Έχοντας κατά τα φαινόμενα αυτοπαγιδευτεί μεταξύ των βρυχηθμών για «σκληρή» απάντηση στο Ισραήλ και της πραγματικότητας ότι έναν ολοκληρωτικό πόλεμο -στον οποίο γνωρίζει ότι θα βρει απέναντί της και τις Ηνωμένες Πολιτείες- δεν τον «σηκώνει» ούτε και ήταν εξ αρχής στις προθέσεις της, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν έχει αναγκαστεί να «ζυγίσει» προσεκτικά τις κινήσεις της, εξ ου και εκτιμάται ότι καθυστέρησε ένα χτύπημα που οι αρχικές δυτικές εκτιμήσεις «έδειχναν» ότι έως χθες θα είχε ήδη πραγματοποιηθεί. Η ιρανική απάντηση ίσως είναι τώρα έως και ζήτημα ωρών και μένει να διαφανεί η μορφή της.
Αναλυτές διακρίνουν όλο και περισσότερο ότι η Τεχεράνη μπορεί να αποφύγει μία απάντηση που θα σηματοδοτούσε αυτόματα σφοδρή αντεπίθεση του Ισραήλ και ακόμα μεγαλύτερη αμερικανική εμπλοκή. Το καθαρό «μήνυμα» της Ουάσινγκτον το έχει εισπράξει το καθεστώς των μουλάδων τόσο διά των διπλωματικών διαύλων, όσο και με την ενίσχυση της αμερικανικής δύναμης πυρός στην περιοχή, όπως επίσης «ακούει» και τα μηνύματα της κυβέρνησης Μπάιντεν προς το ίδιο το Τελ Αβίβ ότι αυτή η σύγκρουση δεν πρέπει να κλιμακωθεί.
Το Ιράν έχει αναγκαστεί να σταθμίσει πολύ προσεκτικά την απάντησή του για να στείλει ένα ικανό σήμα αποτροπής, αποκατάστασης «γοήτρου» μετά την εξόντωση Χανίγια επί του εδάφους του και προβολής περιφερειακής ισχύος. Ένα «μήνυμα» ισχυρότερο από τις επιθέσεις του Απριλίου όταν ξεπεράστηκαν για πρώτη φορά οι άγραφοι κανόνες εμπλοκής και είδε τους πυραύλους και τα drones του να καταρρίπτονται συντριπτικά από την ισραηλινή αεράμυνα και τον υπό τις ΗΠΑ διεθνή και περιφερειακό συνασπισμό, αλλά και πάλι όχι τόσο ισχυρό ώστε να δώσει το έναυσμα για ανοιχτό πόλεμο.
Το Ισραήλ προετοιμάζεται σε κάθε περίπτωση για όλα τα σενάρια, περιλαμβανομένης μίας ταυτόχρονης πολυμέτωπη επίθεσης από το Ιράν, την Χεζμπολάχ του Λιβάνου και τους έτερους πληρεξούσιους του αποκαλούμενου «άξονα της αντίστασης» που διευθύνει ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ. Παραμένει αβέβαιο αν η Τεχεράνη και η Χεζμπολάχ θα συντονίσουν την απάντησή τους. Ένα άλλο πιθανό σενάριο είναι ότι η απάντηση δεν θα δοθεί στο «μοντέλο» της 13ης Απριλίου, αλλά θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ώρες, ημέρες, ακόμη και εβδομάδες, και να περιλαμβάνει και κυβερνοεπιθέσεις που θα απαιτούσαν πρόσθετο χρόνο προετοιμασίας.
Πέραν των υπολογισμών του Ιράν για τη βαρύτητα και τον αντίκτυπο ενός δικού του πλήγματος κατά του Ισραήλ, η ανάγκη συντονισμού των μερών του «άξονα της αντίστασης» ίσως έχει προκαλέσει επίσης την καθυστέρηση στην απάντηση του Ιράν, που τώρα ωστόσο πλησιάζει. Σχετικά με τη χρονική στιγμή της επίθεσης, είχαν υπάρξει παράλληλα εκτιμήσεις ότι το Ιράν θα περίμενε και τη χθεσινή έκτακτη διάσκεψη του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC) στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας, με ζητούμενο να εξασφαλίσει στήριξη για αντίποινα κατά του Ισραήλ. Ωστόσο, αν και ηγέτες χωρών του Κόλπου καταδικάζουν την εξουδετέρωση Χανίγια, ζητούν ταυτόχρονα από το Ιράν αυτοσυγκράτηση.
