Οι καταστροφικοί σεισμοί στην Τουρκία οδήγησαν σε μία αποκλιμάκωση της έντασης στα ελληνοτουρκικά. Η Ελλάδα έστειλε άμεσα βοήθεια, η φωτογραφία Δένδια- Τσαβούσογλου επικροτήθηκε από τους Αμερικανούς, οι εναέριες παραβιάσεις έχουν σταματήσει, προς το παρόν. Η επίσκεψη Μπλίνκεν σε Τουρκία και Ελλάδα είχε τον συμβολισμό της για τις διμερείς σχέσεις και των δύο χωρών και εδώ στην Ελλάδα αισθανόμαστε ενδεχομένως λίγο πιο «ασφαλείς» να κάνουμε τις εκλογές μας αρχές Απριλίου χωρίς προκλήσεις από τους γείτονες.
Πολλοί μιλούν για ένα παράθυρο που άνοιξε για «διπλωματία των σεισμών», όμως ο Wolf Piccoli Teneo, συν-διευθυντής του Political Risk Advisory της Teneo, δεν συμφωνεί. Θεωρεί ότι επί της ουσίας τίποτα δεν έχει αλλάξει.
Συναντήσαμε τον κ. Piccoli στην Αθήνα και του ζητήσαμε να μας δώσει τη δική του ανάγνωση ως προς το πώς έχουν επηρεάσει οι μέγα-σεισμοί την Τουρκία στο εσωτερικό καθώς και την εξωτερική πολιτική της.
«Ο ίδιος ο Ερντογάν έχει μία τελείως διαφορετική ανάγνωση από αυτή που πολλοί διαβάζουμε» εξηγεί ο κ. Piccoli και συνεχίζει «Θεωρεί ότι η κυβέρνηση διαχειρίστηκε καλά τους σεισμούς. Το σκεπτικό του είναι ότι ήταν τόσο μεγάλη η κλίμακα, η έκταση και ο πληθυσμός που επηρεάστηκε, που θα ήταν αδύνατο για οποιονδήποτε να ανταπεξέλθει».
«Το αφήγημα του Ερντογάν είναι ότι οι σεισμοί ήταν πιο καταστροφικοί και από τους ιστορικούς σεισμούς του 1939 και συνεπώς ήταν ανθρωπίνως αδύνατο για την κυβέρνηση να κάνει κάτι καλύτερο. Πάνω σε αυτό το αφήγημα έχει στηθεί ένα μεγάλο επικοινωνιακό show. Οι υπουργοί του εμφανίζονται στις τηλεοράσεις ταλαιπωρημένοι και αξύριστοι για να δείξουν ότι δεν σταματούν λεπτό.»
«Ο Ερντογάν έχει ξεκινήσει τη σύλληψη κατασκευαστών αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για τους μικρούς κατασκευαστές. Έχει δηλώσει ότι θα συλλάβει όλους όσους φέρουν ευθύνη, αλλά προς το παρόν δεν έχει στραφεί εναντίων των δημοσίων υπαλλήλων, οι οποίοι έχουν υπογράψει τις άδειες και τα πιστοποιητικά των κτιρίων, για τον απλούστατο λόγο ότι είναι μέλη του κόμματός του».
Μεγάλο μέρος της διαχείρισης γίνεται σε καθαρά επικοινωνιακό επίπεδο. «Έκαναν ένα μεγάλο πρόγραμμα στην τηλεόραση με σκοπό να μαζευτούν χρήματα για τους πληγέντες. Συγκέντρωσαν 6 δισ. δολάρια, αλλά το μεγαλύτερο μέρος αυτών των χρημάτων προέρχεται από κρατικές εταιρείες, όπως οι τουρκικές αερογραμμές και μεγάλες κρατικές τράπεζες. Επίσης, μεγάλοι κατασκευαστές προσέφεραν σημαντικά ποσά, τα οποία εν συνεχεία εκπίπτουν από τους φόρους τους», μας λέει ο κ Piccoli.
Σημείωσα ότι, πέραν της επικοινωνιακής διαχείρισης, η περιοχή που έχει πληγεί αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από ψηφοφόρους του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και ο κ. Piccoli διευκρίνισε ότι είναι πολύ νωρίς για να δούμε πώς θα αντιδράσουν. «Οι δημοσκοπήσεις είχαν σταματήσει αυτές τις μέρες και δεν έχουμε ενδεικτική εικόνα κατά πόσο κατηγορούν την κυβέρνηση», μας είπε.
