Δεν περνάει μέρα χωρίς νέες πολιτικές δημοσκοπήσεις στην Τουρκία. Για τον Τούρκο πρόεδρο τα πράγματα δεν φαίνονται καθόλου καλά. Ο Ερντογάν βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο. Ακόμη και σε τουρκικές εφημερίδες κυκλοφορούν σενάρια για πιθανή εκλογική ήττα του.
Ο Τούρκος πρόεδρος αντιστέκεται με μια σειρά πρωτοβουλιών. Εδώ η εξωτερική πολιτική διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Ο Ερντογάν είναι μάστορας στην εργαλειοποίηση της εξωτερικής πολιτικής για εσωπολιτικούς σκοπούς. Τις τελευταίες εβδομάδες, η πολιτική για την Συρία πέρασε στο επίκεντρο. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τούρκος πρόεδρος αναλαμβάνει πρωτοβουλίες προς τη γειτονική χώρα πρωτίστως για λόγους εσωτερικής πολιτικής. "Η Συρία έχει μια μοναδική θέση στην στρατηγική επιβίωσης του Ερντογάν", γράφει η Gönül Tol στο πρόσφατο βιβλίο της με τίτλο "Ο πόλεμος του Ερντογάν. Ο αγώνας ενός ισχυρού άνδρα στο εσωτερικό και στη Συρία" όπου εξηγεί σε 300 σελίδες ότι η πολιτική του Ερντογάν για τη Συρία καθορίζεται αποφασιστικά από τις εσωπολιτικες του σκοπιμότητες.
Τις τελευταίες εβδομάδες, πληθαίνουν οι ενδείξεις μιας ριζικής αλλαγής στη στάση της Τουρκίας απέναντι στο καθεστώς της Δαμασκού. Ο πρόεδρος Ερντογάν μίλησε περισσότερες από μια φορά για το ενδεχόμενο μιας άμεσης συνάντησης με τον Σύρο δικτάτορα Άσαντ. Μια τουρκο-συριακή σύνοδος κορυφής θα αποτελούσε το αποκορύφωμα μιας καθοδηγούμενης από την Μόσχα διαδικασίας με στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ της Άγκυρας και της Δαμασκού. Ήδη η πρωτοβουλία αυτή έχει προχωρήσει αρκετά. Πριν από δύο εβδομάδες, οι υπουργοί Άμυνας της Τουρκίας, της Συρίας και της Ρωσίας συναντήθηκαν στη ρωσική πρωτεύουσα. Σύμφωνα με τουρκικές πηγές μια συνάντηση των τριών υπουργών Εξωτερικών θα πραγματοποιηθεί ήδη αυτό το Σαββατοκύριακο η την επόμενη εβδομάδα. Εκεί, οι υπουργοί αναμένεται να βάλουν τις τελικές πινελιές για μια συνάντηση μεταξύ Άσαντ και Ερντογάν. Μια τέτοια συνάντηση θα αποτελούσε ιστορικό σημείο καμπής.
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, γίναμε μάρτυρες της ολικής κατάρρευσης των τουρκοσυριακών σχέσεων. Η Άγκυρα έγινε ο κύριος υποστηρικτής της αντιπολίτευσης και προμήθευσε με όπλα τους αντιπάλους του Άσαντ. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία ήταν και παραμένει ο σημαντικότερος υποστηρικτής του Άσαντ. Αυτή η συγκυρία εξηγεί το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Μόσχας για μια συροτουρκική συνεννόηση.
Μια συνάντηση κορυφής μεταξύ του Άσαντ και του Ερντογάν, η οποία φαίνεται απολύτως εφικτή, θα ήταν ένας πολιτικός θρίαμβος για τον Πούτιν - και μια ήττα για τους Αμερικανούς. Η Ουάσινγκτον υποστηρίζει τις κουρδικές πολιτοφυλακές στη Συρία στον αγώνα κατά του "Ισλαμικού Κράτους". Στην πολιτική για τη Συρία, υπάρχει ένα βαθύ χάσμα μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας. Στο Συριακό ο Ερντογάν ακούει τον Πούτιν και όχι τον Μπάιντεν.
Η βάση μιας πιθανής τουρκο-συριακής συμφωνίας σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες αποτελείται από μια πολιτική συναλλαγή sui generis: η Άγκυρα θα αναγνωρίσει τον Άσαντ ως πρόεδρο της Συρίας και θα εξομαλύνει τις διμερείς σχέσεις σε όλα τα επίπεδα. Σε αντάλλαγμα, η Δαμασκός συμφωνεί να διαλύσει τις κουρδικές αυτόνομες δομές στη βόρεια Συρία και να εγγυηθεί ότι δεν θα διαδραματίσουν κανένα ρόλο στις μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Για τον Ερντογάν, μια τέτοια συναλλαγή με τον Σύρο δικτάτορα θα μπορούσε να είναι το κλειδί για την επιτυχία στην κάλπη. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μετά την οικονομική κρίση, τα περίπου τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες από την Συρία στην Τουρκία είναι το πιο "καυτό" ζήτημα για τους ψηφοφόρους. Μία πρόσφατη σφυγμομέτρηση δείχνει ότι το 70% των ερωτηθέντων είναι δυσαρεστημένο με την πολιτική της κυβέρνησης για τη Συρία. Μια ακόμη μεγαλύτερη πλειοψηφία επιθυμεί να φύγουν οι Σύροι από τη χώρα.
Μια πολιτική συμφωνία με τον Άσαντ που θα ρυθμίζει τον παλιννόστηση των προσφύγων και θα επισφραγίζει το τέλος των κουρδικών πολιτοφυλακών στη συριακή συνοριακή περιοχή θα ήταν ένα θείο δώρο για την προεκλογική εκστρατεία του Ερντογάν - και ενδεχομένως το κλειδί για την επανεκλογή του. Για να συμβεί αυτό, ο Ερντογάν θα πρέπει να συνεργαστεί στενά με τη Δαμασκό, και κυρίως με τη Ρωσία του Πούτιν. Αυτό είναι ένα τίμημα που ο Ερντογάν πληρώνει άνετα για την επανεκλογή του.
*Ο Δρ Ρόναλντ Μαινάρντους είναι κύριος ερευνητής και επικεφαλής του προγράμματος Μεσογείου στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
