Η πηγή της ισχύος του AfD στην Ανατολική Γερμανία
AP /Michael Probst
AP /Michael Probst

Η πηγή της ισχύος του AfD στην Ανατολική Γερμανία

Η πρώτη εικόνα παρακάτω είναι ο εκλογικός χάρτης της Γερμανίας μετά τις προχθεσινές εκλογές. Στα κρατίδια της πρώην Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, το νεοναζιστικό AfD κέρδισε πάνω από το 30% των ψήφων.

Στα κρατίδια της πρώην Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, το AfD δεν ξεπέρασε το 20%: Στη Βάδη-Βυτεμβέργη πήρε 19,4%, στη Βαυαρία 17,4%, στο Αμβούργο 11%, στην Έσση 17,7%, στο Σλέσβιγκ-Χόλστεϊν 16.1%, στο Βερολίνο 15%, κλπ.

Η δεύτερη εικόνα είναι ο εκλογικός χάρτης της Γερμανίας μετά τις εκλογές του 1933, που κέρδισε το Εθνικό Σοσιαλιστικό Γερμανικό Κόμμα των Εργατών (NSDAP) του Αδόλφου Χίτλερ.

Όσο πιο βαθύ κόκκινο ή καφέ είναι το χρώμα στις εκλογικές περιφέρειες τόσο μεγαλύτερο ποσοστό των ψήφων κέρδισε ο Χίτλερ στις περιοχές εκείνες. Όπως γίνεται ορατό δια γυμνού οφθαλμού, ο Χίτλερ έγινε καγκελάριος της Γερμανίας με τις ψήφους των Γερμανών που κατοικούσαν στα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας, ενώ τα δυτικά κρατίδια και η Βαυαρία καταψήφισαν το κόμμα του.

Το Ναζιστικό κόμμα ήταν κόμμα της ανατολικής Γερμανίας και, δη, της Πρωσίας. Όπως, σήμερα, το AfD είναι κόμμα της ανατολικής Γερμανίας.

Αυτό το γεγονός δεν αποτελεί ιστορική παραδοξότητα.

Η αλήθεια είναι ότι, στην πραγματικότητα, υπάρχουν δύο Γερμανίες: Από τη μια το δυτικό και νότιο μέρος (Ρηνανία και Βαυαρία) και από την άλλη το ανατολικό (Πρωσία και Σαξονία).

Οι δύο Γερμανίες έχουν λίγα κοινά στοιχεία, πολιτισμικά, πολιτικά και ιστορικά. Το δυτικό μέρος δημιουργήθηκε ουσιαστικά από τον Ιούλιο Καίσαρα και τους Ρωμαίους γύρω στο 58 π.Χ. και περιλάμβανε την περιοχή ανάμεσα στον Ρήνο και τον Έλβα. Μετά την κατάρρευση της δυτικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αναδύθηκε η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους, που ιδρύθηκε επίσημα στο Άαχεν το 800 μ.Χ. με την ενθρόνιση του Καρλομάγνου, που ήταν Γερμανός πολέμαρχος και ενσωμάτωσε το μεγαλύτερο μέρος της βόρειας Ευρώπης.

Αντίθετα, το ανατολικό κομμάτι της Γερμανίας αναδύθηκε μέσα από τα σκοτάδια του Μεσαίωνα στον 16ο αιώνα μ.Χ. Το 1525, ο Πρίγκηπας των Τευτόνων Ιπποτών, που κατοικούσαν σε μια περιοχή μεταξύ της Πολωνίας και των Βαλτικών κρατιδίων και ήταν ειδωλολάτρες μέχρι τον 14ο αιώνα, ανακήρυξε τον εαυτό του Προτεστάντη Δούκα της Πρωσίας. Ήταν η πρώτη φορά που Γερμανόφωνος ηγεμόνας αποσχίσθηκε από το Βατικανό και τον Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τον απόγονο του Καρλομάγνου.

Το 1525 είναι η χρονιά που δημιουργείται η Πρωσία και η έναρξη της διελκυστίνδας ανατολής-δύσης που ταλάνισε τη Γερμανία και την Ευρωπαϊκή ιστορία μέχρι το 1945.

Οι Χανσεατικές πόλεις του Αμβούργου, της Βρέμης και του Ροστόκ, και τα κρατίδια της Έσσης, της Ρηνανίας, της Βάδης-Βιτεμβέργης και της Βαυαρίας ήταν πάντα οι οικονομικές ατμομηχανές της Γερμανίας και της Ευρώπης και ποτέ δε σταμάτησαν να οφείλουν τις πολιτιστικές τους επιρροές και τις πολιτικές βλέψεις τους στα δυτικά.