Σήμερα ή αύριο η επίθεση;
Πηγές που επικαλείται το αραβόφωνο δίκτυο Al Arabiya «τοποθέτησαν» τη χρονική στιγμή της απάντησης σήμερα ή αύριο. Το αρχικό «παράθυρο» 24ώρου έως 48ώρου που έδινε και η ίδια η αμερικανική διπλωματία παρήλθε χθες. Τα αντίποινα «θα έλθουν την κατάλληλη στιγμή και με την κατάλληλη μορφή», δήλωσε από πλευράς του χθες ο υπηρεσιακός υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Αλί Μπαγκερί Κάνι. Η Αίγυπτος από πλευράς της εξέδωσε ΝΟΤΑΜ και κάλεσε τις αεροπορικές εταιρίες να αποφύγουν τον εναέριο χώρο του Ιράν από τις 4.00 τα ξημερώματα σήμερα έως τις 7.00.
Την ίδια στιγμή, η δήλωση του Χασάν Νασράλα «ακόμα και μόνοι μας» απέναντι στο Ισραήλ δεν περνά απαρατήρητη. Ενώ παραμένει άγνωστο πώς θα εξελιχθεί το «κεφάλαιο» Χεζμπολάχ, το Ιράν καλείται να βαδίσει σε μία λεπτή και επικίνδυνη ισορροπία εφόσον πράγματι είναι πρόθεσή του να μην πυροδοτήσει έναν ανοιχτό πόλεμο μεταξύ της Ισλαμικής Δημοκρατίας και του Ισραήλ. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, δεν παύει να ελλοχεύει ο κίνδυνος κάποιας αστοχίας ή λάθος υπολογισμού. Δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι ακόμη και ένα υπολογισμένο ρίσκο δεν μπορεί να καταλήξει να ρίξει στις φλόγες τη Μέση Ανατολή.
Και αυτό έχει μεταφέρει τις τελευταίες ώρες ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, τόσο προς την Τεχεράνη, όσο και προς το Τελ Αβίβ σε ό,τι αφορά ενδεχόμενη ανταπάντησή του. «Έχουμε εμπλακεί σε έντονη διπλωματία με συμμάχους και εταίρους, επικοινωνώντας αυτό το μήνυμα απευθείας στο Ιράν. Έχουμε επικοινωνήσει αυτό το μήνυμα απευθείας στο Ισραήλ», επισήμανε.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται δίπλα στο Ισραήλ για την άμυνά του έναντι επιθέσεων, υπογράμμισε ο Μπλίνκεν, αλλά προσέθεσε ότι όλοι στην περιοχή θα πρέπει να κατανοήσουν τους κινδύνους κλιμάκωσης και λανθασμένων υπολογισμών. «Περαιτέρω επιθέσεις αυξάνουν μόνο τον κίνδυνο επικίνδυνων συνεπειών που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και κανείς δεν μπορεί να ελέγξει πλήρως», ανέφερε σε ένα από τα ισχυρά μηνύματα που φθάνουν από αμερικανικής πλευράς σε ώρες κρίσιμες για τη Μέση Ανατολή.
Ιδιαίτερη προβολή, και στον ισραηλινό Τύπο, είχε χθες άρθρο του Ντέιβιντ Ιγκάνσιους στην Washington Post, στο οποίο αναφέρει ότι ο κίνδυνος ενός καταστροφικού περιφερειακού πολέμου παραμένει εξαιρετικά υψηλός, ωστόσο μεταφέρει δηλώσεις αξιωματούχων του Λευκού Οίκου ότι η προσπάθεια Μπάιντεν να αφοπλίσει την ωρολογιακή βόμβα στη Μέση Ανατολή μπορεί να αποδώσουν. Το Ιράν μπορεί να αναθεωρεί ένα σχέδιο για μεγάλα αντίποινα, κατά τις ίδιες πηγές. Η Τεχεράνη μπορεί επίσης να έχει αποθαρρυνθεί από την επίδειξη δύναμης των ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα και τις μυστικές επικοινωνίες του Λευκού Οίκου μέσω της ελβετικής πρεσβείας στην Τεχεράνη και της ιρανικής αποστολής στα Ηνωμένα Έθνη, αναφέρει ο Ιγκνάσιους.
