Όταν το ΝΑΤΟ ιδρύθηκε το 1949, η αρχική στρατηγική προέβλεπε ότι τα ευρωπαϊκά μέλη θα καθυστερούσαν μια ενδεχόμενη εισβολή, κερδίζοντας χρόνο ώστε οι Ηνωμένες Πολιτείες να ενεργοποιήσουν την τεράστια πολεμική τους μηχανή και να μεταφέρουν στρατεύματα, υλικά και εφόδια στην Ευρώπη.
Σημεία εισόδου, όπως τα λιμάνια της Αμβέρσας και του Ρότερνταμ, προορίζονταν για την αποβίβαση δυνάμεων και εξοπλισμού, οι οποίοι θα κατευθύνονταν προς τα μέτωπα μέσω σιδηροδρόμων και οδικού δικτύου.
Οι εμπνευστές του ΝΑΤΟ, ωστόσο, δεν είχαν προβλέψει ποτέ ένα σενάριο στο οποίο η συμμαχία θα πορευόταν χωρίς την παρουσία των ΗΠΑ. Για δεκαετίες, ολόκληρη η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας στηριζόταν στη διαρκή αμερικανική στρατιωτική παρουσία. Πλέον, μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, η Ουάσινγκτον έχει αποσύρει τη δέσμευσή της στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και η ήπειρος ενδέχεται να μείνει έκθετη.
«Το αν οι ΗΠΑ θα παραμείνουν ή όχι στο ΝΑΤΟ ή στην Ευρώπη είναι ένα εύλογο ερώτημα», δήλωσε στο Politico ο πρώην επικεφαλής των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη, Ben Hodges. «Ανησυχώ γι' αυτό. Ελπίζω ότι δεν θα αλλάξουμε σημαντικά τη δέσμευσή μας στην Ευρώπη. Θα ήταν ένα τρομερό λάθος για τις Ηνωμένες Πολιτείες», πρόσθεσε.
Αν φύγουν οι ΗΠΑ, τι απομένει στην Ευρώπη;
Η σκληρή αλήθεια είναι ότι χωρίς τη στήριξη των ΗΠΑ, η διακίνηση στρατευμάτων στην ευρωπαϊκή ήπειρο θα καθυστερούσε, θα κόστιζε περισσότερο και θα σκοντάφτει πάνω σε περίπλοκα γραφειοκρατικά και υλικοτεχνικά εμπόδια. Σε περίπτωση πολεμικής σύγκρουσης, τέτοιες καθυστερήσεις δεν θα ήταν απλώς προβληματικές — θα μπορούσαν να αποδειχθούν μοιραίες.
Παρότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες συζητούν για την ανάγκη στρατηγικής αυτονομίας, η αλήθεια είναι ότι βασικά μέσα για στρατιωτική κινητοποίηση εξακολουθούν να βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ: από τα μεταγωγικά αεροσκάφη και τα φορτηγά πλοία, μέχρι τις δεξαμενές καυσίμων, τους δορυφόρους και τις δυνατότητες στον κυβερνοχώρο.
«Εξαρτόμαστε σε σημαντικό βαθμό από τις ΗΠΑ», παραδέχεται η Kimberley Kruijver από το ολλανδικό ινστιτούτο TNO.
Η Ευρώπη δεν διαθέτει ικανό αριθμό βαρέων μεταγωγικών μέσων, είτε πρόκειται για αεροπλάνα είτε για ειδικά οχήματα μεταφοράς αρμάτων και τεθωρακισμένων. «Μπορούμε να μετακινήσουμε ελαφρύτερα οχήματα, αλλά όχι τα βαρύτερα», σημειώνει η Kruijver.
Ο Jannik Hartmann από το Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων τονίζει ότι πιθανή αποχώρηση των ΗΠΑ από κρίσιμες βάσεις, όπως η Ramstein στη Γερμανία, θα σήμαινε απώλεια απαραίτητου εξοπλισμού φορτοεκφόρτωσης — όπως επίπεδες σιδηροδρομικές πλατφόρμες και ράμπες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν εκτενή αποθέματα σε Γερμανία, Πολωνία και Ολλανδία. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν περιορισμένες ποσότητες στρατιωτικού υλικού έτοιμου προς χρήση.
Τα αμερικανικά χρηματοδοτούμενα δίκτυα ανεφοδιασμού καυσίμων του ΝΑΤΟ, κρίσιμα για την υποστήριξη της ανατολικής πτέρυγας της συμμαχίας, θα πάψουν να είναι διαθέσιμα αν αποσυρθεί η Ουάσινγκτον. Ο Hartmann σημειώνει ότι η Γαλλία και η Γερμανία δεν διαθέτουν τις δυνατότητες να αναπληρώσουν αυτό το κενό.
Πέρα από τον εξοπλισμό, η Ευρώπη εξαρτάται από τις αμερικανικές πληροφορίες, τις δορυφορικές εικόνες, την ψηφιακή επιτήρηση και την αντιμετώπιση υβριδικών επιθέσεων. «Εάν οι ΗΠΑ αποσυρθούν, οι πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο και η δορυφορική επιτήρηση θα είναι οι πρώτες που θα επηρεαστούν», προειδοποιεί ο Simon Van Hoeymissen από το Βασιλικό Ινστιτούτο Άμυνας του Βελγίου.
