Οι διαδηλώσεις που ξεπήδησαν σε ολόκληρη τη Ρωσία μετά την ανακοίνωση του διατάγματος του Πούτιν για μερική επιστράτευση. Τα ταχείας οργάνωσης δημοψηφίσματα στις περιοχές της Ουκρανίας που κατελήφθησαν από τα ρωσικά στρατεύματα αλλά τώρα πολιορκούνται από τις ουκρανικές δυνάμεις που ανακοινώνουν τη μία ανακατάληψη μετά την άλλη. Η προειδοποίηση Πούτιν ότι δεν μπλοφάρει όταν μιλάει για τη χρήση πυρηνικών όπλων… Οι αποδείξεις ότι η στρατηγική του Ρώσου προέδρου δεν οδηγεί σε νίκη αλλά σε αδιέξοδο είναι καθημερινές και αυτό που παλεύει τώρα είναι να μην χάσει ότι κέρδισε με επτά μήνες πολέμου που τον απομόνωσε από τη διεθνή κοινότητα και έδειξε ότι η ρωσική αρκούδα βρυχάται αλλά δεν μπορεί να φτάσει πολύ μακριά.
Και πάλι όμως, στο εσωτερικό της χώρας, παρά τις αντιδράσεις, το όραμα Πούτιν και η ισχύς του δεν βρίσκονται ακόμα σε αμφισβήτηση. Επειδή ελέγχει καλά την πληροφορία και επειδή, ακόμα, δεν έχουν αλλάξει πολλά στη ζωή των Ρώσων.
«Στην επαρχία, στις αγροτικές περιοχές, η πληροφορία που φτάνει στον κόσμο έρχεται μόνο από επίσημες πηγές, όπως η κρατική τηλεόραση που όπως είναι φυσικό τους δίνει μια πολύ διαφορετική εικόνα για όσα συμβαίνουν. Το μήνυμα που τους περνούν είναι ότι η Ρωσία βρίσκεται σε πόλεμο με την Δύση και ότι γι’ αυτό γίνεται η μερική επιστράτευση για να προστατευτεί η Ρωσία.», εξηγεί η Οξάνα Αντονένκο, διευθύντρια της εταιρείας συμβουλευτικής Control Risk με έδρα το Λονδίνο, με βαθιά γνώση της Ρωσίας και της διαχείρισης κρίσεων στην Ευρώπη και την Αφρική.
Αντίθετα, η μεσαία τάξη και οι πιο νέοι αν και έχουν καλύτερη ενημέρωση, είχαν την αίσθηση ότι επρόκειτο για έναν πόλεμο που δεν τους αφορούσε, που ήταν μακριά τους και ότι η παγκόσμια κρίση δεν τους αφορούσε.
«Η κινητοποίηση στην οποία κάλεσε ωστόσο ο Πούτιν αποτελεί μια αλλαγή σε αυτό το αφήγημα και βλέπουμε απλούς ανθρώπους που ένιωθαν ότι δεν τους αφορούσε αυτός ο πόλεμος να νιώθουν ξαφνικά ότι εμπλέκονται. Και επειδή είναι αντίθετοι με αυτόν τον πόλεμο, θέλουν η φωνή τους να ακουστεί.», εξηγεί η αναλύτρια για τις αντιδράσεις που καταγράφηκαν.
Το σημαντικό είναι ότι αυτές οι διαδηλώσεις που σημειώθηκαν δεν πραγματοποιήθηκαν μόνο στα αστικά κέντρα όπου υπάρχουν πιο κινηματικοί εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης, αλλά ακόμα στη Σιβηρία… Οι αριθμοί ήταν πολύ μικροί αλλά δεδομένου του μηχανισμού καταστολής που επιστρατεύει πολύ βίαιες πρακτικές ήταν τελικά σημαντικοί. Επίσης, σχεδόν άμεσα ακούστηκε ότι όσοι συλλαμβάνονταν έπαιρναν φύλλα πορείας για το μέτωπο οπότε και αυτό είχε στόχο να ανακόψει τη μεγαλύτερη συμμετοχή στις διαμαρτυρίες.
Ωστόσο, σύμφωνα με την Αντονένκο που μεγάλωσε και έκανε μέρος των σπουδών της στη Ρωσία «αν και οι διαδηλώσεις μπορεί να συνεχίσουν προς το παρόν δεν αποτελούν κάποιον ισχυρό κίνδυνο για το καθεστώς» καθώς αυτοί που είναι δραστικά αντίθετοι με τον πόλεμο παραμένουν μία μειοψηφία προς το παρόν.
Η ανθρωπογεωγραφία της επιστράτευσης
Η μεγάλη πλειοψηφία του ρωσικού λαού δεν γνωρίζει τι πραγματικά συμβαίνει. «Από ανεξάρτητες πηγές και δεδομένα γνωρίζουμε ότι μέχρι στιγμής έχουν χάσει τη ζωή τους 50.000 Ρώσοι στον πόλεμο της Ουκρανίας και πολλοί άλλοι έχουν τραυματιστεί. Ωστόσο, τα επίσημα νούμερα που έδωσε το ρωσικό υπουργείου αυτές τις μέρες κάνουν λόγο για λιγότερο από 5.000 νεκρούς.», αναφέρει ενδεικτικά η Αντονένκο.