Από την άλλη πλευρά, η Πρωσία και η Σαξονία οργανώθηκαν με πρότυπο την Αγγλία, δηλαδή κυριαρχούσε μια τάξη γαιοκτημόνων αριστοκρατών, που λεγόντουσαν Γιούνκερς (Junkers), που παραδοσιακά αποτελούσαν την τάξη των αξιωματικών του πρωσικού στρατού και προσέβλεπαν πάντα σε συμμαχία με τον Τσάρο για υποστήριξη στον κοινό τους προαιώνιο αγώνα να εξαφανίσουν την Πολωνία από τον χάρτη. Ο διαμελισμός της Πολωνίας το φθινόπωρο 1939 ήταν η λογική κατάληξη 500 ετών πολέμου της Ρωσίας και της Πρωσίας εναντίον της Πολωνίας.

Κάτι άλλο που εξηγεί την πολιτική διχοτόμηση της σύγχρονης Γερμανίας σε ανατολή και δύση είναι η γερμανική «ενοποίηση». Το 1866 ο Μπίσμαρκ δεν «ενοποίησε» τη Γερμανία. Η Πρωσία εισέβαλλε στα δυτικά γερμανικά κρατίδια, με την ανοχή της Βρετανίας και την υποστήριξη της Αυστροουγγαρίας, και τα υπέταξε. Επρόκειτο για στρατιωτική κατάκτηση, όχι πολιτική ενοποίηση.

Το πρώτο πράγμα που έκανε ο Μπίσμαρκ μετά την εδραίωση του ελέγχου των δυτικών κρατιδίων ήταν να εξαπολύσει εκστρατεία κατάπνιξης κάθε φιλελεύθερης και δημοκρατικής φωνής. Η εκστρατεία αυτή ονομάστηκε Kulturkampf, δηλαδή «πολιτιστικός πόλεμος». Ο πολιτιστικός πόλεμος εξαπολύθηκε από τους Λουθηρανούς Προτεστάντες της Πρωσίας και Σαξονίας και είχε σαν στόχο τους Εβραίους, τους Καθολικούς και τους δυτικόφιλους της υπόλοιπης Γερμανίας.

Μέσω της εκστρατείας αυτής αναδύθηκε το ψευδεπίγραφο εθνικό αφήγημα της «Γερμανικότητας», ή Deutschtum, που είναι πρόδρομος των εθνικοσοσιαλιστικών ανοησιών του Χίτλερ περί ανωτερότητας της «Άριας φυλής». Ο αντισημιτισμός της νεότερης Γερμανίας είχε τις ρίζες του σε αυτήν την περίοδο και δεν γεννήθηκε στη Βαυαρία του 1923.

Και κάτι τελευταίο. Η μόνη αντίσταση που αντιμετώπισαν οι Ναζί στο εσωτερικό της χώρας προήλθε από τις δυτικές επαρχίες της χώρας. Στις αρχές του πολέμου οι Ναζί εξόντωσαν περίπου 70 χιλιάδες πνευματικά καθυστερημένους και ανάπηρους Γερμανούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, όπως το Νταχάου, έξω από το Μόναχο.

Όταν ο αρχιεπίσκοπος της ιστορικής πόλης του Μίνστερ, στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, άρχισε να γράφει και να κάνει κηρύγματα εναντίον αυτών των βαρβαροτήτων, οι Ναζί τον έθεσαν σε κατ’ οίκον περιορισμό, αντί να τον εκτελέσουν, όπως ήθελαν, γιατί φοβόντουσαν ότι θα επακολουθήσει λαϊκή εξέγερση εναντίον τους. Ο φόβος της αντίδρασης των Γερμανών των δυτικών επαρχιών ήταν ο λόγος που, το 1941, αποφάσισαν να εγκαταστήσουν τα στρατόπεδα εξόντωσης στην Πολωνία και άρχισαν να εφαρμόζουν τα σχέδια τους για την Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος μακριά από τη δύση.

Αυτή είναι η εξήγηση για τους δύο εκλογικούς χάρτες. Ούτε η μετανάστευση, ούτε η «δυσαρέσκεια» στα ανατολικά κρατίδια για την οικονομική υστέρηση τους. Οι αιτίες κρύβονται στα βάθη της γερμανικής ιστορίας.


Ο Περικλής Φ. Κωνσταντινίδης είναι διδάκτορας χρηματοοικονομικών του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, έχει διατελέσει στέλεχος σε τράπεζες και χρηματιστηριακές εταιρίες στις ΗΠΑ και την Ελλάδα και είναι ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Καναδικής επενδυτικής εταιρίας Syracuse Main, Inc.