Ως προς το ενδεχόμενο να αναβληθούν οι εκλογές ο κ. Piccoli θεωρεί ότι θα διεξαχθούν κανονικά, το αργότερο στις 18 Ιουνίου που είναι η καταλητική ημερομηνία. «Ο Ερντογάν αισθάνεται ότι αν προσπαθήσει να τις αναβάλει θα αντιμετωπίσει σημαντική αντίδραση και θα του γυρίσει μπούμερανγκ» είπε χαρακτηριστικά. Το αν δεν θα υπάρξει αναβολή θα φανεί μέχρι το Πάσχα, το αργότερο, γιατί βάσει της Τουρκικής νομοθεσίας πρέπει να γίνει διάλυση της Βουλής 60 μέρες πριν τη διεξαγωγή των εκλογών.
Οι σεισμοί ανέδειξαν σημαντικές παθογένειες στους κρατικούς θεσμούς της Τουρκίας, όπως το συγκεντρωτισμό των εξουσιών και το ότι άνθρωποι με ανεπαρκή προσόντα βρίσκονται σε κρίσιμες θέσεις. Ενδεικτικά, ο κεντρικός φορέας που κλήθηκε να διαχειριστεί την κρίση απαρτίζεται από απόφοιτους θεολογικών σχολών, αντί από τεχνοκράτες.
Κατά πόσο, όμως, μπόρεσε η αντιπολίτευση να εκμεταλλευτεί προς όφελός της τη φαινομενική ανεπάρκεια της κυβέρνησης; «Όχι ιδιαίτερα», μας απαντάει ο κ. Piccoli. «Η αντιπολίτευση συναντήθηκε το περασμένο Σάββατο και εξέδωσε κοινή ανακοίνωση σχετικά με τους σεισμούς, η οποία είχε χλιαρή ανταπόκριση. Η διαχείριση του Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος υιοθέτησε στάση de facto υποψηφίου μετά τους σεισμούς, ενόχλησε τη Μεράλ Ακσενέρ, η οποία θεωρεί την υποψηφιότητά του αδύναμη. Την ίδια στιγμή, όμως, δεν έχει κάποιον άλλο να προτείνει. Η συμμαχία των έξι θα συναντηθεί στις 2 Μαρτίου για να βρει κοινό υποψήφιο, αλλά είναι πιθανό να χρειαστεί και άλλος γύρος».
Στο ερώτημά μου αν θα μπορούσε να είναι υποψήφιος ο Εκρέμ Ιμάμογλου, ο κ. Piccoli είπε ότι το θεωρεί απίθανο, διότι δεν θα προσπαθήσει να κατέβει αν δεν έχει την υποστήριξη του κόμματός του. Επίσης, εξήγησε ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να τον κυνηγήσουν νομικά και να βρεθεί η αντιπολίτευση χωρίς υποψήφιο. «Ανεξαρτήτως ποιος θα είναι υποψήφιος το βασικό θέμα θα είναι η ενότητα της αντιπολίτευσης, αλλιώς θα αποτύχει» τόνισε.
Ως προς τις εξωτερικές σχέσεις της χώρας αξίζει να σημειωθεί ότι σε σχέση με το παρελθόν ζήτησαν βοήθεια πολύ γρήγορα, άρα έχουν μάθει από τα λάθη τους, σχολίασε ο κ. Piccoli. Ωστόσο, εκτιμά αυτή η κρίση δεν θα οδηγήσει σε ουσιαστικές αλλαγές ως προς την εξωτερική πολιτική. Πιστεύει ότι ο Ερντογάν θα υιοθετήσει προσωρινά μία πιο ήπια ρητορική, διότι δεν θα του κάνει καλό να επιτίθεται σε χώρες από τις οποίες έλαβαν βοήθεια, δεδομένου ότι οι Τούρκοι πολίτες εκτίμησαν την παρουσία των ξένων σωστικών συνεργείων. Αλλά αν μετά από μερικές εβδομάδες κρίνει ότι πρέπει να αλλάξει τη ρητορική του θα το κάνει, τονίζει εμφατικά.
Σύμφωνα με την ανάλυση του κ. Piccoli, ο Ερντογάν ήταν ήδη 10 μονάδες πίσω πριν από τους σεισμούς και τώρα θα χρειαστεί ακόμα περισσότερες. Συνεπώς, εφόσον ο Ερντογάν κρίνει πριν τις εκλογές ότι χρειάζεται να παίξει ξανά το εθνικιστικό χαρτί των εξωτερικών απειλών μπορεί να επανέλθει στην πρότερη ρητορική του αρκετά σύντομα. Ακόμη και αν κερδίσει η αντιπολίτευση δεν θα υπάρξει σημαντική αλλαγή στην πολιτική απέναντι στην Ελλάδα και στην ανατολική Μεσόγειο, εκτιμά ο κ. Piccoli. Συνεπώς το παράθυρο της διπλωματίας των σεισμών στην ουσία δεν υπάρχει.
