Ο πρώην δικτάτορας του Παναμά, πράκτορας της CIA, διεφθαρμένος πολιτικός που είχε σχέσεις με εμπόρους ναρκωτικών, Manuel Antonio Noriega, πέθανε 83 χρονών την Τρίτη 30 Μαΐου.
Τα ιατρικά του προβλήματα προήλθαν από μια δικαστική οδύσσεια που ξεκίνησε την εποχή της αμερικάνικης εισβολής στον Παναμά (1989) και οδήγησε στη φυλάκισή του στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Γαλλία και τέλος στον Παναμά.
Μετά την επιστροφή του στον Παναμά στις 11 Δεκεμβρίου 2011, άρχισε να εκτίει εκτεταμένες ποινές για δολοφονία, υπεξαίρεση και δωροδοκία που είχαν να κάνουν με την περίοδο της διακυβέρνησής του τη δεκαετία του 1980.
Σε διπλό ταμπλό
Ο Manuel Antonio Noriega ή αλλιώς ο άνθρωπος με το “πρόσωπο σαν ανανά” - εξαιτίας των προβλημάτων ακμής που είχε από μικρός - έγινε ο ντε φάκτο ηγέτης της χώρας προωθώντας τον εαυτό του ως απόλυτο αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων το 1983, ενώ παράλληλα είχε στην πλάτη του δεκαετίες αμφιλεγόμενων επαφών με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς τη μία ήταν σύμμαχος και πληροφοριοδότης για τους Αμερικάνους και την άλλη μετατρεπόταν σε αντίπαλο που πουλούσε μυστικά στους εχθρούς των ΗΠΑ. Συχνά, κανείς δεν ήξερε ποια συμφέροντα πραγματικά εξυπηρετεί.
Ωστόσο, επρόκειτο για μια σχέση που εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο οι Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς στόχος τους ήταν να διατηρήσουν την επιρροή τους στη Λατινική Αμερική σε μια περίοδο πολιτικής αστάθειας, γεμάτη με εξεγέρσεις ειδικά στην Κεντρική Αμερική.
Παράλληλα, το κέρδος του Noriega ήταν τεράστιο από το διπλό ρόλο που επέλεξε να έχει, πουλώντας για παράδειγμα στον Fidel Castro χιλιάδες διαβατήρια για $5.000 το ένα, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι κουβανοί και ρώσοι μυστικοί πράκτορες.
Τα παράνομα κέρδη του Noriega υπολογίζονται στα 772 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με το βιβλίο “In the Time of the Tyrants”.
Δικτατορία, βασανιστήρια και δολοφονίες
Όσο βρισκόταν στην εξουσία, ο Noriega γινόταν όλο και πιο άπληστος, με αποτέλεσμα οι Αμερικάνοι να είναι απογοητευμένοι από τον ανεξέλεγκτο πλέον “άνθρωπό” τους. Η αντιπολίτευση είχε ενισχυθεί αρκετά και η απάντηση του δικτάτορα ήταν ένα μείγμα βασανιστηρίων και πολιτικών δολοφονιών, όπως για παράδειγμα αυτή του Hugo Spadafora, ενός διαφωνούντα αντάρτη που τα έβαλε με το καθεστώς κατηγορώντας τον Noriega για σχέσεις με εμπόρους ναρκωτικών.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα τάγματα εφόδου του Noriega που πραγματοποιούσαν επιθέσεις στις διαδηλώσεις είχαν το παρατσούκλι “οι Ντόπερμαν”.
Η απάντηση των ΗΠΑ ήταν να “μαζέψει” τον Noriega, κατηγορώντας τον για διακίνηση ναρκωτικών και ξέπλυμα χρήματος. Φυσικά πρόκειται για κατηγορίες που “ανακάλυψαν” οι ΗΠΑ όταν ο Παναμέζος δικτάτορας ήταν πλέον πολιτικά “άχρηστος”.
Η απάντηση του Noriega ήταν να εκμεταλλευτεί το αντιαμερικανικό κλίμα που επικρατούσε σε όλη τη Λατινική Αμερική και να οργανώσει διαδηλώσεις κατά των Ηνωμένων Πολιτειών με το ιστορικό σύνθημα “Ούτε βήμα πίσω!”.
Μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια πραξικοπήματος το 1988, ο Noriega ακύρωσε τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών του Παναμά, αυξάνοντας την πίεση προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μετά από ακόμα ένα αποτυχημένο πραξικόπημα, το 1989, έχρισε τον εαυτό του “ανώτατο ηγέτη” και η Βουλή της χώρας κήρυξε τον πόλεμο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αφορμή για τα όσα ακολούθησαν ήταν η δολοφονία ενός αμερικάνου στρατιώτη από παναμανέζους στρατιωτικούς. Ο τότε αμερικάνος Πρόεδρος George Bush, απάντησε “αρκετά” και διέταξε την εισβολή των αμερικανικών στρατευμάτων στις ΗΠΑ.
Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, καθώς εξελισσόταν η εισβολή έκανε λόγο για μια ενέργεια που στόχο είχε “να προστατεύσουν τις αμερικανικές ζωές, να αποκαταστήσουν τη δημοκρατική διαδικασία, να διαφυλάξουν την ακεραιότητα των Συνθηκών της Διώρυγας του Παναμά και να συλλάβουν τον Manuel Noriega”. Όπως και έγινε.
Ο Noriega κατηγόρησε τον G. Bush για “κατάχρηση εξουσίας ώστε να επηρεάσει την αμερικάνικη Δικαιοσύνη για να τον καταδικάσει”.
Την περίοδο που ήταν φυλακισμένος στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Noriega έγραψε το βιβλίο “Κρατούμενος της Αμερικής: Τα απομνημονεύματα του Manuel Noriega”.
“Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει την κρίση της ιστορίας”, αναφέρει στο βιβλίο του. “Ζητώ μόνο να κριθώ με το ίδιο μέτρο προδοσίας που θα κριθούν και οι εχθροί μου”.
Ωστόσο, τον Ιούνιο του 2015, σε συνέντευξη που έδωσε στη φυλακή στην παναμαϊκή τηλεόραση, ήταν πιο συμφιλιωτικός, αναφέροντας πως "θέλω να κλείσω αυτόν τον κύκλο της στρατιωτικής εποχής ως τελευταίος διοικητής αυτής της ομάδας, ζητώντας συγχώρεση”.
Η συμφιλιωτική αυτή στάση του δικτάτορα του Παναμά δεν μπορεί να συγκεραστεί με το γεγονός ότι ο Noriega ήταν ο ηθικός αυτουργός πολλών δολοφονιών πολιτικών αντιπάλων του. Μάλιστα, μετά την πτώση του καθεστώτος αρκετά από αυτά τα πτώματα εντοπίστηκαν σε εκταφές, ενώ είχαν και εμφανή σημάδια από βασανιστήρια.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι όντως η ιστορία θα τον κρίνει αμείλικτα.
Πηγή: New York Times
Επιμέλεια: Δανάη Μαραγκουδάκη
