Το 2022 ήλθε με τις ευχές του Κρεμλίνου η «δίδυμη» επανεκλογή των Βίκτορ Όρμπαν και Αλεξάντερ Βούτσις, με τις κάλπες που στήθηκαν σε Ουγγαρία και Σερβία να παρατείνουν την παραμονή στην εξουσία των δύο στενότερων συμμάχων του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ευρώπη. Οι βουλευτικές εκλογές της Κυριακής στη Σερβία, που έλαβαν χαρακτήρα δημοψηφίσματος για τον πρόεδρο Βούτσιτς, οδηγούν σε εδραίωση της κυριαρχίας του προς ικανοποίηση της Μόσχας, όμως η πολιτική ένταση ανεβαίνει κατακόρυφα εξαιτίας των καταγγελιών της αντιπολίτευσης για παρατυπίες στις τοπικές εκλογές που διεξήχθησαν ταυτόχρονα στο δήμο Βελιγραδίου.
Αν και δεν βρίσκεται πλέον στην προεδρία του Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος (SNS), o Αλεξάνταρ Βούτσιτς ηγήθηκε προσωπικά της προεκλογικής εκστρατείας κόντρα στα αντιπολιτευόμενα κόμματα που συσπειρώθηκαν στο φιλοευρωπαϊκό μπλοκ «Η Σερβία ενάντια στη Βία». Η αντιπολιτευόμενη συμμαχία συγκροτήθηκε στον απόηχο των περιστατικών με μαζικούς πυροβολισμούς που συντάραξαν τη Σερβία και κινήθηκε σε πλατφόρμα απόρριψης αυταρχικών πολιτικών του SNS, δίχως να κατορθώνει ωστόσο να αμφισβητήσει την ηγεμονία του Αλεξάνταρ Βούτσιτς και του κυβερνώντος κόμματος σε εθνικό επίπεδο.
Βάσει των προκαταρκτικών αποτελεσμάτων, το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS) κατήγαγε μεγάλη νίκη, παρόλο που αυτή τη φορά ήλθε αντιμέτωπο με ένα ενωμένο αντιπολιτευόμενο μέτωπο 15 κομμάτων και σχηματισμών. Στις κάλπες του 2022 το SNS είχε λάβει ποσοστό 44,3%. Την Κυριακή ανακοινώθηκε ότι συγκέντρωσε 46,8% των ψήφων, γεγονός που εφόσον επιβεβαιωθεί στην τελική καταμέτρηση δίνει στο Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα αυτοδυναμία στη Βουλή των 250 εδρών. Οι έδρες στο Κοινοβούλιο κατανέμονται βάσει ενός περίπλοκου αναλογικού συστήματος και η ακριβής σύνθεση του νομοθετικού σώματος δεν θα είναι σαφής για αρκετές ημέρες.
Αποκλεισμένη από τα εθνικά τηλεοπτικά δίκτυα, στα οποία έχει εισχωρήσει και η ρωσική προπαγάνδα, η συμμαχία «Σερβία ενάντια στη Βία» ήλθε δεύτερη με 23,5% -καλύτερη επίδοση από τις προηγούμενες εκλογές, όταν τα κόμματα κατέβηκαν αυτόνομα, αλλά χωρίς να καταφέρνει να μετατρέψει σε εκλογική δύναμη την οργή κατά Βούτσιτς που είχε ξεχυθεί στις πρόσφατες διαδηλώσεις. Τρίτο αναδεικνύεται το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Σερβίας (SPS) με μόλις 6,6% (έναντι 11,7% το 2022), χάνοντας πιθανότατα ένα κομμάτι των ψηφοφόρων του από το SNS. Ακόμη δύο λίστες έχουν περάσει το όριο του 3%: Η δεξιά Εθνική Δημοκρατική Εναλλακτική (NADA) και ο νεοσύστατος λαϊκιστικός σχηματισμός «Εμείς- η Φωνή του Λαού (MI) που δίνει «φωνή» σε θεωρίες συνωμοσίες και έχει επικεφαλής τον αντιεμβολιαστή γιατρό Μπράινιμρ Νεστόροβιτς. Στη Βουλή εισήλθαν άλλες πέντε εκλογικές λίστες που εκπροσωπούν εθνοτικές μειονότητες.
