Του Γιώργου Παυλόπουλου
Τα Βαλκάνια βρίσκονται σε περίοδο κοινωνικής αναταραχής και πολιτικής κρίσης. Σε πολλές χώρες, εδώ και μήνες, σημειώνονται διαδηλώσεις κατά κυβερνήσεων και προέδρων, που συχνά οδηγούν σε βίαιες συγκρούσεις. Δύο από αυτές, είναι η Αλβανία και η Σερβία, με την αντιπολίτευση και σημαντικό τμήμα του λαού να ζητούν την παραίτηση του πρωθυπουργού της πρώτης, Έντι Ράμα και του προέδρου της δεύτερης, Αλεξάνταρ Βούτσιτς.
Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, το επιχείρημα που κυρίως προβάλλουν οι παράγοντες της αντιπολίτευσης και οι διαδηλωτές έχει να κάνει με τη διαφθορά. Με τη διασπάθιση, δηλαδή, από τη μεριά των κυβερνώντων του δημόσιου χρήματος, σε βαθμό που να μην μένει παρά ελάχιστο για τον λαό, μεγάλο τμήμα του οποίου στενάζει από τη φτώχεια. Γι'' αυτό, όπως λένε, είναι δύο φορές αναγκαία η ένταξη των χωρών στην ΕΕ – για να διασφαλίσουν οι Βρυξέλλες ότι αυτό θα σταματήσει να συμβαίνει και για να έρθουν κάποιες πολύτιμες επιδοτήσεις.
Το επιχείρημα της φτώχειας είναι ισχυρό και απολύτως πραγματικό. Συνήθως δε, είναι πιο σημαντικό από τα γεωπολιτικά παιχνίδια που προκαλούν αναταράξεις – ενώ πολύ συχνά, έρχεται να ενισχύσει την ανησυχητική έκρηξη του εθνικισμού που παρατηρείται.
Αποκαλυπτικά στοιχεία
Στην Αλβανία, για του λόγου το αληθές, όπου και αυτό το Σαββατοκύριακο σημαδεύτηκε από εκτεταμένα επεισόδια ανάμεσα σε διαδηλωτές και αστυνομία, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι για τα δύο τρίτα περίπου των νοικοκυριών, υπάρχει ακόμη... πολύς μήνας όταν τελειώνει ο μισθός. Να τι σημαίνει αυτό με αριθμούς: Ενώ για το μέσο νοικοκυριό υπολογίζεται πως απαιτούνται μηνιαίως 73.000 λεκ. για την κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών (τα 44.000 για διατροφή), το 63% εξ'' αυτών έχει εισοδήματα που δεν ξεπερνούν τα 50.000 λεκ...
Την ίδια στιγμή, στη Σερβία, το 40% των νοικοκυριών δυσκολεύεται ιδιαιτέρως ή αδυνατεί να καλύψει τις βασικές του ανάγκες, ενώ οι δύο στους τρεις πολίτες δεν έχουν τα οικονομικά μέσα για να πάνε για μία εβδομάδα διακοπές τον χρόνο. Συνολικά, πάνω από το ένα τέταρτο (25,7%) βρίσκεται στο όριο της φτώχειας ή κάτω από αυτό – όριο που έχει οριστεί στα 15.600 δηνάρια (130 ευρώ) για μονομελή οικογένεια, 28.080 δηνάρια (234 ευρώ) για ένα ζευγάρι και 32.760 δηνάρια (273 ευρώ) για τετραμελή οικογένεια με δύο ανήλικα παιδιά...
Φταίει, όμως, η διαφθορά γι'' αυτό και για το γεγονός ότι δεν υπάρχουν δουλειές ή αμείβονται άθλια; Και μπορεί πράγματι η ένταξη στην ΕΕ να δώσει τις αναγκαίες λύσεις και να οδηγήσει σε καλύτερες ημέρες – να καταπολεμήσει τη διαφθορά και να φέρει ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου;
Αντί άλλης απάντησης, οι πολίτες της Αλβανίας και της Σερβίας θα μπορούσαν να ρωτήσουν τους γείτονές τους από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία ή ακόμη και την Κροατία. Τις τρεις τελευταίες χώρες, δηλαδή, που έγιναν πλήρη μέλη της ΕΕ – ότι δύο πρώτες το 2007 και η τρίτη το 2013 – με τους λαούς τους να τρέφουν τις ίδιες ακριβώς ελπίδες με αυτές που προβάλλουν σήμερα τόσο οι Αλβανοί όσο και οι Σέρβοι.
Πορεία στην ΕΕ ή ξεκαθάρισμα λογαριασμών;
Θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά; Ίσως ναι, εάν η ΕΕ βρισκόταν σε κάποια άλλη δεκαετία. Εδώ που είναι σήμερα, όμως, με την κρίση στο εσωτερικό της να έχει ουσιαστικά «παγώσει» και τη διαδικασία περαιτέρω διεύρυνσης (άλλωστε, Βερολίνο και Παρίσι διαφωνούν για το πώς και πότε...) και τα κονδύλια για τη «σύγκλιση» να έχουν περιοριστεί εξαιτίας, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο κυνική.
Μόνο που έτσι, τα αδιέξοδα επιτείνονται και οι συγκρούσεις που προκαλούνται μοιάζουν τυφλές και μοιάζουν ολοένα περισσότερο με ξεκαθάρισμα εσωτερικών λογαριασμών χωρίς ουσιαστική προοπτική.
