Όσο η Δύση θα κατευνάζει την Τουρκία, εκείνη θα αποθρασύνεται ολοένα και περισσότερο και κάποια στιγμή, όχι πολύ μακριά, η σύγκρουση και η ρήξη θα έρθουν αναπόφευκτα, σύμφωνα με τον Κώστα Υφαντή.
Μιλά για τις σχέσεις Ρωσίας- Τουρκίας, για τους Πούτιν και Ερντογάν, οι οποίοι θεωρούν ότι τώρα είναι η στιγμή τους, όπου ο κόσμος βρίσκεται σε μετάβαση. Αμφότεροι «βλέπουν» τη Δύση ως ένα αντίπαλο, ο οποίος βρίσκεται σε καθοδική τροχιά, που λειτουργεί με παρωχημένο μοντέλο.
«Εάν για παράδειγμα η Τουρκία διεκδικήσει το ρόλο ενός παγκόσμιου ενεργειακού hub, όπως θέλει να της δώσει ο Πούτιν, αυτό σημαίνει ότι θα απαιτήσει από όλους να χαλαρώσουν, αν όχι να εγκαταλείψουν, τη πολιτική των κυρώσεων, απέναντι στο ρωσικό αέριο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων της Παντείου.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Τα διεθνή μέσα τους έχουν χαρακτηρίσει ως «ο άξονας του κακού». Τι ενώνει Πούτιν και Ερντογάν; Θεωρούν ότι ήρθε η ώρα τους τώρα που η μεταπολεμική τάξη πραγμάτων γκρεμίζεται;
Από την οικονομία έως την ενέργεια και τη διαμεσολάβηση στο Ουκρανικό, οι στρατηγικές σχέσεις Αγκυρας – Μόσχας διευρύνονται συνεχώς και αυτό θα συνεχιστεί να γίνεται. Τα συμφέροντα είναι το ένα στοιχείο που θα φέρνουν όλο και πιο κοντά τον Πούτιν και τον Ερντογάν.
Το άλλο είναι ότι «βλέπουν» και οι δύο τη Δύση ως ένα αντίπαλο, ο οποίος βρίσκεται σε καθοδική τροχιά, που λειτουργεί με παρωχημένο μοντέλο και επιτρέπει σε περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Ρωσία και η Τουρκία να προβάλουν τις αναθεωρητικές τους θέσεις. Πούτιν και Ερντογάν θεωρούν ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή. Τώρα που ο κόσμος μας βρίσκεται σε μετάβαση.
Σημειώστε ότι η στρατηγική σύγκλιση Ρωσίας - Τουρκίας έχει ξεκινήσει εδώ και πάνω από δεκαετία. Τότε που το Κρεμλίνο αποφάσισε να εκμεταλλευτεί τον εμφύλιο στη Συρία και να βάλει πόδι στην αρχιτεκτονική της Ανατολικής Μεσογείου. Τότε ήταν που η Ρωσία ακύρωσε κάποια από τα τουρκικά σχέδια, με την κατάρρευση του ρωσικού μαχητικού από την τουρκική αεράμυνα παρ' ολίγον να οδηγήσει τις δύο χώρες σε σύγκρουση.
Έχει ενδιαφέρον γιατί αυτό τελικά δεν συνέβη. Γιατί ο Πούτιν «είδε» εκείνη τη στιγμή της κρίσης ως την ευκαιρία να εμβαθύνει τη σχέση του με τον Ερντογάν. Είχε «διαβάσει» ο Ρώσος Πρόεδρος την απογοήτευση του καθεστώτος Ερντογάν για τη στάση της Δύσης απέναντι του, για το γεγονός ότι δεν υποστήριζε την τουρκική πολιτική στη Συρία. Τότε, ήταν η πρώτη φορά που η Άγκυρα δέθηκε στο ρωσικό άρμα. Πως εξασφάλισε ο Πούτιν την αφοσίωση της Τουρκίας; Υπονομεύοντας τον αγώνα των Κούρδων εντός της Συρίας.
Η συνέχεια των ρωσοτουρκικών σχέσεων υπήρξε καταιγιστική. Από την κατασκευή από Ρώσους του πρώτου τουρκικού πυρηνικού σταθμού - τον οποίο μάλλον θα ακολουθήσει δεύτερος - μέχρι το γεγονός ότι οι κυνηγημένοι από τη Δύση ρώσοι ολιγάρχες διασώζουν τις περιουσίες τους έχοντας μεταφέρει, σύμφωνα με τις πληροφορίες, 20 και πλέον δισ δολάρια στον «ασφαλή παράδεισο» του Ερντογάν.
Αποστασιοποίηση της Τουρκίας από τις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας, συστηματική της χρήση από το Κρεμλίνο ως εργαλείο που ξεκλειδώνει σοβαρά ζητήματα, όπως η μεταφορά σιτηρών στις διεθνείς αγορές και μια διολίσθηση, όλο και πιο απροκάλυπτα από την πολιτική ισορροπιών που ακολουθούσε στην ουκρανική κρίση τους πρώτους μήνες του πολέμου, φιλοτεχνούν τη στάση του Ταγίπ Ερντογάν απέναντι στον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Τα συμφέροντα είναι η μια πτυχή της σχέσης Πούτιν - Ερντογάν. Η άλλη είναι είναι ότι και οι δύο έχουν ταυτίσει το προσωπικό τους συμφέρον με το εθνικό συμφέρον, είναι αμφότεροι αυταρχικοί ηγέτες με κεντροασιατική ιδιοσυγκρασία και πιστεύουν ότι η Δύση παρακμάζει και απέναντι της αναδύεται ως νέα παγκόσμια δύναμη η Ανατολή.
