Η αναζωπύρωση της θαλάσσιας πειρατείας, ενός εγκληματικού φαινομένου που έμοιαζε να έχει ξεχαστεί, χρονολογείται ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ''90 αλλά έχει αναπτυχθεί κυρίως από το 2008 σε γεωγραφικές περιοχές που παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα φτώχειας και πολιτική αστάθεια.
Πάνω από 1.600 κρούσματα πειρατείας έχουν καταγραφεί από το 2011 έως το 2016, ενώ ήδη 53 επιθέσεις έχουν σημειωθεί μέσα στο 2017, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Γραφείου Ναυτιλίας (IMB).
Το φαινόμενο της πειρατείας έχει υπολογιστεί ότι επιβαρύνει ετησίως την παγκόσμια οικονομία με 7,5 έως 14 δισ. δολάρια, ενώ δημιουργεί κινδύνους ή και φραγμούς στην ομαλή διακίνηση του διεθνούς εμπορίου, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση της κατανάλωσης σε παγκόσμια κλίμακα, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, Θεόδωρο Βενιάμη για το 2012.
Με δεδομένο ότι το μερίδιο της ελληνόκτητης ναυτιλίας καλύπτει ποσοστό υψηλότερο του 12% επί του παγκοσμίου στόλου, προκύπτει κόστος της τάξης των 840 εκατομμυρίων δολαρίων και 1,44 δισ. δολάρια για τους έλληνες εφοπλιστές. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που απασχολεί την ελληνική ναυτιλία, καθώς το κόστος κινείται ανοδικά.
Όπως αναφέρει η καθηγήτρια Μαίρη Μπόση στην Καθημερινή, η προσπάθεια αντιμετώπισης της θαλάσσιας πειρατείας είτε εστιάστηκαν σε στρατιωτικού χαρακτήρα επιχειρήσεις είτε στη δημιουργία εξειδικευμένης νομοθεσίας, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ακόμη, σε ιδιωτικό επιχειρησιακό επίπεδο, η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας ενισχύθηκε μεταξύ άλλων με ένοπλους φρουρούς προερχομένους κυρίως από στρατιωτικούς κύκλους και με στελέχη ειδικών μονάδων ασφαλείας, ενώ υπήρξε και έντονη κινητικότητα στις μετασκευές χώρων των πλοίων. Κατ' αυτόν τον τρόπο αυξήθηκε υπέρμετρα στο κόστος των θαλάσσιων μεταφορών, τόσο σε κόστος εξοπλισμού και προσωπικού ασφαλείας όσο και σε κόστος ναυλοσυμφώνων και ασφαλίστρων.
Η παρουσία των ιδιωτικών ένοπλων φρουρών στα πλοία αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, καθώς η βιομηχανία ασφάλειας των πλοίων αναπτύσσεται με ταχύτατο ρυθμό.
Οι σομαλοί πειρατές ξαναχτυπούν
Οι πειρατές της Σομαλίας ήταν οι πρώτοι που επιχείρησαν να επιβιβαστούν σε εμπορικά πλοία ενώ αυτά βρίσκονταν εν κινήσει και να κάνουν κατάληψη, κρατώντας το πλήρωμα αιχμάλωτο έναντι αντιτίμου. Ουσιαστικά, οι ψαράδες της Σομαλίας μετατράπηκαν σε πειρατές, είτε με τη δικαιολογία των σύγχρονων “Ρομπέν των Δασών” (λόγω της εκτεταμένης φτώχειας στην περιοχή) είτε ως μέσου εύκολου πλουτισμού. Υπενθυμίζεται ότι η Σομαλία βρίσκεται σε πρόγραμμα προσαρμογής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο και αποτελεί έναν εκ των μεγάλων δικαιούχων αποπληρωμής χρέους της χώρας, αρνείται να συζητήσει την επιμήκυνση του χρέους.
Στο πλαίσιο της απουσίας μιας αξιόπιστης λιμενικής αρχής, τα χωρικά ύδατα της Σομαλίας έχουν μετατραπεί σε περιοχή ελεύθερης διέλευσης, με τους αλιευτικούς στόλους κάθε εθνικότητας να εκμεταλλεύονται στο έπακρο – με παράνομο τρόπο – τα αλιεύματα.
Θεωρητικά, οι σομαλικές αρχές θα έπρεπε να ανακόπτουν τα παράνομα αλιευτικά σκάφη και να τα οδηγούν στη δικαιοσύνη. Όμως σε περιοχές όπως η Galmudug, όπου η παράνομη αλιεία είναι αχαλίνωτη, δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες δομές. Αντιθέτως, οι τοπικές ένοπλες ομάδες αποσπούν "πρόστιμα" που σε ορισμένες περιπτώσεις μοιάζουν σε ύποπτο βαθμό με πληρωμή λύτρων.
"Οι πειρατές δεν θα εξαλειφθούν όσο υπάρχει παράνομη αλιεία, επειδή αυτοί που κάνουν πειρατείες θεωρούν τους εαυτούς τους υπερασπιστές των πόρων τους", λέει ο Hassan Warsame, υπουργός αλιείας του κρατιδίου της Galmudug στο Foreign Policy.
"Ιεραρχικά χρειαζόμαστε την εντολή των διεθνών ναυτικών δυνάμεων που φρουρούν τις ακτές της Σομαλίας, για να επιθεωρήσουμε τα αλιευτικά σκάφη", αναφέρει ο Said Jama που μέχρι πρότινος υπηρετούσε ως αναπληρωτής υπουργός αλιείας της Σομαλίας. "Ακόμη πασχίζουμε να εξασφαλίσουμε ένα ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών που θα επιτρέπει σε αυτά τα σκάφη να επιθεωρούν οποιοδήποτε αλιευτικό σκάφος".
Η πειρατεία στο Κέρας της Αφρικής δεν αποτελεί παρά αποτέλεσμα της ολοκληρωτικής εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων από εταιρείες. Όπως αναφέρει η κα Μ. Μπόση, η πειρατεία και η τρομοκρατία συνεχίζουν και θα συνεχίσουν, καθώς τα αίτια που τις προκαλούν όχι μόνο δεν επιλύονται, αλλά αντίθετα οξύνονται, καθώς οι γεωστρατηγικές αντιπαραθέσεις δημιουργούν ζώνες απόλυτης εξαθλίωσης και καταστροφής.
Βραχυπρόθεσμα, η λύση για την αντιμετώπιση της αναζωπύρωσης της πειρατείας, κατά πάσα πιθανότητα φαίνεται να είναι αυτό που οδήγησε στην πάταξή της πριν από πέντε χρόνια: ενισχυμένες ναυτικές περιπολίες σε συνδυασμό με προληπτικά μέτρα από τις ναυτιλιακές εταιρείες. Αλλά αν η παράνομη αλιεία, η διαφθορά και οι ανομία στην ξηρά εξακολουθήσουν να υφίστανται, οι πειρατές μπορεί απλά να εξασφαλίσουν τον χρόνο του χρειάζονται πριν αναβιώσουν την εγκληματικές τους επιχειρήσεις.
Επιμέλεια: Δανάη Μαραγκουδάκη
