Καθώς συμπληρώνεται η τρίτη επέτειος της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, τα δεδομένα έχουν πλήρως ανατραπεί όσον αφορά τη στάση της συλλογικής Δύσης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες του Ντόναλντ Τραμπ συμπλέουν με τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν και η Ευρώπη προσπαθεί να ξυπνήσει τις δυνάμεις που κρύβει και να επιβάλλει τη συμμετοχή της στις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν με στόχο να απομακρύνει όσο το δυνατόν περισσότερο μία «λύση» που θα ισοδυναμεί με συνθηκολόγηση.
Αναλαμβάνοντας τον ηγετικό ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση -απουσία της Γερμανίας που θα χρειαστεί καιρό για τη συγκρότηση της νέας κυβέρνησης συνασπισμού μετά τις κάλπες- ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, μεταβαίνει σήμερα στο Λευκό Οίκο για να συναντηθεί με τον Ντόναλντ Τραμπ, με αποστολή να διαβιβάσει τα μηνύματα των Ευρωπαίων. Στο επίκεντρο, η γαλλο-βρετανική πρόταση για ανάπτυξη μίας ευρωπαϊκής δύναμης 30.000 στρατιωτών στην Ουκρανία, η αύξηση των αμυντικών δαπανών των ευρωπαϊκών χωρών και νέα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα.
Τι θα πει ο Μακρόν στον Ντόναλντ Τραμπ; «Δεν μπορείς να εμφανίζεσαι αδύναμος απέναντι στον Πούτιν. Εσύ δεν είσαι έτσι, δεν είναι αυτό που σε χαρακτηρίζει και αυτό δεν είναι προς το συμφέρον σου». Αυτό τουλάχιστον δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος πως θα μεταφέρει στον Αμερικανό ομόλογό του σε συνομιλία που είχε με πολίτες στο Διαδίκτυο. Επιπλέον αναρωτήθηκε πώς οι ΗΠΑ μπορούν να είναι αξιόπιστες απέναντι στην Κίνα αν είναι αδύναμες απέναντι στον Πούτιν. Ο Εμανουέλ Μακρόν δεν αποκλείεται να γίνει αποδέκτης πιέσεων στον Λευκό Οίκο εκ μέρους του Τραμπ προκειμένου να προσφέρει η Γαλλία άσυλο στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αν και εφόσον ευσταθεί το δημοσίευμα της New York Post ότι στα σχέδια του Αμερικανού προέδρου περιλαμβάνεται ακόμα και η εξορία του Ουκρανού προέδρου.
Λίγο μετά τον Μακρόν και εντός της εβδομάδας, μάλλον την Πέμπτη, θα περάσει από την πύλη του Λευκού Οίκου και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, ο οποίος ναι μεν έχει εκφράσει τη στήριξή του στις αμερικανικές πρωτοβουλίες για ειρήνη στην Ουκρανία, ωστόσο η διαφαινόμενη σύμπλευση του Τραμπ με τη Ρωσία έχει θορυβήσει το Λονδίνο και το έφερε κοντά στις Βρυξέλλες, για πρώτη φορά μετά το Brexit.
Ο Στάρμερ έσπευσε να στηρίξει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τονίζοντας ότι είναι ο «δημοκρατικά εκλεγμένος ηγέτης της Ουκρανίας», απορρίπτοντας τις δηλώσεις Τραμπ που χαρακτήρισε τον Ουκρανό πρόεδρο «δικτάτορα». Απαντώντας δε στις αιτιάσεις του Αμερικανού πρόεδρου ότι αναβλήθηκαν οι εκλογές στην Ουκρανία, δήλωσε ότι η αναβολή εκλογών σε καιρό πολέμου είναι απόλυτα λογική, όπως είχε συμβεί και στη Βρετανία στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Από τα μέχρι στιγμής διαφαινόμενα, ο Στάρμερ κινείται σε μία πιο λεπτή γραμμή ισορροπιών έναντι του Αμερικανού προέδρου σε σχέση με τον Μακρόν. Ο Τραμπ φαίνεται πως θέλει να ακούσει και τους δύο, όπως προκύπτει από την αμερικανική πρόσκληση που έλαβαν και η οποία ανακοινώθηκε από τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού, Μάικ Γουολτς, φανερώνοντας και το πώς προτεραιοτοποεί τους Ευρωπαίους συνομιλητές της η νέα διακυβέρνηση στην Ουάσινγκτον.
Παρ' όλα αυτά ο Τραμπ ...φρόντισε να δηλώσει λίγο πριν υποδεχθεί τους Εμανουέλ Μακρόν και Κιρ Στάρμερ στον Λευκό Οίκο πως αμφότεροι «δεν έχουν κάνει τίποτα» για να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία -αν και στη συνέχεια προσέθεσε, μιλώντας στο Fox, πως θεωρεί τον Μακρόν «φίλο» και ο Στάρμερ είναι «πολύ καλός τύπος». Το ουσιώδες όμως και αυτό που θορυβεί την Ευρώπη είναι πως ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε επίσης πως ο Ζελένσκι δεν έχει «κανένα χαρτί» στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, προσθέτοντας: «Δεν νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να βρίσκεται σε συναντήσεις».
