Με την ανακοίνωση των σχεδίων του να εξάγει φυσικό αέριο στην ΕΕ, προερχόμενο από διάφορες πηγές, μέσω του TurkStream 2, ο Ταγίπ Ερντογάν εγκαταλείπει τα προσχήματα και μετατρέπει την Τουρκία σε «κερκόπορτα» για την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ και υπονομεύοντας τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια.
Αυτό αναφέρει σε άρθρο του στο Politico o διευθυντής του Προγράμματος για την Ενέργεια και το Κλίμα στο το Κέντρο Μελέτης της Δημοκρατίας Μάρτιν Βλαντιμίροφ εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους η γείτονα χώρα υποσκάπτει την ενεργειακή αυτονομία και ανεξαρτησία από το ρωσικό αέριο που σήμερα αποτελεί το 15% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ.
Σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας, ΑΑλπαρσλάν Μπαϊρακτά, η κρατική μονοπωλιακή εταιρεία φυσικού αερίου BOTAS θα μπορεί πλέον να εξάγει περίπου 7 έως 8 δισ. κ.μ. (bcm) φυσικού αερίου μέσω Βουλγαρίας στην Κεντρική Ευρώπη με ένα νέο εμπορικό σήμα που ονομάζεται «Turkish Blend», με μείγμα φυσικού αερίου από διάφορες πηγές.
Όπως αποκαλύπτει ο συντάκτης του κειμένου, η Ρωσία πρόκειται να έχει μερίδιο 40% σε αυτό το μείγμα, το πραγματικό ποσοστό του οποίου μπορεί να είναι υψηλότερο, καθώς η Gazprom και η BOTAS επεξεργάζονται τις λεπτομέρειες ενός ρωσικού κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία από τις αρχές του 2023.
Η εξέλιξη αυτή θα κάνει χρήση της υφιστάμενης επέκτασης του TurkStream στην ευρωπαϊκή ήπειρο, καθώς και μιας συμφωνίας του 2023 μεταξύ του βουλγαρικού δημόσιου προμηθευτή φυσικού αερίου Bulgargaz, του βουλγαρικού διαχειριστή συστήματος Bulgartransgaz και της BOTAS, η οποία επιτρέπει στην τουρκική εταιρεία να εξάγει περίπου 3,6 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως στην ΕΕ.
Και η μεγιστοποίηση του δικτύου αγωγών TurkStream με αυτόν τον τρόπο θα προσθέσει άλλα 4 δισ. κυβικά μέτρα «καμουφλαρισμένων εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη», όπως τονίζει. Με λίγα λόγια θα επιτρέψει στη Ρωσία να συνεχίσει να εξάγει φυσικό αέριο στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας τις κυρώσεις και τις προσπάθειες της ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια.
Ακριβώς όπως οι ρωσικές εταιρείες πετρελαίου πωλούν προϊόντα πετρελαίου στην Ευρώπη από την Τουρκία, την Ινδία, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ευρώπη δεν μπορεί να αγνοήσει τις προσπάθειες της Gazprom να «ξεπλύνει» τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.
Στο πλαίσιο αυτό η απόφαση της ΕΕ να απαγορεύσει τις μεταφορές ρωσικού LNG που προορίζονται για την Ασία μέσω ευρωπαϊκών λιμανιών είναι ένα μικρό αλλά κρίσιμο βήμα για τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού φυσικού αερίου. Αλλά υπάρχουν περισσότερα που θα μπορούσαν να γίνουν, επισημαίνει.
Παρά τις προσπάθειες της ΕΕ να μειώσει τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, το ρωσικό αέριο εξακολουθεί να αποτελεί το 15% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ, ξεπερνώντας ακόμη και την παροχή LNG των ΗΠΑ στην Ευρώπη, φέτος. Με απλά λόγια, η Ευρώπη ξοδεύει επί του παρόντος διπλάσιο ποσό για τη ρωσική ενέργεια από ό,τι δίνει στην Ουκρανία σε βοήθεια.
Σημειώνει ότι εκτός από τις ρωσικές εξαγωγές LNG στην Ευρώπη, οι ροές φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας και της TurkStream παραδίδουν επίσης ρωσικό αέριο στην Αυστρία, την Ιταλία, τη Σλοβακία, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία, την Κροατία, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τα Δυτικά Βαλκάνια.
