Η Ελλάδα από θέση αρχής αλλά και για λόγους που έχουν να κάνουν με τον στρατηγικό προσανατολισμό και τα συμφέροντα της από την πρώτη στιγμή πήρε καθαρή θέση στην κρίση της Γάζας.
Καταδίκη της Χαμάς, αναγνώριση του δικαιώματος αυτοάμυνας του Ισραήλ στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, άνευ όρων απελευθέρωση των ομήρων, προστασία των αμάχων και αποφυγή ανθρωπιστικής κρίσης.
Για τους λόγους αυτούς εξάλλου συντάχθηκε με άλλες 15 ευρωπαϊκές χώρες στη Γ.Σ του ΟΗΕ απέχοντας από την ψηφοφορία για το μη δεσμευτικό ψήφισμα, το οποίο όμως προέβλεπε μόνο ανθρωπιστική παύση των συγκρούσεων και δεν είχε καμιά αναφορά στη Χαμάς, στην επιστροφή των ομήρων και στο δικαίωμα του Ισραήλ για αυτοάμυνα. Η προσπάθεια του Καναδά με τροπολογία να καταστήσει αυτό το ψήφισμα πιο ισορροπημένο, την οποία στήριξε και η Ελλάδα απορρίφθηκε τελικά…
Όμως για την Ελλάδα η κρίση στη Γάζα δημιουργεί στρατηγικές προκλήσεις. Η εποχή του 1982, επί Ψυχρού Πολέμου, όταν υπό τον Α. Παπανδρέου συμμετείχε ενεργά η χώρα μας, που δεν αναγνώριζε διπλωματικά το Ισραήλ, στην απομάκρυνση του Γιάσερ Αραφάτ και εκατοντάδων παλαιστινίων από τον Λίβανο αποτελεί παρελθόν.
Η κρίση στη Γάζα που ξεκίνησε με την επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου δεν είναι μια από τις συνήθεις συγκρούσεις Ισραήλ-Παλαιστινίων. Είναι περισσότερο περίπλοκη και έχει μεγάλο γεωπολιτικό βάθος και συνέπειες.
Μπροστά μας έχει αρχίσει να διαμορφώνεται έναν νέο γεωπολιτικό σκηνικό, με αλλαγή ισορροπιών στην περιοχή.
Το Ισραήλ και πάλι βρίσκεται «περικυκλωμένο» από μη φιλικές δυνάμεις και η μοναδική ασφαλής «διέξοδος» του είναι η Ανατολική Μεσόγειος σε έναν στρατηγικό διάδρομο που συναντά την Κύπρο και την Ελλάδα.
Η περίφημη επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με το Ισραήλ θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι έχει διαταραχθεί και πάλι βαθιά, καθώς πια δεν πρόκειται για ένα επεισόδιο σαν εκείνο του Μάβη Μαρμαρά το 2010, αλλά για γενικότερη ευρύτερη ιδεολογικού και στρατηγικού χαρακτήρα επίθεση της Άγκυρας στο Ισραήλ.
Με αυτό το δεδομένο όλα τα σχέδια που προωθούσε επίμονα η Τουρκία για ενεργειακή συνεργασία με το Ισραήλ, που αφορούσαν είτε τη δημιουργία αγωγού φυσικού αερίου είτε τις κοινές έρευνες (όπως είχε προαναγγείλει ο Τ. Ερντογάν τον Σεπτέμβριο στη Ν. Υόρκη μετά τη συνάντηση με τον Μ. Νετανιάχου) μπαίνουν για πολλά χρόνια στο ράφι.
Για την Τουρκία προκύπτει ένα ακόμη σοβαρό εμπόδιο για την ένταξη της στο Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου και φυσικά ακυρώνονται εκ των πραγμάτων οι ιδέες του Τ. Ερντογάν για περιφερειακή διάσκεψη για τις οριοθετήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στο ενεργειακό πεδίο εφόσον υπάρξουν τα απαραίτητα αποθέματα φυσικού αερίου, θα μπορέσει να δοθεί και πάλι ώθηση σε σχέδια όπως αυτό του East Med ή ακόμη και της μεταφοράς υγροποιημένου σε σταθμό της Κύπρου φυσικού αερίου και κατάληξη την Ελλάδα. Πιο άμεσα, αμέσως μόλις σταματήσει ο πόλεμος, είναι η προώθηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης του Ισραηλ με την Κύπρο και κατόπιν με την Ελλάδα για το οποίο ήδη τις προηγούμενες ημέρες υπήρξε νέο MOU μεταξύ των εμπλεκομένων μερών.
Η Ελλάδα με τη στάση της προσβλέπει όμως και στη διατήρηση των καλών σχέσεων με την Αίγυπτο και τους Άραβες του Κόλπου, οι οποίοι φυσικά και στέκονται απέναντι σε μια δυσανάλογη αντίδραση με χερσαία επέμβαση που θα έχει θύματα αμάχους και θα προκαλέσει ανθρωπιστική καταστροφή, αλλά απέχουν πολύ από το να αντιδράσουν όπως η Τουρκία οδηγώντας σε πλήρη ρήξη τις σχέσεις με το Ισραήλ.