Η κυβερνοασφάλεια αποτελεί άλλο ένα νευραλγικό σημείο. Χωρίς την αμερικανική τεχνογνωσία, οι υποδομές της Ευρώπης θα εκτεθούν σε ψηφιακές επιθέσεις, καταστροφή κρίσιμων δεδομένων και μαζικές εκστρατείες παραπληροφόρησης. Ο Hartmann υπογραμμίζει ότι ακόμη και με ενισχυμένες επενδύσεις, η αντικατάσταση των αμερικανικών δυνατοτήτων δεν είναι εφικτή στο άμεσο μέλλον.
Ένα ανίσχυρο δίκτυο μεταφορών
Ακόμα και στην περίπτωση που η Ευρώπη καταφέρει να ενισχύσει τον στρατιωτικό της μηχανισμό, η μεταφορά στρατιωτικών μονάδων, καυσίμων και βαρύ εξοπλισμού στο πεδίο θα αποτελέσει δύσκολο εγχείρημα.
Ο Hodges εφιστά την προσοχή στις ανεπαρκείς υποδομές: «Εάν τοποθετήσετε έναν εκτοξευτή Patriot σε ένα σιδηροδρομικό βαγόνι, θα χωράει μέσα από κάθε σήραγγα; Αν είναι σε αυτοκινητοπομπή, μπορεί να περάσει κάτω από κάθε γέφυρα με ασφάλεια;» διερωτάται. «Μπορούν οι γέφυρες στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη να αντέξουν το βάρος ενός άρματος 70-75 τόνων;». Η απάντηση, όπως λέει, είναι αρνητική.
Ο Sergei Boeke, σύμβουλος στην Ευρωπαϊκή Διοίκηση Υποστήριξης του ΝΑΤΟ, σε πρόσφατο υπόμνημά του επισημαίνει ότι το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ευρώπης δεν έχει κατασκευαστεί για γρήγορες μετακινήσεις βαρέων μονάδων σε καιρό κρίσης. Τα προβλήματα εντοπίζονται σε αδύναμες γέφυρες, στενές σήραγγες, ελλιπείς σημάνσεις και απότομες στροφές, που δυσχεραίνουν τη μετακίνηση τεθωρακισμένων. Το οδικό δίκτυο δεν είναι σε καλύτερη κατάσταση.
Οι γέφυρες σε πολλές χώρες δεν φέρουν καν πινακίδες που να δείχνουν το μέγιστο επιτρεπόμενο φορτίο, ενώ —σε αντίθεση με την εποχή του Ψυχρού Πολέμου— οι περισσότερες σημερινές υποδομές δεν σχεδιάστηκαν για στρατιωτική χρήση.
Η Ευρώπη προετοιμάζεται για… λάθος πόλεμο;
Οι δυσκολίες στον συντονισμό έχουν αρνητικές επιπτώσεις ακόμα και στις στρατιωτικές ασκήσεις της Ε.Ε. και αυξάνονται οι φόβοι ότι η συμμετοχή των ΗΠΑ σε αυτές μπορεί να περιοριστεί στο μέλλον.
Ο διοικητής του JSEC, υποστράτηγος Kai Rohrschneider, δήλωσε στο POLITICO ότι καταβάλλονται προσπάθειες ώστε να ενισχυθεί η στρατιωτική κινητικότητα, με βάση τον προσδιορισμό κρίσιμων κόμβων εφοδιαστικής αλυσίδας και την υιοθέτηση πιο ευέλικτων δομών μετακίνησης.
Ωστόσο, η πλειονότητα των σχεδιασμών εξακολουθεί να βασίζεται σε ένα μοντέλο ανατολικο-δυτικής κατεύθυνσης, που προϋποθέτει τη στήριξη των ΗΠΑ.
Αν τελικά οι Αμερικανοί δεν ανταποκριθούν, ούτε τα λιμάνια, ούτε οι δρόμοι, ούτε η επιμελώς δομημένη υλικοτεχνική στήριξη θα αποδώσουν — γιατί τα μέσα μεταφοράς απλώς δεν θα φτάσουν ποτέ.
Η Ευρώπη κινδυνεύει να προετοιμάζεται για μια σύρραξη που δεν θα έρθει, επενδύοντας σε ένα σενάριο όπου η αμερικανική βοήθεια είναι δεδομένη, ενώ ενδέχεται να μην φτάσει ποτέ. Σε αυτή την περίπτωση, τα ευρωπαϊκά λιμάνια θα μείνουν άδεια, τα εργοστάσια παραγωγής τεθωρακισμένων χωρίς σύνδεση με το πεδίο, και οι βάσεις στρατολόγησης θα παραμείνουν απομονωμένες.
Ωστόσο, λίγοι ειδικοί ή πολιτικοί φαίνονται διατεθειμένοι να κοιτάξουν κατάματα αυτό το ενδεχόμενο.
«Αν οι Αμερικανοί κάνουν πίσω, η (ρωσική) απειλή θα γίνει μόνο χειρότερη», προειδοποιεί ο Hodges.
«Αν οι Ρώσοι πιστεύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα παραμείνουν δεσμευμένες, ο κίνδυνος να πάρουν μια τρομερή απόφαση αυξάνεται», εξηγεί, υπογραμμίζοντας πως «το πρόβλημα της στρατιωτικής κινητικότητας πρέπει να λυθεί - ανεξάρτητα από το αν οι ΗΠΑ είναι εκεί ή όχι».
Πηγή: Politico