Οι βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν μόλις 18 μήνες μετά την προηγούμενη αναμέτρηση, περίοδος που σημαδεύτηκε από την κρίση ακρίβειας, τις επαναλαμβανόμενες εντάσεις στο Κοσσυφοπέδιο και τους μαζικούς πυροβολισμούς σε δημοτικό σχολείο του Βελιγραδίου και δύο χωριά κοντά στην πρωτεύουσα που πυροδότησαν κύμα διαδηλώσεων. Όπως όλες οι προηγούμενες εκλογές στη βαθιά πολωμένη Σερβία, η ψηφοφορία της Κυριακής αμαυρώθηκε από αναφορές για παρατυπίες και καταγγελίες ότι ο ασφυκτικός έλεγχος του Αλεξάνταρ Βούτσιτς σε μεγάλο μέρος των σερβικών μέσων ενημέρωσης και σε έναν μεγάλο δημόσιο τομέα που απασχολεί εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόρους έδωσε και πάλι στο κόμμα του ένα αθέμιτο πλεονέκτημα.
Αυτή τη φορά, όμως, οι φωνές είναι πολύ δυνατές για φερόμενη απόπειρα νοθείας στις τοπικές εκλογές που διεξήχθησαν παράλληλα την Κυριακή. Αντιπολίτευση, καθώς και ανεξάρτητοι παρατηρητές και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, καταγγέλλουν παράνομη, οργανωμένη μεταφορά πολιτών από άλλες χώρες για να ψηφίσουν στο Βελιγράδι. Σέρβοι που ζουν στη Βοσνία μεταφέρθηκαν, κατά τα όσα υποστηρίζει η αντιπολίτευση, μαζικά με λεωφορεία, φορτηγά και αυτοκίνητα στο Βελιγράδι χωρίς να είναι ο τόπος κατοικίας τους και εκδόθηκαν 40.000 έγγραφα ταυτότητας για άτομα που δεν ζουν στην πρωτεύουσα.
Διατυπώθηκαν επίσης ισχυρισμοί ότι ψηφοφόροι πληρώθηκαν ή δέχθηκαν πιέσεις για να ψηφίσουν το κυβερνών κόμμα. Η «Σερβία ενάντια στη Βία» δηλώνει ότι δεν θα αναγνωρίσει τα αποτελέσματα που δίνουν τη νίκη στο SNS και θα απαιτήσει επανάληψη της ψηφοφορίας, καλώντας σε διαδηλώσεις στο Βελιγράδι. Το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα εμφανίζεται να επικρατήσει στην πρωτεύουσα με ποσοστό 38% και το αντιπολιτευόμενο μέτωπο να έπεται με 35%.
Ο πολιτικός επιστήμονας Φλοριάν Μπίμπερ, διευθυντής του Κέντρου Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης του Πανεπιστημίου του Γκρατς, σχολιάζει πως παρατυπίες, ειδικά στις τοπικές εκλογές, δεν έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν σε τέτοια κλίμακα. «Και αυτό υποδηλώνει μια πολύ συστηματική προσπάθεια της κυβέρνησης να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στο Βελιγράδι. Υπήρξε χειραγώγηση στο παρελθόν, αλλά αυτό φαίνεται να είναι πιο σοβαρό» δήλωσε μιλώντας στον Guardian, σημειώνοντας ότι απαιτείται ενδελεχής έρευνα.