Ακόμα και στις περιοχές που έχουν τις μεγαλύτερες απώλειες σε ανθρώπους από αυτόν τον πόλεμο, αυτές είναι φτωχές περιοχές, όπου ο κόσμος έχει σχεδόν μηδαμινή πρόσβαση σε πληροφορία και μια άλλη προσέγγιση στη μοίρα του. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το νέο διάταγμα Πούτιν στοχεύει και πάλι στις ίδιες περιοχές για την επιστράτευση.
«Μια από αυτές είναι η Μποριάτσια από την οποία πολλοί στρατιώτες έχουν ήδη πεθάνει Ξαφνικά άνθρωποι που πληρώνονται με 8.000 ρούβλια (περίπου 140 ευρώ) το μήνα βρίσκονται μπροστά στην υπόσχεση ότι θα παίρνουν 250.000 ρούβλια το μήνα αν πάνε στο μέτωπο. Κάπως έτσι εξηγείται ότι σε μια περιοχή που έχει ήδη πάρα πολύ μεγάλες απώλειες από τον πόλεμο, βλέπουμε και τη μεγαλύτερη κινητοποίηση και βέβαια εκεί δεν έχουμε και μεγάλες κινητοποιήσεις κατά της επιστράτευσης.», εξηγεί η Αντονένκο.
Πρόκειται για τους ανθρώπους που δεν έχουν τίποτα να χάσουν εκτός από την δύσκολη ζωή τους και που δεν ένιωσαν καθόλου τον αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων που αφορούν προς το παρόν μόνο τη μεσαία τάξη που δεν μπορεί να αγοράσει ή να επιδιορθώσει το αυτοκίνητο της ή να κάνει ένα ταξίδι στο εξωτερικό και να φορέσει κάποια ξένη φίρμα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι στη Ρωσία μόλις το 20% του πληθυσμού έχει ταξιδέψει στο εξωτερικό στη ζωή του και ένα μονοψήφιο ποσοστό έχει χρήματα για να πάει σε ευρωπαϊκούς προορισμούς. Το συμπέρασμα είναι ότι ο αποκλεισμός από τη Δύση έχει βαρύνει μόνο ελάχιστους.
Η σύρραξη που μπαίνει στον πάγο
Αντιθέτως ωστόσο, ο Στρατός γονατίζει από τις κυρώσεις, που δεν μπορεί να συντηρήσει τα οπλικά του συστήματα, να φτιάξει καινούρια αλλά και να αγοράσει την ώρα που η Ουκρανία λαμβάνει όλο και πιο εξελιγμένα όπλα από τη Δύση. Σταδιακά αυτό θα αποτελεί όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα για τη Μόσχα. Ως εκ τούτου, «οι Ουκρανοί θα συνεχίσουν να ανακαταλαμβάνουν εδάφη και αυτό που ο Πούτιν προσπαθεί ενδεχομένως να κάνει τώρα με τα δημοψηφίσματα, με την κινητοποίηση, αυτή η ανταλλαγή ομήρων είναι να παγώσει αυτήν την σύρραξη», εκτιμά η Αντονένκο. «Προφανώς καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να κερδίσει περισσότερα εδάφη και προσπαθεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που θα του επιτρέψει να κρατήσει όσα έχει κατακτήσει. »
Όσο για την πρόσφατη προειδοποίηση του ότι δεν μπλοφάρει με τα πυρηνικά, σύμφωνα με την Αντονένκο αυτή αποτελεί μήνυμα με πολλούς αποδέκτες ενώ δεδομένου ότι πρόκειται για έναν ηγέτη με παράλογες στρατηγικές απειλές δεν σημαίνει ότι είναι και μια κενή απειλή.
«Η αναφορά στα πυρηνικά ήθελε να περάσει ένα μήνυμα τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Δύση αλλά και στο εσωτερικό του. Στη Ρωσία, ξέρετε, δεν υπάρχουν μόνο άνθρωποι που δεν επιθυμούν τον πόλεμο. Υπάρχουν άνθρωποι που στηρίζουν τον πόλεμο πολύ ανοικτά και δυναμικά. Οι εθνικιστές. Στους Ουκρανούς περνάει το μήνυμα ότι ‘ναι ξέρουμε ότι έχετε καλύτερα όπλα στο πεδίο αλλά τελικά εμείς έχουμε το απόλυτο όπλο που θα σταματήσει την αντεπίθεση σας’. Όσο για την Δύση, το μήνυμα του είναι σαφές. Πάντως δεδομένων των παράλογων επιλογών που έχουμε δει σε αυτόν τον πόλεμο από τον Πούτιν, δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η απειλή του για τα πυρηνικά είναι μια κενή απειλή. Αλλά ακόμα και αν τα χρησιμοποιήσει δεν σημαίνει ότι θα νικήσει.»