Τι σηματοδοτεί η εκλογή Σινουάρ
Ο Τζο Μπάιντεν είχε διαδοχικές τηλεφωνικές επικοινωνίες με τους ηγέτες Κατάρ και Αιγύπτου, ζητώντας να συμβάλουν στη μεσολάβηση για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και τον κατευνασμό των περιφερειακών εντάσεων. Και οι τρεις συμφώνησαν για την επείγουσα ανάγκη να οδηγηθούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς «στο κλείσιμο το συντομότερο δυνατό», ανέφερε ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου.
Μόνο που ο Γιαχία Σινουάρ, που έχει βαμμένα τα χέρια του με το αίμα Ισραηλινών αμάχων και το όνομά του είναι πρώτο στη λίστα του Ισραήλ προς εξόντωση, είναι εκείνος που πρακτικά πλέον κρατά στα «χέρια» του τη διαπραγμάτευση για την απελευθέρωση των ομήρων και την ζωτικής ανάγκης για τον παλαιστινιακό λαό κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.
Κανονικά, για την επιλογή του νέου επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς θα χρειάζονταν μήνες και στη διαδικασία θα είχαν ανάμειξη διάφορες φράξιες, συμπεριλαμβανομένων των κρατουμένων στο Ισραήλ, σύμφωνα με τον ιδρυτή του Κέντρου Πολιτικών Μελετών και Ενημέρωσης Horizon, Ιμπραήμ Νταλάλσα. Αλλά η Χαμάς έλαβε την απόφαση γρήγορα για να στείλει ένα μήνυμα. Ένα προκλητικό και ωμό μήνυμα προς το Ισραήλ ότι τώρα ουσιαστικά διαπραγματεύεται με τον ίδιο τον ενορχηστρωτή της σφαγής της 7ης Οκτωβρίου. Ο Σινουάρ, κρυμμένος στα τούνελ της Γάζας, σαφώς δεν μπορεί να συντονίσει σε κεντρικό επίπεδο τη Χαμάς, αλλά η Χαμάς κατά δήλωση του Ιμπραήμ Νταλάσλα στους New York Times ήθελε να σηματοδοτήσει ότι θεωρεί τον πόλεμο στη Γάζα, και όχι τις εξελίξεις στη Δυτική Όχθη, το Κατάρ ή αλλού στην περιοχή, ως την πρωταρχική εστίασή της.
Η επικοινωνία με τον Γιαχία Σινουάρ είναι δύσκολη δεδομένου ότι κρύβεται και η αναμονή για την έγκρισή του σε προβλέψεις των σχεδίων για εκεχειρία έχει συχνά επιβραδύνει τις διαπραγματεύσεις. Στην πορεία όλων αυτών εφιαλτικών μηνών έχει συχνά διαφωνήσει με τους ηγέτες της Χαμάς εκτός Γάζας και είναι λιγότερο διατεθειμένος από οποινδήποτε άλλον να παραχωρήσει έδαφος στους Ισραηλινούς διαπραγματευτές, εν μέρει επειδή γνωρίζει ότι είτε τελειώσει ο πόλεμος, είτε όχι, εκείνος δεν θα γλιτώσει το θάνατο.
Η Τουρκία στη Χάγη κατά Ισραήλ
Η Τουρκία, εν τω μεταξύ, υπέβαλε επίσημα χθες δήλωση παρέμβασης στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΙCJ) στην προσφυγή της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ βάσει της Σύμβασης για τη Γενοκτονία του 1948. Εφόσον η αίτησή της γίνει δεκτή, η Τουρκία ως διάδικος στην υπόθεση θα κληθεί να καταθέσει τις απόψεις της επί της ουσίας της δίκης.