O Αλεξάνταρ Βούτσις δέχεται πάντως τα θερμά συγχαρητήρια της Ρωσίας, καθώς και του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν. «Εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για την επιτυχία του κ. Βούτσιτς. Ελπίζουμε ότι η πορεία προς την ενίσχυση της φιλίας και της συνεργασίας μας [...] θα συνεχιστεί» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ. Ο Όρμπαν, μόλις τρεις ημέρες αφότου μπλόκαρε το νέο πακέτο οικονομικής βοήθειας της ΕΕ προς την Ουκρανία, συνεχάρη ήδη από το βράδυ της Κυριακής τον Βούτσις χαιρετίζοντας μία «συντριπτική εκλογική νίκη».
Η ισχυρή εκλογική επίδοση του SNS μεταφράζεται από τους αναλυτές σε συνέχιση της πολιτικής Βούτσις, με περιθώρια ελιγμών. Στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής δεν προδιαγράφεται απομάκρυνση από την «ταλάντευση» μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Στον «προθάλαμο» της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2014, η Σερβία επί κυριαρχίας Βούτσιτς κατακρίνεται για προοδευτική διάβρωση των δημοκρατικών ελευθεριών, ενώ τόσο τις Βρυξέλλες, όσο και την Ουάσινγκτον, έχει επικριθεί για την επαμφοτερίζουσα στάση που τηρεί από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία επιχειρώντας να εξισορροπήσει τη διατήρηση ισχυρών διπλωματικών και οικονομικών δεσμών με τη Ρωσία με την προοπτική ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Δεν μπορείς να κάθεσαι σε δύο καρέκλες ταυτόχρονα, ειδικά αν απέχουν τόσο πολύ μεταξύ τους» διαμήνυε το 2017 στη Σερβία ο Χιοτ Μπράιν Γι, τότε αναπληρωτής βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για τις Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις. Το Βελιγράδι έπρεπε να κάνει μια επιλογή μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας. Η σερβική εξωτερική πολιτική εξακολουθεί έως και σήμερα να κοιτάζει και προς τις δύο κατευθύνσεις, και ούτε και ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν έχει κάνει τον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς να αλλάξει κατεύθυνση.
Η Σερβία, η οποία και εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από το ρωσικό φυσικό αέριο, δεν υποστήριξε τις κυρώσεις της ΕΕ και την εξωτερική της πολιτική έναντι της Ρωσίας όσον αφορά τον πόλεμο. Αντί να συμπιέζεται μεταξύ Ανατολής και Δύσης, η Σερβία υπό τον Αλεξάνταρ Βούτσιτς επιδιώκει την ασάφεια για να διασφαλίσει την εξουσία της στο εσωτερικό και να μεγιστοποιήσει το πεδίο ελιγμών διεθνώς.
Στην εσωτερική σκηνή, μια νέα ισχυρή εντολή, και η απουσία προγραμματισμένων εκλογών έως το 2027, εκτιμάται ότι παρέχουν τώρα κάποιο πολιτικό περιθώριο για αντιδημοφιλείς συμβιβασμούς σε ζητήματα όπως το Κοσσυφοπέδιο ή η εξόρυξη λιθίου. Η επόμενη κυβέρνηση του Κοσόβου θα κληθεί να διαχειριστεί και να εφαρμόσει το ευρωπαϊκό σχέδιο για την εξομάλυνση των σχέσεων Βελιγραδίου-Πριστίνας.
Ωστόσο, είναι απίθανο να βιαστεί να λάβει αποφάσεις για οποιοδήποτε ζήτημα. Εκτιμάται ότι Βούτσιτς θα μπορούσε και να παρατείνει τη διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης για να αντισταθεί στην εξωτερική πίεση να αναλάβει δεσμεύσεις για το Κοσσυφοπέδιο, προσβλέποντας ότι οι ευρωεκλογές του Ιουνίου και οι προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Νοέμβριο του 2024 θα δημιουργήσουν ένα περιβάλλον για μια πιο ευνοϊκή συμφωνία για το Κόσοβο.