Έτσι, για να αποκόψει πλήρως το Κρεμλίνο από τα κέρδη φυσικού αερίου που αποκτάει στην ΕΕ και να του στερήσει το ενεργειακό του όπλο μόλις σταματήσει η διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας στα τέλη του 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να σταματήσει τη διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της ευρωπαϊκής επέκτασης του TurkStream.
Η επέκταση του TurkStream και η συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Βουλγαρίας διευκολύνουν τη συνεχιζόμενη ροή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, υπονομεύοντας τις προσπάθειες της ΕΕ για ενεργειακή διαφοροποίηση. Αυτή η συμφωνία επιτρέπει επίσης στη Ρωσία να κρύβει την προέλευση του φυσικού αερίου της, παρακάμπτοντας την Ουκρανία και παραβιάζοντας ενδεχομένως τη νομοθεσία της ΕΕ για τον ανταγωνισμό.
Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να επιταχύνουν τις εξελίξεις επιβάλλοντας κυρώσεις στο έργο της Gazprom και σε όλες τις εταιρείες που εμπλέκονται σε υποδομές που συνδέονται με τον TurkStream. Εν τω μεταξύ, η ταυτόχρονη διακοπή της διαμετακόμισης φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας και του TurkStream θα επιτρέψει στους Ευρωπαίους πελάτες ρωσικού φυσικού αερίου να αναστείλουν ή να επαναδιαπραγματευτούν τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις τους με την Gazprom.
Όμως, ενώ η ουκρανική διαδρομή μπορεί να σταματήσει εν μία νυκτί, η διακοπή του TurkStream θα είναι πιο δύσκολη. Ο TurkStream όχι μόνο διευκολύνει τις συνεχείς εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά υπονομεύει επίσης την ευρωπαϊκή διαφοροποίηση πλημμυρίζοντας την αγορά με αέριο σε χαμηλότερη τιμή.
Και αυτό το φθηνό ρωσικό αέριο θέτει σε κίνδυνο τα εγχώρια έργα παραγωγής στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ επίσης καθυστερεί τις εναλλακτικές εισαγωγές LNG μέσω τερματικών σταθμών στην Ελλάδα, την Κροατία και την Πολωνία, γεγονός που κινδυνεύει να δημιουργήσει λανθάνοντα περιουσιακά στοιχεία.
Η έλλειψη υποχρέωσης της Τουρκίας να τηρεί τους κανόνες της ΕΕ περιπλέκει περαιτέρω τις προσπάθειες παρακολούθησης της ροής φυσικού αερίου μέσω των συνόρων της, σημειώνει μεταξύ άλλων το δημοσίευμα.
Είναι επίσης πιθανόν η η συμφωνία Τουρκίας-Βουλγαρίας να παραβιάζει το δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ, καθώς εμποδίζει την πρόσβαση τρίτων εταιρειών φυσικού αερίου στο δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου. Η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της ΕΕ έχει ήδη αρχίσει να αξιολογεί τη συμφωνία για νοθεία κανόνων.
Η ΕΕ πρέπει να λάβει πιο ισχυρά μέτρα και μηχανισμούς για την πλήρη κατάργηση του ρωσικού αερίου. Μέχρι στιγμής η πρωτοβουλία REPowerEU της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία ξεκίνησε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, συνιστά μόνο στα κράτη μέλη να σταματήσουν τις αγορές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, αλλά δεν τις υποχρεώνει.
Ακόμα, με την υιοθέτηση αυστηρότερων μέτρων θα μπορούσε να περιλαμβάνει κυρώσεις στο έργο TurkStream, τον καθορισμό μιας σαφούς προθεσμίας για τον τερματισμό όλων των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και την εφαρμογή μηχανισμών για τον εντοπισμό της προέλευσης του φυσικού αερίου που εισέρχεται στην Ευρώπη.
Η θέσπιση ενός τέτοιου συστήματος θα διασφάλιζε ότι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές δεν χρηματοδοτούν την επιθετικότητα του Κρεμλίνου και θα κλείσει τα κενά που επιτρέπουν στο ρωσικό αέριο να ρέει κάτω από τα ραντάρ.
Τέτοια μέτρα θα βοηθούσαν στην αποτροπή της έμμεσης χρηματοδότησης της Ρωσίας από την Ευρώπη κατά της Ουκρανίας, επισημαίνει ο συντάκτης.