Ωστόσο πέραν του πανηγυρικού χαρακτήρα που δίνει η τουρκική κυβέρνηση και τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, ακούστηκαν εντός της Τουρκίας και διαφορετικές φωνές, ότι δηλαδή η πράξη αυτή ενδέχεται να έχει και ανεπιθύμητες επιπτώσεις για την ίδια ή τουλάχιστον να οδηγήσει τη χώρα σε κατευθύνσεις που δεν υπολόγισε σωστά.
Με τη δήλωση παρέμβασης η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου καθίσταται πλέον δεσμευτική και για την ίδια την Τουρκία. Σε αυτό ακριβώς το σημείο εφιστά την προσοχή ο διπλωματικός σύμβουλος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Ναμίκ Ταν, ο οποίος υπήρξε πρώην πρεσβευτής της Τουρκίας στο Τελ Αβίβ και την Ουάσινγκτον και είναι από τους πλέον έμπειρους Τούρκους διπλωμάτες. Σε έναν γενικότερο σχολιασμό της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στην πλατφόρμα Χ, ο Ναμικ Ταν εκτιμά επί της ουσίας ότι η Άγκυρα με την παρέμβασή της στην υπόθεση Νοτίου Αφρικής κατά Ισραήλ για γενοκτονία κινδυνεύει να αυτοπαγιδευτεί, επειδή θα δημιουργηθεί δεσμευτικό δεδικασμένο για την ίδια την Τουρκία στο οποίο θα μπορούσε να εγκλωβιστεί. Συγκεκριμένα ο Τούρκος πρώην διπλωμάτης υποστήριξε: «Η διπλωματία είναι να μη χάνεις από τα μάτια σου τις παγίδες του Διεθνούς Δικαίου. Για παράδειγμα, όταν παρεμβαίνουμε κατά του Ισραήλ στην υπόθεση γενοκτονίας, είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση των πιθανών συνεπειών για την Τουρκία βάσει του άρθρου 63/1 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου».
Μία άλλη προσέγγιση, περισσότερο πολιτική, έχει ο πρώην εκπρόσωπος της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Ριζά Τουρμέν, ο οποίος υπενθύμισε ότι η Τουρκία μέχρι σήμερα υποβάθμιζε τον ρόλο του Διεθνούς Δικαστηρίου, χαρακτηρίζοντας τις αποφάσεις του πολιτικά υποκινούμενες και για αυτό τον λόγο δεν δεχόταν την προσφυγή για το Αιγαίο.
Μιλώντας στην τουρκική υπηρεσία του BBC, ο Ριζά Τουρμέν, ανέφερε: «Η Τουρκία είναι μία χώρα που ανέκαθεν απέφευγε το Διεθνές Δικαστήριο. Δεν μεταφέρει σε αυτό τις διαφορές της. Το αντιμετωπίζει ως πολιτικό δικαστήριο. Στο Αιγαίο, στο θέμα της υφαλοκρηπίδας, για παράδειγμα, δεν ήθελε για τις διαφορές να προσφύγει σε αυτό. Δεν εμπιστευόταν το Διεθνές Δικαστήριο. Είναι πράγματι ενδιαφέρον το αίτημα να είναι διάδικος στην εν λόγω υπόθεση μια χώρα που δεν εμπιστεύεται το δικαστήριο». Με την προσφυγή της η Τουρκία φαίνεται ότι de facto αλλάζει τη στάση της απέναντι στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Η εκδίκαση της υπόθεσης της Νοτίου Αφρικής εναντίον του Ισραήλ δεν αναμένεται να λήξει πριν από 4-5 χρόνια, εκτιμούν οι ειδικοί. Εκτός από την Τουρκία, παρέμβαση στην υπόθεση έχουν ζητήσει μέχρι στιγμής η Νικαράγουα, η Κολομβία, η Λιβύη, το Μεξικό, η Παλαιστινιακή Αρχή και η Ισπανία. Το Δικαστήριο δεν έχει ακόμη αποφανθεί για καμία προσφυγή.