Οι αραβικές χώρες και η Αίγυπτος οφείλουν πολλά για την ασφάλεια τους στη δέσμευση των ΗΠΑ αλλά και στους σχεδιασμούς για μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας και ανάπτυξης στην περιοχή που θα περιλαμβάνει και τις αραβικές χώρες και το Ισραήλ και θα δημιουργήσει και το υπόβαθρο για την επίλυση του Παλαιστινιακού. Κυρίως όμως οι αραβικές χώρες βλέπουν τη Χαμάς ως απειλή και για τη δική τους εσωτερική ασφάλεια και κανείς δεν θα «κλάψει» εάν το Ισραήλ πετύχει την εξόντωση της.
Για τι δυνατότητες της χώρας μας το Παλαιστινιακό είναι πολύ μεγάλο παιχνίδι για να εμπλακεί άμεσα.
Όμως υπάρχουν σοβαρές δυνατότητες να συμβάλει στην ανθρωπιστική επιχείρηση και κυρίως να αναδείξει τον ρόλο της ως δύναμης σταθερότητας και αξιόπιστου συμμάχου της Δύσης στην περιοχή αυτή.
Ήδη υπάρχουν διπλωματικές συνεννοήσεις με τις ΗΠΑ, τον ΟΗΕ και άλλα μέρη για συμμετοχή της χώρας μας στη δημιουργία του θαλάσσιου ανθρωπιστικού διαδρόμου όποτε οι συνθήκες το επιτρέψουν ώστε να μεταφερθεί άμεσα και σε μεγάλες ποσότητες ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα με εμπλοκή της Ελλάδας και της Κύπρου, βάσει και της πρότασης του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.
Η Λευκωσία ήδη απέστειλε τον Υπουργό Εξωτερικών σε Ραμάλα και Αμμάν, ενώ ο Ν. Χρστοδουλίδης είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Μ. Νετανιάχου και επρόκειτο να συνομιλήσει και με τους επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών.
Αυτή θα είναι μια πολύπλοκη και δύσκολη επιχείρηση που προϋποθέτει τη διακοπή των συγκρούσεων και τη συναίνεση του Ισραήλ. Στο πλαίσιο αυτής της επιχείρησης θα μπορεί επίσης να προσφερθούν και ιατρικές υπηρεσίες στους τραυματίες είτε επί του εδάφους είτε σε ελληνικά νοσοκομεία.
Ιδιαίτερα σημαντικός όμως είναι ο ρόλος της Ελλάδας αλλά και της Κύπρου σε μια επιχείρηση απεγκλωβισμού χιλιάδων ξένων πολιτών που βρίσκονται στο Ισραήλ και στον Λίβανο, εφόσον η κατάσταση επιδεινωθεί. Ο στρατηγικός χαρακτήρας της σχέσης με τις ΗΠΑ επιβεβαιώνεται και πάλι μετά την αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης ως βασικού σημείου εισόδου προς την Ανατολική Ευρώπη και στη Μαύρη Θάλασσα παρακάμπτοντας τα Στενά.
Ηδη η Σούδα έχει κεντρικό ρόλο στον αμερικανικό σχεδιασμό για στρατιωτική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω της κρίσης στη Γάζα, ενώ η μεταστάθμευση Αμερικάνικων μεταγωγικών αεροσκαφών στην Κρήτη και στην Ελευσίνα μαρτυρά ότι για τους Αμερικανούς που έχουν 600.000 Αμερικανούς πολίτες στο Ισραήλ η χώρα μας θα έχει κεντρικό ρόλο σε πιθανές επιχειρήσεις απεγκλωβισμού τους.
Αλλά και σε μια απευκταία κλιμάκωση της σύγκρουσης, η Ελλάδα και η Κύπρος σε μικρότερη κλίμακα θα έχουν ουσιαστικό ρόλο, στη διευκόλυνση των αμερικανικών επιχειρήσεων, κάτι που φυσικά θα πρέπει να έχει αντίκρισμα σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο.
Είναι υποχρέωση της κυβέρνησης να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες αυτές με δραστική διπλωματία. Η επίσκεψη του πρωθυπουργού στο Ισραήλ θα έπρεπε να συμπληρωθεί με επίσκεψη και στη Ραμάλα, αν και η τηλεφωνική επικοινωνία του Κυρ. Μητσοτάκη με τον Μ. Αμπας κάλυψε εν μέρει το κενό αυτό.
Όμως και το Υπουργείο Εξωτερικών δείχνει μια αμήχανη αδράνεια το διάστημα αυτό καθώς είναι σαφές ότι δεν αρκούν τηλεφωνικές επικοινωνίες με περιφερειακούς παίκτες για την προώθηση αυτού του ρόλου της Ελλάδας.
Και κυρίως σε ό,τι αφορά τις Αραβικές χώρες να τονισθεί καθαρά ότι η Ελλάδα δεν υιοθετεί αντιπαλαιστινιακή στάση, αλλά διαχωρίζει τη Χαμάς από τον Παλαιστινιακό λαό και ότι είναι έτοιμη να συνεισφέρει στην επούλωση των τραυμάτων που θα ανοίξει αυτός ο πόλεμος που ξεκίνησε την 7η Οκτωβρίου.
Οι προϋποθέσεις υπάρχουν αλλά η ανάδειξη του στρατηγικού ρόλου της χώρας απαιτεί συστηματική προσπάθεια και δεν θα απονεμηθεί τιμής ένεκεν.
