατφόρμες όπου μπορούμε να συζητήσουμε για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης. Αυτό είναι και το ζητούμενο αυτών των εκλογών, τονίζουν οι δύο συντάκτες. Ήρθε η ώρα να δείξουμε στον υπόλοιπο κόσμο τι είδους Ευρώπη - και κατ' επέκταση τι είδους κόσμο - Θέλουμε και μπορούμε να έχουμε.