Η άποψη ότι η Δύση παρακμάζει είναι αυταπάτη. Ουδέν αναληθέστερο τούτου. Αυτό που παρακμάζει είναι η αντίληψη για τις χώρες BRICS ότι θα αντιπροσώπευαν τους διαμορφωτές της νέας τάξης πραγμάτων. Οι οπαδοί αυτής της θεωρίας είδαν στην πορεία τις προσδοκίες τους να διαψεύδονται.
Έχει επιλέξει στρατόπεδο η Τουρκία;
Όχι δεν έχει επιλέξει στρατόπεδο, υπό την έννοια ότι δεν θέλει να εγκαταλείψει τη Δύση. Αυτό που θέλει ο Ερντογάν είναι ένα καινούργιο παζάρι με τη Δύση, μέσω του οποίου θα αναγνωριστεί ως ένας ισχυρός και αυτόνομος παγκόσμιος παίκτης, του οποίου τα συμφέροντα πρέπει να γίνονται σεβαστά από τη Δύση. Όπως συμβαίνει με τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών ή των μεγάλων δυνάμεων.
Θέλει να παραμείνει στην Δύση, αλλά ως ένας παίκτης, ο οποίος δεν θα τον περιορίζει το στρατηγικό κεκτημένο της Δύσης, το ευρωπαϊκό ή το βορειοατλαντικό. Θεωρεί ότι η Τουρκία πρέπει να διαμορφώνει τα συμφέροντα της ανεξάρτητα, να απαιτεί την υποστήριξη της Δύσης, αλλά κανείς δεν πρέπει να θεωρεί δεδομένη την αφοσίωση της.
Όσο περισσότερο χώρο όμως του δίνει η Δύση, τόσο περισσότερο ο Ερντογάν δεν θα παίζει με τις ανασφάλειες της;
Βεβαίως, γιατί αυτή η διεκδίκηση ενός ρόλου μεγάλης δύναμης η οποία δεν περιορίζεται από τα θεσμικά μορφώματα, παράγει σοβαρά διλήμματα στις δυτικές πρωτεύουσες. Αν και η Τουρκία δεν είναι ένας αξιόπιστος και δεδομένος εταίρος, το ερώτημα είναι το εξής : Την απομονώνουμε, την σπρώχνουμε ακόμη περισσότερο στη ζώνη επιρροής του Πούτιν ; Μήπως προτιμάμε να αποτελεί ένα παράγοντα με επαμφοτερίζουσα συμπεριφορά, παρά ένα πιόνι στο πλευρό της Ρωσία; Σε αυτό το δεύτερο ερώτημα, η απάντηση είναι θετική.
Το δίλημμα αυτό πρόκειται να απαντηθεί από τη Δύση;
Όχι. Ο φαύλος κύκλος με την Τουρκία θα συνεχιστεί. Η Δύση θα προτιμήσει τη συνέχεια αυτού του μπρά ντε φερ μεταξύ μιας Τουρκίας που διεκδικεί και μιας Δύσης που αδυνατούν να υιοθετήσουν μια ενιαία στάση, με αποτέλεσμα μια αντίδραση κατευνασμού. Με τη σειρά του αυτός θα αποθρασύνει περαιτέρω το τουρκικό καθεστώς. Αν αυτό συμβεί, τότε κάποια στιγμή, όχι πολύ μακριά, η σύγκρουση και η ρήξη θα έρθουν αναπόφευκτα.
Όσο η Δύση δεν θέτει όρια στις τουρκικές διεκδικήσεις παρά συνεχίζει να κατευνάζει, είτε θα ευθυγραμμιστεί με αυτές, είτε θα οδηγηθεί σε σύγκρουση. Εάν για παράδειγμα η Τουρκία διεκδικήσει το ρόλο ενός παγκόσμιου ενεργειακού hub, όπως θέλει να της δώσει ο Πούτιν, αυτό σημαίνει ότι θα απαιτήσει από όλους να χαλαρώσουν, αν όχι να εγκαταλείψουν, την πολιτική των κυρώσεων, απέναντι στο ρωσικό αέριο.
Πού αποσκοπεί η πρόταση Πούτιν για δημιουργία στην Τουρκία ενός ενεργειακού hub ;
Το τεχνικό σκέλος είναι δευτερεύων, καθώς μπορεί η Τουρκία να μην γίνει ποτέ κόμβος ρωσικού φυσικού αερίου. Το πιθανότερο είναι ότι βρίσκεται στον αέρα, και ότι ο Πούτιν παίζει απλώς με τον μεγαλοϊδεατισμό του Ερντογάν. Ποιο είναι άλλωστε το ζητούμενο των εξαγγελιών του Πούτιν;
Η Τουρκία, η οποία βρίσκεται πολύ κοντά στη Ρωσία, δεν πρόκειται να της επιβάλει κυρώσεις και κατηγορεί τη Δύση ότι έχει αποτύχει στην πολιτική της απέναντι στον Πούτιν, να γίνει ο κυρίαρχος μεσάζων του ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Να φανεί ότι μπορεί να καταστεί συνεργάτης στον ενεργειακό του εκβιασμό απέναντι στην Ευρώπη. Να δελεάσει τους Ευρωπαίους, λέγοντας τους «ιδού μια καλή ιδέα, ώστε και να παρακαμφθούν οι κυρώσεις, αλλά και εσείς να αγοράζετε φθηνό φυσικό αέριο». Ένας ρωσο-τουρκικός άξονας, είτε του καλού, είτε του κακού, σημαίνει ότι τα συμφέροντα Ρωσίας και Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορεί και να ταυτιστούν.