Την ίδια ώρα, σε μία ιδιαίτερη συμβολική κίνηση μπροστά στα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί, στο Κίεβο θα βρίσκονται σήμερα, ανήμερα της επετείου της ρωσικής εισβολής, οι πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούσουλα φον ντερ Λάιεν, και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, ο οποίος δήλωσε ότι «επαναβεβαιώνουμε την υποστήριξή μας στον ηρωικό ουκρανικό λαό και στον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρό (του)». Μαζί τους θα βρεθεί στην ουκρανική πρωτεύουσα και ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, για να επιβεβαιώσει «την υποστήριξη της Ισπανίας στην ουκρανική δημοκρατία και τον πρόεδρο Ζελένσκι», όπως έγραψε στο Χ.
Έχοντας ο Τραμπ πλέον δρομολογήσει εξελίξεις στο Ουκρανικό, οι Ευρωπαίοι ανησυχούν ότι μια κακή συμφωνία θα παρέλειπε ισχυρές μακροπρόθεσμες εγγυήσεις ασφαλείας, όπως η ανάπτυξη επαρκώς ικανών δυνάμεων για την επιβολή της κατάπαυσης του πυρός ή σημαντικές επενδύσεις στις στρατιωτικές δυνατότητες της Ουκρανίας -η ένταξη στο ΝΑΤΟ θεωρείται υπό της παρούσες συνθήκες στόχος εκτός πραγματικότητας. Επιπλέον, μια σημαντική χαλάρωση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας στους ενεργειακούς, χρηματοπιστωτικούς, τεχνολογικούς και στρατιωτικούς τομείς, καθώς και η αποδέσμευση των «παγωμένων» περιουσιακών στοιχείων της θα αποτελούσε σημαντικό κίνδυνο για το Κίεβο, καθώς θα διευκόλυνε την οικονομική ανάκαμψη και τη στρατιωτική ανασυγκρότησή της.
Σε ευρύτερο ευρωπαϊκό επίπεδο, οποιαδήποτε διμερής συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, που θα ήταν η απαρχή για μία νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη, θα δημιουργούσε σημαντικούς κινδύνους όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Η εταιρεία ανάλυσης πολιτικού κινδύνου Teneo υπενθυμίζει ότι η Μόσχα έχει θέσει τις απαιτήσεις της ήδη από το 2012: Απόσυρση των στρατιωτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ από τη θεωρούμενη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας (δηλ. Ανατολική Ευρώπη, Νότιος Καύκασος και Κεντρική Ασία) και απαγόρευση των στρατιωτικών ασκήσεων στις περιοχές αυτές, διακοπή της περαιτέρω επέκτασης του ΝΑΤΟ και επιβολή περιορισμών στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, καθώς και πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς στην Ευρώπη.
Ουσιαστικά, αυτά τα αιτήματα απαιτούν από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να αποσυρθούν από την σφαίρα επιρροής της Ρωσίας όπως αυτή την αντιλαμβάνεται, η οποία συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Συνοπτικά, μία «κακή συμφωνία» στο Ουκρανικό, όπως αυτή είναι πιθανή να προκύψει από τις ενέργειες του Τραμπ, θα αυξήσει τον κίνδυνο μελλοντικής ρωσικής επιθετικότητας όχι μόνο κατά της Ουκρανίας αλλά και άλλων χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, ενώ θα ενθαρρύνει τον Πούτιν να αμφισβητήσει τους παγκόσμιους θεσμούς και τη διεθνή τάξη και θα ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της Μόσχας για ένα νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο ασφαλείας.
Όσον αφορά δε ειδικά την Ουκρανία, μία «κακή συμφωνία» θα την αφήσει χωρίς ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας, ενώ η χαλάρωση των κυρώσεων θα καταστήσει τη Ρωσία πιο απειλητική. Πρακτικά, μία «κακή συμφωνία» ισοδυναμεί για την Ουκρανία με ολοκληρωτική συνθηκολόγηση και μετατροπή της σε κράτος περιορισμένης κυριαρχίας.
Πριν από τρία χρόνια η συλλογική Δύση ενωμένα και αποφασιστικά στήριξε την Ουκρανία για να ματαιώσει τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Ρωσίας και να αποκρούσει τις απόπειρες Πούτιν για την επαναχάραξη συνόρων στην Ευρώπη. Τρία χρόνια μετά, ωστόσο, οι διατλαντικοί δεσμοί διαρρηγνύονται, υπάρχει κίνδυνος ο πόλεμος να λήξει με τους όρους της Ρωσίας και τα μηνύματα που εκπέμπονται προς μικρούς και μεγάλους επίδοξους μιμητές του Πούτιν ανά τον κόσμο είναι επικίνδυνα.
