Στον απόηχο της πρόσφατης συνάντησης Τραμπ - Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο επικεντρώθηκε ο κ. Γαβριήλ Χαρίτος, επισκέπτης καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ και του κυπριακού Ινστιτούτου Μελετών Πολιτικής και Δημοκρατίας (ΙΜΠΔ).
Η ανακοίνωση της επίσημης έναρξης των απευθείας συνομιλιών ΗΠΑ - Ιράν το ερχόμενο Σάββατο, 12/4, στο Σουλτανάτο του Ομάν ήταν η σημαντικότερη εξέλιξη της συνάντησης Τραμπ-Νετανιάχου. Σχολιάζοντας αυτό το νέο δεδομένο, ο κ. Χαρίτος επεσήμανε ότι η πληροφορία αυτή δεν προκάλεσε έκπληξη στο Ισραήλ, καθότι είχε ήδη διαρρεύσει από την κρατική ισραηλινή τηλεόραση προ δεκαημέρου ότι Αμερικανοί και Ιρανοί αξιωματούχοι συναντώνται επί σειρά εβδομάδων και ανά τακτά διαστήματα στο Σουλτανάτο του Ομάν προκειμένου να υιοθετηθεί ένα νέο επικαιροποιημένο πλαίσιο ελέγχου του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Ως εκ τούτου, ούτε και ο Νετανιάχου ξαφνιάστηκε όταν άκουσα δια στόματος Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο σχετικά με την πραγματοποίηση της επικείμενης συνάντησης» όπως είπε ο Γαβριήλ Χαρίτος στο Πρώτο Πρόγραμμα.
Ωστόσο, ενδιαφέρον παρουσιάζει ο απόηχος αυτής της εξέλιξης σε ισραηλινό επίπεδο. Συγκεκριμένα, ο Βενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε λίγο προτού επιβιβαστεί χθες βράδυ στην πτήση του προς το Ισραήλ, ότι δύο θα πρέπει να είναι οι εκδοχές της έκβασης των συνομιλιών του Σαββάτου: Είτε να δοθεί η δυνατότητα σε ισραηλινά και αμερικανικά κλιμάκια να καταστρέψουν επί τόπου και εντός ιρανικού εδάφους τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας, είτε να καταρρεύσουν οι συνομιλίες με επόμενο στάδιο την στρατιωτική δράση.
Αναφερόμενος σε αυτές τις δηλώσεις, ο κ. Χαρίτος επεσήμανε το διαπραγματευτικό περιβάλλον της Μέσης Ανατολής – ή αλλιώς, την «λογική του παζαριού», που προβλέπει ότι πάντοτε στην αρχή μιας διαπραγμάτευσης, όλα τα μέρη προβάλουν μαξιμαλιστικά αιτήματα για να επιτύχουν τουλάχιστον τα μισά από όσα επιδιώκουν. Από την άλλη όμως, δεν θα πρέπει να διαφεύγει το δεδομένο ότι από την έναρξη της δεύτερης θητείας Τραμπ, η ισραηλινή αεράμυνα έχει ενισχυθεί σημαντικά από αμερικανικά οπλικά συστήματα και ότι οι ΗΠΑ έχουν αυξήσει τη στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή.
Πρόσθετο ενδιαφέρον παρουσιάζει το στοιχείο πως, παρότι ο Ηγέτης της Επανάστασης Αλί Χαμενεΐ δήλωσε πρόσφατα ότι το Ιράν δεν πρόκειται να διαπραγματευτεί «σε συνθήκες πίεσης», στην πραγματικότητα αυτό συμβαίνει, λαμβάνοντας υπόψιν την στρατιωτική κινητικότητα σε περιφερειακό επίπεδο. Ωστόσο, τόνισε ο κ. Χαρίτος, ότι πριν από την επικείμενη επίσημη «πρώτη» συνάντηση Ιράν-ΗΠΑ ύστερα από πολλά χρόνια, έχουν προηγηθεί εβδομάδες επί εβδομάδων διμερείς παρασκηνιακές επαφές, οι περισσότερες εκ των οποίων πραγματοποιήθηκαν, όπως όλα δείχνουν, στο Ομάν.
ΗΠΑ και Ισραήλ εμμένουν στο σχέδιο εκκένωσης της Γάζας
Όσον αφορά την κατάσταση στη Γάζα, Τραμπ και Νετανιάχου διαβεβαίωσαν εκ νέου την σύμπτωση των απόψεών τους στοχεύονται στην προώθηση του λεγόμενου ‘σχεδίου εκκένωσης’ του παλαιστινιακού θύλακα, τονίζοντας συγχρόνως ότι υπάρχουν «πάνω από δέκα χώρες» που δηλώνουν πρόθυμες να δεχθούν εκτοπισμένους Παλαιστινίους στο έδαφός τους, εφόσον αποφασίσουν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους εθελοντικά. Ο κ. Χαρίτος επεσήμανε ότι για πρώτη φορά, ο Ντόναλντ Τραμπ άφησε το ενδεχόμενο ο εκτοπισμός των Παλαιστινίων να είναι προσωρινός, έως την αποπεράτωση της ανοικοδόμησης του θύλακα. Από την άλλη, εξέφρασε την εκτίμηση ότι οι αλλεπάλληλες προτάσεις εκεχειρίας που προωθούνται κυρίως από την Αίγυπτο, μάλλον έχουν χάσει το momentum και δυστυχώς οι επιχειρήσεις στη Γάζα συνεχίζονται.
Τραμπ προς Ερντογάν: Σαφείς προειδοποιήσεις "μετά πολλών επαίνων"
Ενδιαφέρον παρουσίασε η εκτενής αναφορά του Ντόναλντ Τραμπ ως προς την προσωπικότητα του Προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Επιχειρώντας μία αποτίμηση των λεγομένων του, ο Γαβριήλ Χαρίτος τόνισε ότι η έμφαση στα «καλά λόγια» του Τραμπ για τον Ερντογάν, μας απομακρύνουν από την πραγματική εικόνα των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας. Συγκεκριμένα, αφού σχολίασε ότι πράγματι οι έπαινοι Τραμπ για τον Ερντογάν έχουν αναμφίβολη σημασία, ωστόσο ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έθεσε συγκεκριμένα όρια στην Τουρκία.
Ειδικότερα, ο Ντόναλντ Τραμπ, αφ’ ενός προσφέρθηκε να μεσολαβήσει ανάμεσα στο Ισραήλ και την Τουρκία για τις διαφορές που έχουν στη Συρία, αφ’ ετέρου ξεκαθάρισε στην Άγκυρα ότι η επιρροή που επιθυμεί να εγκαθιδρύσει στη συριακή επικράτεια δεν θα πρέπει να παραβιάζει τη ζώνη επιρροής που έθεσε το Ισραήλ για τον εαυτό του (από την Παλμύρα και νοτιότερα). Παράλληλα, ο κ. Χαρίτος επεσήμανε ότι δεν θα πρέπει να θεωρείται τυχαία σύμπτωση η δημοσιοποίηση του περιεχομένου του αμερικανικού νομοσχεδίου που θεσμοθετεί τη στρατιωτική συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ στο πλαίσιο του σχήματος «3+1». Με αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ έθεσαν την ίδια ημέρα και ένα δεύτερο σημαντικό όριο στις περιφερειακές επιδιώξεις της Τουρκίας – αυτή τη φορά, στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
