Στα 75 χρόνια του το ΝΑΤΟ βρίσκεται απέναντι σε ανοιχτό πολεμικό μέτωπο στην Ευρώπη, καλούμενο να θωρακίσει τώρα την Ουκρανία προκειμένου να ανασχέσει σε βάθος χρόνου τη ρωσική απειλή. Η Σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών της Συμμαχίας στις Βρυξέλλες ήλθε να επαναβεβαιώσει πως η θέση της Ουκρανίας είναι στους κόλπους του ΝΑΤΟ, αλλά το ζητούμενο είναι πότε.
Πλέον στο τρίτο έτος του πολέμου, και με το ΝΑΤΟ να αριθμεί εν τω μεταξύ 32 κράτη-μέλη μετά την ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας ακριβώς λόγω της ρωσικής απειλής, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δηλώνει ότι η Συμμαχία πρέπει να παράσχει στην Ουκρανία πιο συστηματική στρατιωτική υποστήριξη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Το ζήτημα με την ένταξη του Κιέβου είναι «το πότε, όχι το εάν», υπογράμμισε από τις Βρυξέλλες ο Γενς Στόλτενμπεργκ, σπεύδοντας ταυτόχρονα να επαναλάβει πως το ΝΑΤΟ «δεν είναι και δεν πρόκειται να γίνει μέρος στον πόλεμο στην Ουκρανία».
Ουσιαστική αναγνώριση ότι η εισδοχή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να συμβεί στο άμεσο μέλλον ήταν οι επισημάνσεις Στόλτενμπεργκ ότι η Συμμαχία θα πρέπει να «παρέχει αξιόπιστη, προβλέψιμη και μακροπρόθεσμη στρατιωτική βοήθεια» στην Ουκρανία απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα, καθώς και η «διαρροή» που έγινε παραμονή της Συνόδου στους Financial Times της πρότασης περί σύστασης ταμείου στήριξης ύψους 100 δισ. δολαρίων στο πλαίσιο σχεδίου πενταετούς ορίζοντα.
Το σχέδιο φανερώνει δύο σκέψεις των επιτελών της Συμμαχίας: Πρώτον, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα λήξει σύντομα, εξ ου και απαιτείται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός με σταθερή χρηματοδότηση σε βάθος πενταετίας και δεύτερον, το ΝΑΤΟ θέλει να λάβει πιο μακροπρόθεσμα μέτρα για να εξασφαλίσει διαρκή στήριξη στην Ουκρανία «φοβούμενο» ενδεχόμενη επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η αμερικανική βοήθεια ύψους 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων εδώ και μήνες τελεί υπό την «ομηρία» της τραμπικής δεξιάς στο αμερικανικό Κογκρέσο, και είναι ορατό το ενδεχόμενο να μείνουν οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι μόνοι να στηρίζουν τον αγώνα του Κιέβου ακόμη και αν δεν επανέλθει στην προεδρία ο Τραμπ. Πολλώ δε μάλλον εάν επανεκλεγεί.
Το μήνυμα που έστειλε η διακυβέρνηση Μπάιντεν από τις Βρυξέλλες, διά στόματος του Άντονι Μπλίνκεν, ήταν σαφές. Η Ουκρανία θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Και η Ουκρανία χρειάζεται επειγόντως περισσότερη βοήθεια. Η δήλωση του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας περιείχε μία λέξη-κλειδί ως προς την προοπτική ένταξης: «Γέφυρα». «Η Ουκρανία θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Σκοπός μας στη σύνοδο είναι να βοηθήσουμε να γεφυρώσουμε αυτήν την ένταξη», επισήμανε.
Όπως και στο Βίλνιους πέρυσι, έτσι και στην επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας αποκλείεται οποιαδήποτε επίσημη πρόσκληση του Κιέβου πέραν της αναγνώρισης και επαναβεβαίωσης ότι η Ουκρανία ανήκει στο ΝΑΤΟ.
Η ρήτρα αμοιβαίας προστασίας, που βρίσκεται στον πυρήνα της Συμμαχίας, είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους η Ουκρανία δεν μπορεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ενώ βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία, καθώς αυτό θα μπορούσε να παρασύρει το ΝΑΤΟ σε πόλεμο. Το Άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσινγκτον αναφέρει ότι επίθεση εναντίον ενός συμμάχου θεωρείται επίθεση εναντίον όλων των συμμάχων. Είναι το «ένας για όλους και όλοι για ένας», ακρογωνιαίος λίθος της συμμαχικής άμυνας.
Υπάρχει ένας αριθμός χωρών που θέλουν το ΝΑΤΟ να είναι σαφώς καθορισμένο όσον αφορά το τι μπορεί να κάνει και τι δεν μπορεί να κάνει, και υπάρχουν επίσης πολλοί που υποστηρίζουν ότι η Συμμαχία δεν πρέπει να έρθει σε άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία.
Υπό αυτό το πρίσμα, στη σύνοδο των Βρυξελλών ο Γενς Στόλτενμπεργκ επιχείρησε εκ νέου να βάλει τέλος στις συζητήσεις που προκάλεσαν οι πρόσφατες δηλώσεις του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. «Δεν έχουμε κανένα σχέδιο να αναπτύξουμε μάχιμα στρατεύματα του ΝΑΤΟ στην ουκρανική επικράτεια, δεν έχει υπάρξει κανένα αίτημα για κάτι τέτοιο», υπογράμμισε.
Ανεξαρτήτως της ένταξης ή όχι, στο πεδίο η κατάσταση παραμένει κρίσιμη. Ο Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε, μετά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, ότι η Ουκρανία χρειάζεται επειγόντως περισσότερη βοήθεια για την Ουκρανία, και η έγκριση του αμερικανικού Κογκρέσου δεν διαβλέπεται ότι θα έλθει σύντομα.
Ο πόλεμος της Ουκρανίας ακόμη κι αν τελειώσει -άγνωστο πότε- η αποτροπή του ρωσικού κινδύνου παραμένει ο βασικός άξονας του μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού του ΝΑΤΟ.
H ένταξη του Κιέβου καθυστερεί, εξ ου και ο ρόλος του προκεχωρημένου φυλακίου στη γειτονιά της Ρωσίας ανατίθεται στη Ρουμανία. Η στρατιωτική βάση «Μιχαήλ Κογκιαλνιτσεάνου» στην Κωστάντζα της Ρουμανίας, στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας, θα γίνει η μεγαλύτερη στρατιωτική βάση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη και θα ξεπεράσει σε μέγεθος τη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στο Ράμσταϊν της Γερμανίας.
Η νέα βάση θα δώσει στο ΝΑΤΟ (και τη Ρουμανία) θέση μεγαλύτερης ισχύος στη Μαύρη Θάλασσα, η οποία κυριαρχείται σήμερα στον αέρα και τη θάλασσα από τη Ρωσία. Η βάση θα είναι σε θέση να φιλοξενήσει 10.000 στρατιώτες, εργαζόμενους πολίτες και τις οικογένειες τους μέχρι το 2030. Τα έργα επέκτασης της υφιστάμενης ρουμανικής 57ης αεροπορικής βάσης θα κοστίσουν 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια και έχουν ήδη ξεκινήσει οι εργασίες υποδομής.
